Wikipedia

Kościół św. Bartłomieja Apostoła w Szczurowej

Kościół św. Bartłomieja Apostoła – rzymskokatolicki kościół parafialny znajdujący się w miejscowości Szczurowa w powiecie brzeskim województwa małopolskiego.

Kościół
Świętego Bartłomieja Apostoła
Zabytek: nr rej. A-257 z dnia 30 sierpnia 1985[1]
kościół parafialny
Ilustracja
Widok od frontu
Państwo

 Polska

Miejscowość

Szczurowa

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Bartłomieja Apostoła

Wezwanie

św. Bartłomieja Apostoła

Wspomnienie liturgiczne

24 sierpnia

Położenie na mapie gminy Szczurowa
Mapa konturowa gminy Szczurowa, w centrum znajduje się punkt z opisem „KościółŚwiętego Bartłomieja Apostoła”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „KościółŚwiętego Bartłomieja Apostoła”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „KościółŚwiętego Bartłomieja Apostoła”
Położenie na mapie powiatu brzeskiego
Mapa konturowa powiatu brzeskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „KościółŚwiętego Bartłomieja Apostoła”
Ziemia50°07′06,1″N 20°38′16,5″E/50,118361 20,637917
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia

edytuj

Początki parafii św. Bartłomieja Apostoła w Szczurowej sięgają 1338 roku, kiedy została ona erygowana przez biskupa krakowskiego Jana Grota. Wówczas powstała również pierwsza drewniana świątynia w tym miejscu, która spłonęła w pożarze 21 lipca 1683 roku wraz z ówczesną plebanią i księgami parafialnymi[2][3]. Odbudowa kościoła miała miejsce w latach 30. i 40. XVIII wieku[3], konsekrowany został on zaś w 1742[2]. Świątynia ta spłonęła doszczętnie w nocy 24 czerwca 1886 roku[3].

Budowa obecnej, murowanej świątyni rozpoczęła się w 1887 według projektu architekta Jana Sas-Zubrzyckiego[2]. Powołany został komitet budowy pod przewodnictwem ziemianina Władysława Elterteina, w skład którego weszli również: lokalny proboszcz ks. Jan Kitrys, Tomasz Chołowiecki i Michał Nita ze Szczurowej, Szymon Habura z Niedzielisk, Jan Bylica z Rylowej, Stanisław Giemza z Rajska, Kasper Bartyzel z Rząchowy i Franciszek Wójcik z Górki. Zobowiązani oni byli do pokrycia większości kosztów budowy (50 000 złotych)[3]. Istotnego wsparcia finansowego na poczet odbudowy kościoła udzielili mieszkańcom Szczurowej jej ówcześni właściciele - Anastazja i Jan Kępińscy, którzy zaoferowali pokryć 1/6 z przewidzianej w kosztorysie kwoty 71 000 złotych[3][4]. Kępiński powołany został też do prowadzenia budowy, zobowiązując się ukończyć ją najpóźniej w ciągu dziesięciu lat[3].

Budowę ukończono w 1889, do użytku zaś świątynię oddano 8 maja 1894 roku[2]. Kościół został konsekrowany przez biskupa tarnowskiego Leona Wałęgę w 1903 roku, za czasów proboszcza Walentego Dutki[3][4].

Od 2007 roku trwają w kościele prace restauracyjne - odnowione zostały drzwi wejściowe oraz sedilia, a także część zabytkowych figur zdobiących ogrodzenie. Trwają również działania mające na celu powstrzymanie pękania ścian i odchylania się wieży kościelnej[5].

Architektura

edytuj

Kościół zbudowany został w stylu neogotyckim z cegły. Składa się z korpusu trzynawowego, z węższym prezbiterium, po bokach którego są umieszczone dobudówki. Przy korpusie od strony północnej są usytuowane dwie wieże, nakryte ostrosłupowymi neogotyckimi dachami hełmowymi. Nawa główna i prezbiterium są nakryte dachami dwuspadowymi, nawy boczne - dachami pulpitowymi. Ściany zewnętrzne opięte są szkarpami. Detal architektoniczny w stylu neogotyckim[4].

Kościół otoczony jest murem z kamienia pińczowskiego, który zdobi trzydzieści sześć figur ufundowanych przez parafian, księży czy dziedzica Jana Kępińskiego w XIX i XX wieku. Autorem wielu z nich był krakowski rzeźbiarz Walery Gadomski, który wykonywał je w latach 1895–1905[6][7], autorstwo pozostałych przypisuje się natomiast Wojciechowi Samkowi[8]. Najnowsza z nich - figura św. Karola Boromeusza - została wykonana i poświęcona w 1991 roku[2]. Na placu kościelnym znajduje się kamienna kolumna wraz z figurą św. Bartłomieja z 1698 roku[9][8].

