Pelobates vespertinus

	Pelobates vespertinus
	(Pallas, 1771)
	; Różne typy ubarwienia występujące w populacji P. vespertinus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy bezogonowe
Podrząd	Pelobatoidea
Rodzina	grzebiuszkowate
Rodzaj	Pelobates
Gatunek	Pelobates vespertinus
Synonimy
	Rana vespertina Pallas, 1771; Bufo vespertinus — Schneider, 1799; Pelobates fuscus var. orientalis Severtsov, 1855; Pelobates campestris Severtsov, 1855; Pelobates borkini Zagorodniuk, 2003; Pelobates fuscus vespertinus — Crochet & Dubois, 2004;
	Rana vespertina Pallas, 1771; Bufo vespertinus — Schneider, 1799; Pelobates fuscus var. orientalis Severtsov, 1855; Pelobates campestris Severtsov, 1855; Pelobates borkini Zagorodniuk, 2003; Pelobates fuscus vespertinus — Crochet & Dubois, 2004;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pelobates vespertinus – gatunek płaza bezogonowego z rodziny grzebiuszkowatych (Pelobatidae). Występuje głównie we wschodniej części Ukrainy i w zachodniej Rosji. Do niedawna uważany za podgatunek grzebiuszki ziemnej, od której różni się nieznacznie wyglądem.

Pozycja taksonomiczna

Do niedawna uznawany za podgatunek grzebiuszki ziemnej (Pelobates fuscus)^[4]. W 2001 roku opisano różnice w rozmiarach genomu między zachodnimi i wschodnimi populacjami grzebiuszki ziemnej (Pelobates fuscus). W 2007 roku wykazano różnice w mitochondrialnym DNA, a w 2013 roku także nDNA i zasugerowano, że P. fuscus vespertinus powinien być traktowany jako osobny gatunek^[5]. Obecnie w związku z bardzo ograniczonym mieszaniem się tych dwóch taksonów (co sugeruje występowanie bariery reprodukcyjnej), różnicami w rozmiarach genomu (znacznie większy u P. vespertinus), a także wykazaniem, że gatunki te ewoluują niezależnie od siebie od 2–3 milionów lat, status Pelobates vespertinus jako osobnego gatunku jest powszechnie akceptowany^[4]^[5]^[6].

Wygląd

Gatunek ten dorasta do 4–7 cm długości^[6]. Z wyglądu podobny do grzebiuszki i ziemnej i, tak jak ona, posiada blady modzel na stopie oraz kopulastą czaszkę. Występuje duża zmienność w ubarwieniu – skóra może mieć kolor od szarego przez żółtawy i brązowawy do czerwonawego. Występują również często pomarańczowe kropki. Od grzebiuszki ziemnej różni się obecnością trzech podłużnych jasnych pasów na grzbiecie (występujących u większości osobników) oraz czarnym paskiem pomiędzy oczami^[4].

Zasięg występowania i siedlisko

Gatunek ten występuje od wschodniej Ukrainy i zachodniej Rosji (gdzie krzyżuje się z grzebiuszką ziemnej na niewielkim obszarze) do zachodniej Syberii i Kazachstanu. Na południu spotykany jest wzdłuż linii brzegowej Morza Azowskiego, Półwyspie Krymskim i Kaukazie do Dagestanu. P. vespertinus występuje na wysokościach 0–830 m n.p.m.^[4]

Zasiedla obszary nizinne charakteryzujące się występowaniem miękkiej gleby^[6].

Status zagrożenia

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) po raz pierwszy sklasyfikowała Pelobates vespertinus w swojej Czerwonej księdze gatunków zagrożonych w 2023 roku, nadając mu status najmniejszej troski (LC, Least Concern). Trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy. Do głównych zagrożeń dla gatunku zalicza się zanieczyszczenie środowiska, osuszanie terenów lęgowych czy introdukcję drapieżnych ryb, zagraża mu także utrata siedlisk i śmierć na drogach^[3].

Przypisy

↑ Pelobates vespertinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Darrel R.D.R. Frost Darrel R.D.R., Pelobates vespertinus (Pallas, 1771), [w:] Amphibian Species of the World: an Online Reference. Version 6.2 [online], American Museum of Natural History, New York, USA [dostęp 2024-06-13] (ang.).
↑ ^a ^b Pelobates vespertinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ChristopheCh. Dufresnes ChristopheCh. i inni, Call a spade a spade: taxonomy and distribution of Pelobates, with description of a new Balkan endemic, „ZooKeys”, 859, 2019, s. 131–158, DOI: 10.3897/zookeys.859.33634, ISSN 1313-2970 (ang.).
↑ ^a ^b JeroenJ. Speybroeck JeroenJ. i inni, Species list of the European herpetofauna – 2020 update by the Taxonomic Committee of the Societas Europaea Herpetologica, „Amphibia-Reptilia”, 12 czerwca 2020 .
↑ ^a ^b ^c Dufresnes Ch., Amphibians of Europe, North Africa and the Middle East, 19 stycznia 2019, s. 57, ISBN 978-1-4729-4137-4.

[itis-1] Pelobates vespertinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[asw-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Darrel R.D.R. Frost Darrel R.D.R., Pelobates vespertinus (Pallas, 1771), [w:] Amphibian Species of the World: an Online Reference. Version 6.2 [online], American Museum of Natural History, New York, USA [dostęp 2024-06-13] (ang.).

[iucn-3] Pelobates vespertinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[:0-4] ChristopheCh. Dufresnes ChristopheCh. i inni, Call a spade a spade: taxonomy and distribution of Pelobates, with description of a new Balkan endemic, „ZooKeys”, 859, 2019, s. 131–158, DOI: 10.3897/zookeys.859.33634, ISSN 1313-2970 (ang.).

[:2-5] JeroenJ. Speybroeck JeroenJ. i inni, Species list of the European herpetofauna – 2020 update by the Taxonomic Committee of the Societas Europaea Herpetologica, „Amphibia-Reptilia”, 12 czerwca 2020 .

[:1-6] Dufresnes Ch., Amphibians of Europe, North Africa and the Middle East, 19 stycznia 2019, s. 57, ISBN 978-1-4729-4137-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]