Trydent (prowincja)

(Przekierowano z Prowincja Trydent)

Trydent[3] (wł. Trento[3], Trentino[4]), oficjalna nazwa Prowincja Autonomiczna Trydentu[3] (wł. Provincia Autonoma di Trento[3]) – prowincja o statusie autonomii, położona w północnych Włoszech, w regionie Trydent-Górna Adyga. Obejmuje obszar historycznej, najdalej na południe wysuniętej części Tyrolu zwanej w j. wł. Trentino, zaś w j. niem. Welschtirol[5].

Trydent
Prowincja Autonomiczna Trydentu
Trento/Trentino
Provincia Autonoma di Trento
prowincja
Ilustracja
Mapa fizyczna prowincji
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Włochy

Region autonomiczny

 Trydent-Górna Adyga

Siedziba

Trydent

Kod statystyczny

ISTAT: 022

Prezydent

Maurizio Fugatti
(od 2018[1])

Powierzchnia

6207,12 km²

Populacja (06.2023)
• liczba ludności


542 118[2]

• gęstość

87 os./km²

Numer kierunkowy

0461, 0462, 0463, 0464, 0465, 0439

Kod pocztowy

38100, 38010-38089

Tablice rejestracyjne

TN

Położenie na mapie Włochy
Położenie na mapie
46°04′N 11°07′E/46,066667 11,116667
Strona internetowa

Ustrój polityczny

edytuj

Prowincja Trydent wraz z prowincją Bozen-Südtirol wchodzi w skład regionu Trydent-Górna Adyga, będącego terytorium autonomicznym na mocy specjalnego statutu (wł. Statuto speciale per il Trentino-Alto Adige, w tłum. na pol. „Specjalny Statut dla Trydentu-Górnej Adygi”) zatwierdzonego dekretem prezydenta Republiki Włoskiej z dnia 31 sierpnia 1972 roku. Zgodnie z zapisami statutu obie prowincje należące do regionu Trydent-Górna Adyga mają szczególną autonomię, przyznaną „ze względu na ich rodzaj i treść”[6].

Organami władzy w prowincji Trydent są Rada Prowincji[7] (wł. Consiglio provinciale), rząd prowincji (wł. Giunta provinciale) i prezydent[7] (wł. Presidente della Provincia)[6]. Ich siedzibą jest miasto Trydent[8][9][10].

 
Sala posiedzeń Rady Prowincji

Rada Prowincji, będąca organem o charakterze parlamentu na mocy statutu oraz w zgodzie z konstytucją i zasadami porządku prawnego Republiki Włoskiej jest uprawniona do uchwalenia Ustawy Prowincji (rodzaj ustawy zasadniczej; wł. La legge provinciale) która po zatwierdzeniu przez deputowanych bezwzględną większością głosów określa formę rządu prowincji (zwłaszcza warunki wyboru Rady Prowincji, prezydenta i rad regionalnych), relacje między organami władzy, zasady składania i zatwierdzania uzasadnionych wniosków o wotum nieufności dla prezydenta, rozpatrywanie przypadków niekwalifikowalności i niezgodności dotyczących organów, a także warunki realizowania inicjatyw obywatelskich w sprawie ustroju prowincji i organizowania referendów[6].

Podział administracyjny

edytuj
 
Wspólnoty dolin prowincji

W skład prowincji Trydent wchodzi 175 gmin (wł. Comune)[11]. Ponadto jest ona podzielona na 16 tzw. wspólnot dolin (wł. Comunità di valle)[12][13]. Poniższa tabela przedstawia wszystkie wspólnoty dolin, ułożone w kolejności od największej do najmniejszej.

Nazwa Siedziba władz[12] Powierzchnia[13] Populacja[a][13]
Comunità delle Giudicarie Tione di Trento 1175,18 km² 37 335 osób
Comunità della Vallagarina Rovereto 622,76 km² 90 891 osób
Comunità della Valle di Sole Malè 611,57 km² 15 650 osób
Comunità della Val di Non Cles 597,12 km² 39 420 osób
Comunità Valsugana e Tesino Borgo Valsugana 577,99 km² 27 190 osób
Comunità territoriale della Val di Fiemme Cavalese 414,70 km² 20 078 osób
Comunità di Primiero Tonadico 413,39 km² 9899 osób
Comunità Alta Valsugana e Bersntol Pergine Valsugana 360,12 km² 54 453 osoby
Comunità Alto Garda e Ledro Riva del Garda 353,31 km² 50 582 osoby
Comun General de Fascia Pozza di Fassa 317,85 km² 10 056 osób
Territorio della Val d'Adige 189,78 km² 121 558 osób
Comunità della Valle dei Laghi Vezzano 139,61 km² 10 873 osoby
Comunità della Valle di Cembra Cembra 135,34 km² 11 169 osób
Magnifica Comunità degli Altipiani cimbri Lavarone 106,15 km² 4551 osób
Comunità della Paganella Andalo 97,85 km² 4921 osób
Comunità Rotaliana-Königsberg Mezzocorona 94,40 km² 29 978 osób

Demografia

edytuj

Liczba ludności

edytuj

Według spisu statystycznego, przeprowadzonego w 2017 roku przez instytuty ISPAT i ISTAT mającą 6207,12 km² prowincję zamieszkiwały 538 604 osoby[13].

