Grzebiuszkowate

Grzebiuszkowate
	Pelobatidae
	Bonaparte, 1850
	; Przedstawiciel rodziny – grzebiuszka ziemna (P. fuscus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy bezogonowe
Podrząd	Pelobatoidea
Rodzina	grzebiuszkowate
	Typ nomenklatoryczny
	Bufo fuscus Laurenti, 1768
Synonimy
	Rodziny: Pelobatina – Bonaparte, 1850; Pelobatoidea – Stannius, 1856; Pelobatoidei – Lichtenstein & Martens, 1856; Pelobatides – Bruch, 1862; Pelobatida – Knauer, 1878; Pelobatina – Schulze, 1891; Pelobatidae – Bolkay, 1919; Pelobatinae – Fejérváry, 1922; Pelobatidae – Miranda-Ribeiro, 1926; Pelobatoidia – Dubois, 2005; Pelobatoidea – Dubois, 2005; Rodzaju: Cultripes Müller, 1832; Didocus Cope, 1866; Pseudopelobates Pasteur, 1958;
Rodzaje
	Pelobates Wagler, 1830
	Pelobates Wagler, 1830
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Grzebiuszkowate^[15]^[16], huczki (Pelobatidae) – monotypowa rodzina płazów z rzędu płazów bezogonowych (Anura).

Zasięg występowania

Rodzina obejmuje gatunki występujące w Europie, zachodniej Azji i północno-zachodniej Afryce^[17].

Morfologia

Huczki to niewielkie płazy. Przeciętna długość ich ciała to 5–6 cm, choć niektóre z nich mogą dorosnąć nawet do 8 cm. Dymorfizm płciowy jest słabo zaznaczony, ale samica jest nieco większa od samca. Tylko w trakcie pory godowej można stwierdzić czy dany osobnik jest samcem, czy samicą. W tym czasie na grzbietowej powierzchni ramion powstają chrostki, które można wyczuć dotykiem. Na tylnych nogach grzebiuszki mają modzele, tj. wyrostki kostne ułatwiające zagrzebywanie się w ziemi. Zazwyczaj są barwy brunatnej, pokrytej ciemniejszymi plamkami lub paskami. Grzebiuszki również charakteryzują pionowe źrenice.

Tryb życia

Grzebiuszki budzą się dość wcześnie ze snu zimowego, który spędzają w rozmaitych jamach, norach i innych tego typu kryjówkach. Po dłuższym okresie ciepłych dni i pierwszych deszczach huczki opuszczają swoje miejsca zimowania. Wtedy to wyruszają do stanowisk lęgowych, którymi są płytkie stawy i jeziora, a nawet rowy melioracyjne. Wędrują małymi grupkami, aż do końca marca i początku kwietnia. Wtedy to rozpoczynają się „koncerty” samców. Ich rechot przypomina ciche gdakanie kur.

Ewenementem jest to, że po złączeniu się w parę, samiec i samica nie pływają po powierzchni wody, ale wędrują po dnie, wynurzając się tylko w celu zaczerpnięcia powietrza. Samica składa skrzek w postaci skręconych rulonów o długości ok. 1 m. Jeśli jest deszczowe lato, gody mogą odbyć jeszcze raz, w lipcu. W maksymalnym stadium rozwoju, kijanki osiągają 10–12 cm, czyli są dużo większe od swoich rodziców. Niektóre z osobników dorastają nawet do 18 cm, co czyni je największymi kijankami w Europie. Po około trzech miesiącach, kijanki zmniejszają się do normalnych rozmiarów.

Systematyka

Etymologia

Pelobates: gr. πηλος pēlos „glina, błoto”; βατης batēs „piechur”, od βατεω bateō „stąpać”, od βαινω bainō „chodzić”^[18].
Cultripes: łac. culter, cultri „nóż”^[19]; pes, pedis „stopa”, od gr. πους pous, ποδος podos „stopa”^[20]. Gatunek typowy: Cultripes cultripes Müller, 1832 (= Rana cultripes Cuvier, 1829).
Didocus: gr. δι- di- „podwójny”, od δις dis „dwa razy”, od δυο duo „dwa”^[21]; δοκος dokos „belka, włócznia”^[22]. Gatunek typowy: Rana calcaratus Michahelles, 1830.
Pseudopelobates: gr. ψευδος pseudos „fałszywy”^[23]; rodzaj Pelobates Wagler, 1830. Gatunek typowy: Pelobates transcaucasicus Delwig, 1928 (= Pelobates syriacus Boettger, 1889).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[17]:

