Partia Republikańska (Stany Zjednoczone)

Partia Republikańska
Republican Party
Państwo	Stany Zjednoczone
Skrót	GOP
Lider	Ronna McDaniel
Data założenia	28 lutego 1854
Adres siedziby	310 First Street SE Washington, D. C. 20003
Ideologia polityczna	konserwatyzm, konserwatywny liberalizm, narodowy konserwatyzm
Poglądy gospodarcze	liberalizm gospodarczy
Liczba członków	30 000 000
Członkostwo; międzynarodowe	Międzynarodowa Unia Demokratyczna
Młodzieżówka	Młodzi Republikanie
Barwy	czerwień
Obecni posłowie	222/435;
Obecni senatorowie	49/100;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Partia Republikańska (ang. Republican Party) – amerykańska konserwatywna partia polityczna założona w 1854. Jedna z dwóch głównych sił politycznych w Stanach Zjednoczonych, obok Partii Demokratycznej. Potocznie nazywana „grand old party” (GOP).

Współcześni Republikanie są konserwatystami w kwestiach społecznych, w ekonomii opowiadają się za minimalną ingerencją państwa w gospodarkę, są bliscy neoliberalizmowi. Po ataku na Kapitol Stanów Zjednoczonych przez zwolenników Donalda Trumpa część komentatorów politycznych i członków GOP określiła Partię Republikańską mianem skrajnie prawicowej^[1]^[2]^[3].

Historia

Początki partii sięgają okresu sprzed wojny secesyjnej, kiedy to rósł w siłę ruch przeciwników niewolnictwa. Niektórzy z nich szukali metod politycznej walki z tym zjawiskiem. Nie znajdując poparcia u żadnej z liczących się ówcześnie sił politycznych (Partii Demokratycznej i Partii Wigów), założyli w 1840 roku własną Partię Wolności. Wkrótce organizacje przeciwników niewolnictwa zaczęły zwalczać niewolnictwo na terenie samych Stanów Zjednoczonych. Powstała Partia Wolnej Ziemi (Free Soil Party). Podobne organizacje pojawiały się i znikały, prowadziły jednak do wykrystalizowania się postaw i programów.

W latach 50. XIX wieku doszło do upadku systemu politycznego. Zniknęła Partia Wigów i doszło do rozłamu w Partii Demokratycznej^[4].

Wskutek sporu wokół Ustawy o Kansas i Nebrasce (rok 1854) pojawiła się Partia Republikańska. Ustawa przewidywała bowiem, że kwestia niewolnictwa w tych dwóch stanach zostanie pozostawiona do rozstrzygnięcia mieszkańcom tych stanów. Wywołało to wściekłość abolicjonistów, gdyż łamało postanowienia Układu z 1820 roku, kiedy to ustalono, że niewolnictwo na tych terytoriach będzie zakazane. Przeciwnicy niewolnictwa odbyli w związku z tą sprawą szereg spotkań, które uznawane są za początki Partii Republikańskiej^[5].

Republikanie już w 1856 roku wystawili swojego kandydata w wyborach prezydenckich. John C. Frémont zdobył 33% głosów.

Cztery lata później Partia Republikańska była jedną z głównych sił politycznych w kraju. Zdobycie tej pozycji ułatwiła jej sytuacja w kraju. Partia Wigów zniknęła ze sceny, a Partia Demokratyczna była głęboko podzielona.

Po secesji Południa Republikanie zdobyli większość w rządzie, a po wojnie secesyjnej uzyskali trwałą przewagę i mogli samodzielnie sprawować władzę mniej więcej do końca XIX wieku. Uchodzili za partię ludzi bogatych, a następny okres ich wpływu na władzę to początek lat 70. XX wieku.

Od tamtego czasu partia ta pozostaje jedną z dwóch najważniejszych organizacji politycznych w USA. Według badań ankietowych Instytutu Gallupa identyfikację z Partią Republikańską w latach 1988–2013 deklarowało od 25 do 34 proc. Amerykanów^[6].

Program polityczny

Wśród Republikanów można wyróżnić cztery grupy ideowe: liberałów (w znaczeniu amerykańskim; stanowią oni większość tzw. Republikanów tylko z nazwy), konserwatywnych liberałów, konserwatystów i neokonserwatystów. Od czasów rządów prezydenta Ronalda Reagana dominuje ta druga grupa. Republikanie popierają:

wolny rynek,
niskie podatki,
walkę z monopolami,
mniej ograniczeń dla wielkich korporacji,
walkę z przestępczością,
prawo do posiadania broni palnej dla każdego,
ograniczenie wydatków na pomoc socjalną,
rozwój armii,
walkę z terroryzmem.