Trzy dzwony na wieży kościelnej konsekrowane zostały w 1957 roku[2].

 
Wnętrze kościoła

Polichromia wnętrza o charakterze ornamentalnym została wykonana w 1893 roku przez uczniów Jana Matejki: Piotra Nizińskiego[10] - będącego również autorem projektu - Aleksandra Skrutka i Władysława Szczepaniaka[2][4][11]. Dominują na niej motywy geometryczne - krata, imitacja muru, szachownica czy motyw krzyżykowy, jednak pojawiają się na niej również elementy roślinne. Wysklepki sklepienia krzyżowo-żebrowego udekorowane zostały w sposób imitujący wieczorne niebo - pokryte są szafirową farbą z małymi, złotymi gwiazdami, żebra sklepienia zdobią natomiast żółto-zielono-czerwone wzory geometryczne poprzedzielane złotymi pasami[12]. Elementy figuralne na polichromii są nieliczne - na lewej ścianie prezbiterium namalowano popiersie mężczyzny wraz z postacią uskrzydlonego chłopca, na prawej zaś ukazane jest popiersie innego mężczyzny oraz głowa uskrzydlonego byka[12].

W kościele znajdują się ufundowane przez parafian i księży witraże. Najokazalszy, znajdujący się w oknie chóru muzycznego przedstawia scenę Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i został wykonany według projektu Łukasza Karwowskiego[4].

Świątynia wyposażona jest w pięć ołtarzy: główny z obrazami Matki Boskiej Częstochowskiej, św. Bartłomieja, Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i Krzyżem; oraz cztery ołtarze boczne - Matki Bożej Szczurowskiej i św. Józefa; Matki Bożej Nieustającej Pomocy; Serca Pana Jezusa; oraz Męki Pańskiej[2]. W ołtarzu Matki Boskiej Szczurowskiej znajduje się jeden z najbardziej zabytkowych elementów świątyni - rzeźba Matki Bożej Szczurowskiej powstała około 1500 – 1520 roku. Uratowana z pożaru pierwszej świątyni, została umieszczona w przydrożnej kapliczce i zapomniana - dopiero w 1972 roku powróciła do kościoła[11].

Na położonym nieopodal cmentarzu znajduje się spójna architektonicznie z kościołem XIX wieczna kaplica ufundowana przez Kępińskich, w której pochowani zostali członkowie rodu[11].

Przy kościele znajduje się również zabytkowa murowana plebania z 1871 roku[6].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2017-12-17].
  2. ↑ a b c d e f g h -----> WITAMY w PARAFII w SZCZUROWEJ [online], www.szczurowa.diecezja.tarnow.pl [dostęp 2022-09-05].
  3. ↑ a b c d e f g -----> WITAMY w PARAFII w SZCZUROWEJ [online], www.szczurowa.diecezja.tarnow.pl [dostęp 2022-09-05].
  4. ↑ a b c d e Szczurowa, kościół św. Bartłomieja. Zabytkowe kościoły diecezji tarnowskiej. [dostęp 2017-12-20]. (pol.).
  5. ↑ -----> WITAMY w PARAFII w SZCZUROWEJ [online], www.szczurowa.diecezja.tarnow.pl [dostęp 2022-09-05].
  6. ↑ a b Andrzej Krupiński i inni, Gmina Szczurowa, 2013, ISBN 978-83-87785-78-9.
  7. ↑ Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, 1982, s. 538, ISBN 83-08-00280-3.
  8. ↑ a b Dzieje parafii Szczurowa [online] [dostęp 2023-10-24].
  9. ↑ Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, 1982, s. 384, ISBN 83-08-00280-3.
  10. ↑ Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, 1982, s. 546, ISBN 83-08-00280-3.
  11. ↑ a b c Gmina Szczurowa - przewodnik po miejscach nieoczywistych... - Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Brzesku [online], www.bibliotekabrzesko.pl [dostęp 2022-09-05] (pol.).
  12. ↑ a b Kościół w Szczurowej [online], www.szczurowa.diecezja.tarnow.pl [dostęp 2022-09-05].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_św._Bartłomieja_Apostoła_w_Szczurowej&oldid=71622651”