Mniejszości etniczne

edytuj
 
Rozmieszczenie mniejszości etnicznych w prowincji w 2001 roku. Kolorem niebieskim zaznaczono Ladynów, kolorem zielonym Mòchenów, zaś kolorem żółtym Cymbrów

Prowincję Trydent zamieszkują trzy mniejszościowe grupy etniczne: Ladynowie posługujący się językiem ladyńskim oraz Mòcheni i Cymbrowie używający odmian dialektu bawarskiego[14]. W 2001 roku przeprowadzono spis, który miał na celu ustalenie wielkości populacji wszystkich tych grup[15]. Jego wyniki przedstawiają się następująco:

  • Ladynowie stanowili większość w gminach: Pozza di Fassa (88,8% z liczby wszystkich mieszkańców, wynoszącej 1787 osób), Mazzin (86,6% z liczby 440 osób), Vigo di Fassa (85,8% z liczby 1073 osób), Campitello di Fassa (85,4% z liczby 732 osób), Soraga di Fassa (85,3% z liczby 673 osób), Canazei (82,4% z liczby 1818 osób) i Moena (75,6% z liczby 2602 osób). Ich populacja we wszystkich tych gminach razem wziętych wyniosła w sumie 7553 osoby (82,8%), zaś w pozostałych gminach - 8909 osób (1,9%). W skali całej prowincji liczba Ladynów ukształtowała się na poziomie 16 462 osób (3,5%)[15].
  • Mòcheni byli większością w gminach: Fierozzo (95,9% z liczby wszystkich mieszkańców, wynoszącej 441 osób), Frassilongo (95,2% z liczby 357 osób) i Palù del Fersina (94,4% z liczby 195 osób). Ich populacja we wszystkich tych gminach razem wziętych wyniosła w sumie 947 osób (95,4%), zaś w pozostałych gminach - 1329 osób (0,3%). W skali całej prowincji liczba Mòchenów ukształtowała się na poziomie 2276 osób (0,5%)[15].
  • Cymbrowie mieli przewagę w gminie Luserna, w której stanowili 89,9% liczby wszystkich mieszkańców, wynoszącej 297 osób. W pozostałych gminach ich populacja wyniosła w sumie 615 osób (0,1%). W skali całej prowincji liczba Cymbrów ukształtowała się na poziomie 882 osób (0,2%)[15].
  1. Stan na 2017 rok.

Przypisy

edytuj
  1. Elezioni 2018: Maurizio Fugatti proclamato presidente della Provincia autonoma di Trento. [w:] Comunicati [on-line]. ufficiostampa.provincia.tn.it, 2018-11-03. [dostęp 2019-09-26]. (wł.).
  2. Bilancio demografico mensile [online], demo.istat.it [dostęp 2023-08-06].
  3. a b c d Główny Urząd Geodezji i Kartografii, oprac. Maciej Zych: Zmiany polskich nazw zawartych w „Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych świata”. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG), 2017-03-29. s. 15. [dostęp 2017-11-13].
  4. Turystyczny serwis internetowy prowincji (sekcja Linki zewnętrzne).
  5. Karl Bier: Der Autonomiekampf der Welschtiroler und die Stellung der deutschen Parteien und Regierungen.. [w:] Zum Einführung [on-line]. zobodat.at. [dostęp 2019-09-26]. (niem.).
  6. a b c Statuto speciale per il Trentino-Alto Adige/Sonderstatut für Trentino-Südtirol. regione.taa.it, 1972. [dostęp 2019-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-25)]. (wł.).
  7. a b Nowe możliwości współpracy między Polską a Trydentem. [w:] Aktualności [on-line]. rzym.msz.gov.pl, 2016-03-22. [dostęp 2019-09-26]. (pol.).
  8. Consiglio della Provincia Autonoma di Trento. [w:] Recapiti e contatti [on-line]. consiglio.provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26]. (wł.).
  9. GIUNTA PROVINCIALE - XVI LEGISLATURA (2018–2023). [w:] Giunta [on-line]. giunta.provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26]. (wł.).
  10. Maurizio Fugatti, Presidente della Provincia autonoma di Trento. [w:] La Giunta [on-line]. giunta.provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26]. (wł.).
  11. Elenco completo dei Comuni. [w:] Territorio [on-line]. provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-26)]. (wł.).
  12. a b Le Comunità. [w:] Comunità di Valle [on-line]. comunitavalle.provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26]. (wł.).
  13. a b c d TAV. 1.2 – Superficie territoriale e popolazione residente al 1.1.2017 per comunità di valle. statweb.provincia.tn.it, 2017-01-01. [dostęp 2019-09-27]. (wł.).
  14. Lech M. Nijakowski: Konferencja: Europejskie i regionalne instrumenty ochrony języków zagrożonych. [w:] Portugalia, Łotwa, Trydent [on-line]. orka.sejm.gov.pl, 2013-11-05. [dostęp 2019-10-01]. (pol.).
  15. a b c d TAV. I.5 – APPARTENENZA ALLA POPOLAZIONE DI LINGUA LADINA, MOCHENA E CIMBRA, PER COMUNE ED AREA DI RESIDENZA (CENSIMENTO 2001). minoranzelinguistiche.provincia.tn.it, 2001. [dostęp 2019-10-01]. (wł.).

Linki zewnętrzne

edytuj