Partia Republikańska bardziej niż Partia Demokratyczna akcentuje przywiązanie do wartości chrześcijańskich, np. Republikanie sprzeciwiają się legalizacji aborcji, eutanazji, narkotyków czy związków homoseksualnych. Są za tym, żeby powrócić do poprzedniego porządku odnośnie do modlitw w szkołach publicznych tzn. modlitwy powinny być organizowane przez same szkoły. Republikanie sprzeciwiają się również większemu napływowi nielegalnych imigrantów do USA. Są też zwolennikami surowego, prostego prawa, np. stosowania kary śmierci. Uważają, że przestępców należy surowo karać, co ma samo w sobie odstraszać od popełniania przestępstw.

Obecne kierownictwo

Ronna R. McDaniel – szef Komitetu Krajowego
Mike Johnson – Spiker Izby Reprezentantów
Steve Scalise – lider większości w Izbie Reprezentantów
Mitch McConnell – lider mniejszości w Senacie

Prezydenci z ramienia Partii Republikańskiej

Osobny artykuł: Prezydenci Stanów Zjednoczonych.

Imię i nazwisko	Stan	Od	Do
Abraham Lincoln	Illinois	4 marca 1861	15 kwietnia 1865
Ulysses S. Grant	Illinois	4 marca 1869	4 marca 1877
Rutherford B. Hayes	Ohio	4 marca 1877	4 marca 1881
James A. Garfield	Ohio	4 marca 1881	19 września 1881
Chester A. Arthur	Nowy Jork	19 września 1881	4 marca 1885
Benjamin Harrison	Indiana	4 marca 1889	4 marca 1893
William McKinley	Ohio	4 marca 1897	14 września 1901
Theodore Roosevelt	Nowy Jork	14 września 1901	4 marca 1909
William H. Taft	Ohio	4 marca 1909	4 marca 1913
Warren G. Harding	Ohio	4 marca 1921	2 sierpnia 1923
John C. Coolidge Jr.	Massachusetts	2 sierpnia 1923	4 marca 1929
Herbert C. Hoover	Kalifornia	4 marca 1929	4 marca 1933
Dwight D. Eisenhower	Pensylwania	20 stycznia 1953	20 stycznia 1961
Richard M. Nixon	Kalifornia	20 stycznia 1969	9 sierpnia 1974
Gerald R. Ford Jr.	Michigan	9 sierpnia 1974	20 stycznia 1977
Ronald W. Reagan	Kalifornia	20 stycznia 1981	20 stycznia 1989
George H.W. Bush	Teksas	20 stycznia 1989	20 stycznia 1993
George W. Bush	Teksas	20 stycznia 2001	20 stycznia 2009
Donald J. Trump	Floryda (do 2019 Nowy Jork)	20 stycznia 2017	20 stycznia 2021

Urzędujący gubernatorzy stanów z ramienia Partii Republikańskiej

Stan	Gubernator	Od
Alabama	Kay Ivey	10 kwietnia 2017
Alaska	Mike Dunleavy	3 grudnia 2018
Arkansas	Sarah Huckabee Sanders	10 stycznia 2023
Dakota Południowa	Kristi Noem	5 stycznia 2019
Dakota Północna	Doug Burgum	15 Grudnia 2016
Floryda	Ron DeSantis	8 stycznia 2019
Georgia	Brian Kemp	14 stycznia 2019
Idaho	Brad Little	7 stycznia 2019
Indiana	Eric Holcomb	9 stycznia 2017
Iowa	Kim Reynolds	24 maja 2017
Karolina Południowa	Henry McMaster	24 stycznia 2017
Maryland	Wes Moore	18 stycznia 2023
Missisipi	Tate Reeves	14 stycznia 2020
Missouri	Mike Parson	1 czerwca 2018
Montana	Greg Gianforte	4 stycznia 2021
Nebraska	Jim Pillen	5 stycznia 2023
Nevada	Joe Lombardo	2 stycznia 2023
New Hampshire	Chris Sununu	5 stycznia 2017
Ohio	Mike DeWine	14 stycznia 2019
Oklahoma	Kevin Stitt	14 stycznia 2019
Tennessee	Bill Lee	19 stycznia 2019
Teksas	Greg Abbott	20 stycznia 2015
Utah	Spencer Cox	4 stycznia 2021
Vermont	Phil Scott	5 stycznia 2017
Wirginia Zachodnia	Jim Justice	16 stycznia 2017
Wirginia	Glenn Youngkin	15 stycznia 2022
Wyoming	Mark Gordon	7 stycznia 2019