Pelobates balcanicus Karaman, 1928 – grzebiuszka bałkańska^[24]
Pelobates cultripes (Cuvier, 1829) – grzebiuszka gibraltarska^[16]
Pelobates fuscus (Laurenti, 1768) – grzebiuszka ziemna^[16]
Pelobates syriacus Boettger, 1889 – grzebiuszka syryjska^[15]
Pelobates varaldii Pasteur & Bons, 1959
Pelobates vespertinus (Pallas, 1771)

Przypisy

↑ Pelobatidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Ch.-L. Bonaparte: Conspectus Systematum. Herpetologiae et Amphibiologiae. Wyd. Editio altera reformata. Lugdini Batavorum: E.J. Brill, 1850, s. 1 p. (łac.).
↑ H.F. Stannius: Die Amphibien. W: C.T.E. von Siebold & H.F. Stannius (red.): Handbuch der Zootomie der Wirbelthiere. Wyd. 2. Cz. 2. Berlin: Von Viet & Co., 1856, s. 4. (niem.).
↑ M.C.H. Lichtenstein & E.C. von Martens: Nomenclator Reptilium et Amphibiorum Musei Zoologici Berolinensis. Namenverziechniss der in der zoologischen Sammlung der Königlichen Universität zu Berlin aufgestellten Arten von Reptilien und Amphibien nach ihren Ordnungen, Familien und Gattungen. Berlin: Gedruckt in der Buchdruckerei der Koniglichen Akademie der Wissenschaften, 1856, s. 40. (niem.).
↑ C.A. Bruch. Beiträge zur Naturgeschichte und Classification der nackten Amphibien. „Würzburger Naturwissenschaftliche Zeitschrift”. 3, s. 221, 1862. (niem.).
↑ F.K. Knauer: Naturgeschichte der Lurche. (Amphibiologie.) Eine umfassendere Darlegung unserer Kenntnisse von dem anatomischen Bau, der Entwicklung und systematischen Eintheilung der Amphibien sowie eine eingehende Schilderung des Lebens dieser Thiere. Wien: A. Pichler’s witwe & Sohn, s. 107. (niem.).
↑ E. Schulze. Amphibia Europaea. „Jahresbericht und Abhandlungen des Naturwissenschaftlichen Vereins in Magdeburg”. 1890, s. 174, 1891. (łac.).
↑ S.J. Bolkay. Osnove Uporedne Osteologije Anurskih Batrahija. „Glasnika Zemaljskog Muzeja u Bosni i Hercegovini”. 31, s. 348, 1919. (bośn.).
↑ G.G. Fejérváry. Kritische Bemerkungen zur Osteologie, Phylogenie und Systematik der Anuren. „Archiv für Naturgeschichte”. Abteilung A. 22 (3), s. 25, 1922. (niem.).
↑ A. de Miranda-Ribeiro. Notas para servirem ao estudo dos Gymnobatrachios (Anura) Brasileiros. „Archivos do Museu Nacional do Rio de Janeiro”. 27, s. 19, 1926. (port.).
↑ ^a ^b A. Dubois. Amphibia Mundi. 1.1. An ergotaxonomy of Recent amphibians. „Alytes”. 23 (1), s. 8, 2005. (ang.).
↑ J. Müller. Ueber drey verschiedene Familien der froschartigen Thiere nach dem Bau der Gehörwerkzeuge. „Isis von Oken”. 25, s. 538, 1832. (niem.).
↑ E.D. Cope. On the structures and distribution of the genera of the arciferous Anura. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. Second Series. 6, s. 81, 1866. (ang.).
↑ G. Pasteur. Sur les tendances évolutives et la phylogénie des Pelobates (Batraciens Anoures) actuels. „Comptes rendus hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 247 (2), s. 1037, 1958. (fr.).
↑ ^a ^b Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 431. ISBN 83-01-14344-4.
↑ ^a ^b ^c W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 61–63, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.
↑ ^a ^b D. Frost: Pelobates Wagler, 1830. [w:] Amphibian Species of the World 6.0, an Online Reference [on-line]. American Museum of Natural History. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 206. (niem.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 94.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 164.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 71.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 73.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. xvii.
↑ E. Keller (red.), J.H. Reinchholf, G. Steinbach, G. Diesener, U. Gruber, K. Janke, B. Kremer, B. Markl, J. Markl, A. Shlüter, A. Sigl & R. Witt: Gady i płazy. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 32, seria: Leksykon Zwierząt. ISBN 83-7311-873-X. (pol.).

Bibliografia

Joanna Mazgajska: Płazy świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15846-0.
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).

