Parafia św. Katarzyny w Jastrzębiu-Zdroju
Parafia św. Katarzyny w Jastrzębiu Górnym – rzymskokatolicka parafia w dekanacie Jastrzębie Górne w archidiecezji katowickiej.
.jpg) kościół parafialny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
ul. św. Katarzyny 3 |
| Data powołania |
przed 1447 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Archidiecezja | |
| Dekanat | |
| Kościół |
św. Katarzyny Aleksandryjskiej i Opatrzności Bożej w Jastrzębiu-Zdroju |
| Proboszcz |
ks. Stefan Wyleżałek |
| Wspomnienie liturgiczne |
niedziela przed uroczystością Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata; 3 miesiące po Wielkanocy |
Położenie na mapie Jastrzębia-Zdroju  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 49°57′30,5″N 18°35′47,8″E/49,958472 18,596611
| |
| Strona internetowa | |
Rys historyczny
edytujDzieje parafii św. Katarzyny w Jastrzębiu Górnym są nieodłącznie związane z historią Górnego Śląska. Jej powstanie datuje się na drugą połowę XIV wieku. Trudno jednoznacznie określić datę roczną, jednak już w 1376 roku w zapiskach notarialnych archidiakonatu opolskiego występuje wzmianka o parafii w osadzie Hermansdorf, utożsamianą z późniejszym Jastrzębiem. Następnym źródłem są akta procesu o dziesięcinę z klasztorem Dominikanek w Raciborzu. Jako świadkowie występują tam dwaj kolejni proboszczowie parafii św. Katarzyny: ks. Mikołaj i ks. Marcin.
Została wymieniona w spisie świętopietrza sporządzonym przez archidiakona opolskiego Mikołaja Wolffa w 1447 pośród innych parafii archiprezbiteratu (dekanatu) w Żorach pod nazwą Hermansdorff[1], zaś od XVI w. należała już do dekanatu wodzisławskiego[2].
Z powstaniem kościoła w Jastrzębiu związana jest legenda dotycząca szlachcica zaatakowanego przez dziki w czasie polowania. Szlachcic znajdując się w obliczu śmierci przyrzekł Bogu, że jeśli przeżyje, wybuduje na tym miejscu kościół. Po swoim ocaleniu, dotrzymał słowa.
W parafii istniał nie tylko kult św. Katarzyny, ale także Opatrzności Bożej. W 1764 roku w parafii powstało Bractwo Opatrzności Bożej, zrzeszające wielu parafian. W tym samym czasie papież Klemens XIII ustalił odpust Opatrzności Bożej na szóstą niedzielę po Zielonych Świątkach. Dało to początek długoletniej tradycji pielgrzymek z Żor i Rybnika na odpust. Po 9 latach swojej działalności bractwo ufundowało parafii obraz Opatrzności Bożej, który został umieszczony w prezbiterium.
Najstarsze wizytacje parafii z zachowanymi do dziś sporządzonymi protokołami nastąpiły w latach 1652, 1679 i 1688[3]. Pierwszej dokonał archidiakon opolski Bartłomiej Reinhold 7 września 1652 roku[4], drugiej archiprezbiter namysłowski Wawrzyniec Joannsthon w 1679 roku[5] zaś trzeciej archidiakon opolski ks. Marcin Teofil Stefecjusz w 1688 roku[6]. Następna wizytacja nastąpiła w 1697. Kolejna miała już miejsce w XVIII wieku przeprowadzona przez biskupa sufragana wrocławskiego Eliasa Daniela Sommerfelda. Właścicielem wsi oraz kolatorem parafii był wówczas Gustaw Czammer. Wizytator odwiedził ją 26 sierpnia 1719 roku sporządzając dokładne notatki z wizyty. Zwraca uwagę na to, że kościół był bardzo zaniedbany i zniszczony, a na chórze brakowało mu organów. Dużo miejsca poświęcił na ocenę pracy ówczesnego proboszcza parafii, księdza Pawła Szypińskiego, który w parafii rezydował już 37 lat, mając w czasie wizytacji lat aż 74. W związku ze swoim podeszłym wiekiem, miał problemy ze sprawnym prowadzeniem parafii, dlatego też wizytator sprowadził do parafii nowo wyświęconego księdza Jerzego Filipka. W trakcie wizyty wybierzmowano 183 osoby, zaś sama parafia liczyła 600 wiernych[7]. Znajdowała się ona wówczas w archiprezbiteracie (dekanacie) wodzisławskim.
26 czerwca 1811 roku spłonął drewniany kościół św. Katarzyny, który był co najmniej drugą świątynią w posiadaniu parafii w Jastrzębiu. Parafianie wybudowali tymczasowy, zastępczy kościół i jednocześnie rozpoczęli starania o budowę nowego murowanego już kościoła. 16 października 1825 roku odbyło się jego uroczyste poświęcenie. Został on wybudowany z fundacji Strachwitzów, ówczesnych właścicieli Jastrzębia. Proboszczem był wtedy ks. Karol Józef Equart.
Czasy współczesne
edytuj
Obecnie parafianie nadal korzystają z kościoła wybudowanego w roku 1825. Jest to świątynia wzniesiona w stylu barokowo-klasycystycznym. Wyraźnie widoczny jest jednak wpływ barokowej sztuki Moraw. Charakterystyczna jest trójprzęsłowa nawa, jedna wieża, prosty rzut i skromne detale architektoniczne. Obecny ołtarz, ambonę i sedilia zaprojektował plastyk Wiktor Ostrzołek.