[itis-1] Pelobatidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Bonaparte-2] Ch.-L. Bonaparte: Conspectus Systematum. Herpetologiae et Amphibiologiae. Wyd. Editio altera reformata. Lugdini Batavorum: E.J. Brill, 1850, s. 1 p. (łac.).

[Stannius-3] H.F. Stannius: Die Amphibien. W: C.T.E. von Siebold & H.F. Stannius (red.): Handbuch der Zootomie der Wirbelthiere. Wyd. 2. Cz. 2. Berlin: Von Viet & Co., 1856, s. 4. (niem.).

[Lichtenstein&Martens-4] M.C.H. Lichtenstein & E.C. von Martens: Nomenclator Reptilium et Amphibiorum Musei Zoologici Berolinensis. Namenverziechniss der in der zoologischen Sammlung der Königlichen Universität zu Berlin aufgestellten Arten von Reptilien und Amphibien nach ihren Ordnungen, Familien und Gattungen. Berlin: Gedruckt in der Buchdruckerei der Koniglichen Akademie der Wissenschaften, 1856, s. 40. (niem.).

[Bruch-5] C.A. Bruch. Beiträge zur Naturgeschichte und Classification der nackten Amphibien. „Würzburger Naturwissenschaftliche Zeitschrift”. 3, s. 221, 1862. (niem.).

[Knauer-6] F.K. Knauer: Naturgeschichte der Lurche. (Amphibiologie.) Eine umfassendere Darlegung unserer Kenntnisse von dem anatomischen Bau, der Entwicklung und systematischen Eintheilung der Amphibien sowie eine eingehende Schilderung des Lebens dieser Thiere. Wien: A. Pichler’s witwe & Sohn, s. 107. (niem.).

[Schulze-7] E. Schulze. Amphibia Europaea. „Jahresbericht und Abhandlungen des Naturwissenschaftlichen Vereins in Magdeburg”. 1890, s. 174, 1891. (łac.).

[Bolkay-8] S.J. Bolkay. Osnove Uporedne Osteologije Anurskih Batrahija. „Glasnika Zemaljskog Muzeja u Bosni i Hercegovini”. 31, s. 348, 1919. (bośn.).

[Fejérváry-9] G.G. Fejérváry. Kritische Bemerkungen zur Osteologie, Phylogenie und Systematik der Anuren. „Archiv für Naturgeschichte”. Abteilung A. 22 (3), s. 25, 1922. (niem.).

[Miranda-Ribeiro-10] A. de Miranda-Ribeiro. Notas para servirem ao estudo dos Gymnobatrachios (Anura) Brasileiros. „Archivos do Museu Nacional do Rio de Janeiro”. 27, s. 19, 1926. (port.).

[Dubois-11] A. Dubois. Amphibia Mundi. 1.1. An ergotaxonomy of Recent amphibians. „Alytes”. 23 (1), s. 8, 2005. (ang.).

[Müller-12] J. Müller. Ueber drey verschiedene Familien der froschartigen Thiere nach dem Bau der Gehörwerkzeuge. „Isis von Oken”. 25, s. 538, 1832. (niem.).

[Cope-13] E.D. Cope. On the structures and distribution of the genera of the arciferous Anura. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. Second Series. 6, s. 81, 1866. (ang.).

[Pasteur-14] G. Pasteur. Sur les tendances évolutives et la phylogénie des Pelobates (Batraciens Anoures) actuels. „Comptes rendus hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 247 (2), s. 1037, 1958. (fr.).

[pwn-15] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 431. ISBN 83-01-14344-4.

[Juszczyk-16] W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 61–63, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.

[Frost-17] D. Frost: Pelobates Wagler, 1830. [w:] Amphibian Species of the World 6.0, an Online Reference [on-line]. American Museum of Natural History. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).

[Wagler-18] J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 206. (niem.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=124_94]-19] Jaeger 1944 ↓, s. 94.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=194_164]-20] Jaeger 1944 ↓, s. 164.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=101_71]-21] Jaeger 1944 ↓, s. 71.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=103_73]-22] Jaeger 1944 ↓, s. 73.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=21_xvii]-23] Jaeger 1944 ↓, s. xvii.

[Keller&inni-24] E. Keller (red.), J.H. Reinchholf, G. Steinbach, G. Diesener, U. Gruber, K. Janke, B. Kremer, B. Markl, J. Markl, A. Shlüter, A. Sigl & R. Witt: Gady i płazy. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 32, seria: Leksykon Zwierząt. ISBN 83-7311-873-X. (pol.).

[15]

[16]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]