Znamienne jest, że w roku 1976 parafia św. Katarzyny liczyła aż 75 tys. osób. Było to spowodowane ogromnym napływem ludności na tereny Jastrzębia, związanym z potrzebą dużej ilości pracowników do jastrzębskich kopalń. Liczba parafian spadła jednak do 9300 na skutek erygowania nowych parafii w mieście. Parafie powstałe po podziale terytorialnym parafii św. Katarzyny:
- Najświętszego Serca Pana Jezusa
- NMP Matki Kościoła
- Miłosierdzia Bożego
- NMP Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej
Odpust w parafii w Jastrzębiu Górnym obchodzi się: św. Katarzyny – niedziela przypadająca przed uroczystością Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata oraz Opatrzności Bożej – szósta niedziela po uroczystości Zesłania Ducha Świętego.
Do parafii należy również kaplica śś. Ap. Piotra i Pawła, która została wybudowana w 1972 roku.
Od listopada 1991 roku w parafii ukazuje się gazetka parafialna pt. „Spes”. W parafii funkcjonuje ochronka, hospicjum, Katolicki Klub Trzeźwości i Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży. We wrześniu 1999 roku rozpoczęła się budowa domu parafialnego, który po ukończeniu stał się miejscem spotkań formacyjnych grup parafialnych, a także hospicjum należącym do parafii
8 lipca 2012 roku Ksiądz Arcybiskup Wiktor Skworc, metropolita katowicki, ustanowił Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej, Diecezjalnym Sanktuarium Opatrzności Bożej. Jest to 11 sanktuarium w Archidiecezji katowickiej.
Proboszczowie
edytuj- ks. Mikołaj – od ok. 1380 do 1385 r.
- ks. Marcin – od ok. 1385 co najmniej do 1391 r.
- ks. Jakub Spandel – po 1627 do 1652 r.
- ks. Maciej Aleksy Osiecki – od 1652 do 1678 r.
- ks. Paweł Szipiński – od 1678 do 1726 r.
- ks. Jerzy Józef Filipek – od 1727 do 1733 r.
- ks. Józef Antoni Morkis – od 1734 do 1742 r.
- ks. Jerzy Czanibal – od 1742 do 1745 r.
- ks. Adam Śmietana – od 1745 do 1747/1748 r.
- ks. Jerzy Pinduk – od 1748 do 1781 r.
- ks. Georg von Wallhofen – od 1781 do 1794 r.
- ks. Jan Muriński – od 1794 do 1812 r.
- ks. Franciszek Fesser – od 1812 do 1823 r.
- ks. Karol Józef Eguart – od 1823 do 1832 r.
- ks. Ignacy Lodzik – od 1831 do 1852 r.
- ks. Walenty Ludwik Siekiera – od 1852 do 1890 r.
- ks. Gustav Vogel – od 1891 do 1894 r.
- ks. Henryk Weltike – od 1894 do 1905 r.
- ks. Wiktor Dyrbach – od 1906 do 1920 r.
- ks. Jan Sobczyk – od 1921 do 1925 r.
- ks. Józef Czernik – od 1925 do 1932 r.
- ks. Augustyn Machalica – od 1932 do 1940 r.
- ks. dziekan Józef Okręt – od 1940 do 1945 r.
- ks. Augustyn Machalica – od 1945 do 1959 r.
- ks. Antoni Pitas – od 1959 do 1971 r.
- ks. Czesław Podleski – od 1971 do 1974 r.
- ks. Bernard Czernecki – od 1974 do 1979 r.
- ks. Emil Dyrda – od 1979 do 1986 r.
- ks. Wacław Basiak – od 1986 do 2012 r.
- ks. Stefan Wyleżałek – od 2012 r.
Przypisy
edytuj- ↑ Registrum denarii sancti Petri in archidiaconatu Opoliensi sub anno domini MCCCCXLVII per dominum Nicolaum Wolff decretorum doctorem, archidiaconum Opoliensem, ex commisione reverendi in Christo patris ac domini Conradi episcopi Wratislaviensis, sedis apostolice collectoris, collecti. „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens”. 27, s. 372-373, 1893. Breslau: H. Markgraf. (niem.).
- ↑ Veröffentlichungen aus dem Fürstbischöflichen Diözesan-Archiven zu Breslau. Bd 2. Visitationsberichte der Diözese Breslau. Archidiakonat Oppeln. Breslau: G. P. Aderholz, 1904, s. 7. (łac.).
- ↑ Dariusz Mazur: Jaspedia – Kościół pw. św. Katarzyny i Opatrzności Bożej w Jastrzębiu Górnym. [w:] Jaspedia [on-line]. 2012-09-24. [dostęp 2013-09-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (pol.).
- ↑ Veröffentlichungen aus dem Fürstbischöflichen Diözesan-Archiven zu Breslau. Bd 2. Visitationsberichte der Diözese Breslau. Archidiakonat Oppeln. Joseph Jungnitz (red.). Breslau: G. P. Aderholz, 1904, s. 35. (łac.).
- ↑ j.w. s. 250
- ↑ j.w. s. 444
- ↑ Franciszek Maroń. Parafia górnośląska w pierwszym ćwierćwieczu XVIII w.. „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”. 5, s. 174-175, 1972.
Bibliografia
edytuj- "Dzieje parafii świętej Katarzyny w Jastrzębiu Górnym na tle historii Górnego Śląska", Towarzystwo Miłośników Ziemi Jastrzębskiej; Schematyzm Archidiecezji Katowickiej 1993.
- Franciszek Maroń. Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV wieku. „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, s. 135, 1969.
Linki zewnętrzne
edytuj- E-ncyklopedia – Parafia św. Katarzyny w Jastrzębiu Górnym. 2012-07-29. [dostęp 2013-09-20]. (pol.).
- Informacje o parafii na stronie archidiecezji katowickiej