Kasatka (1900)
Kasatka (ros. Касатка) – rosyjski niszczyciel z przełomu XIX i XX wieku, jedna z czterech jednostek typu Kit. Okręt został zwodowany 17 marca 1900 roku w niemieckiej stoczni Schichau w Elblągu, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego został wcielony w lipcu 1900 roku, z przydziałem do Floty Bałtyckiej. W 1902 roku nazwę jednostki zmieniono na „Biesszumnyj” (ros. „Бесшумный”). Niszczyciel został przerzucony na Daleki Wschód, gdzie wszedł w skład Eskadry Oceanu Spokojnego. Podczas wojny rosyjsko-japońskiej jednostka została internowana w niemieckim podówczas porcie Qingdao. W trakcie I wojny światowej okręt początkowo służył na Dalekim Wschodzie, a następnie w Arktyce. Podczas wojny domowej został przejęty przez Brytyjczyków, a następnie złomowany w czerwcu 1924 roku.
.jpg) Okręt między 1902 a 1917 rokiem | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
1898 |
| Wodowanie |
17 marca 1900 |
 Rosyjska Carska MW
| |
| Nazwa |
„Kasatka” → „Biesszumnyj” (od 1902) |
| Wejście do służby |
lipiec 1900 |
| Wycofanie ze służby |
marzec 1918 |
| Los okrętu |
złomowany w 1924 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
normalna: 346–350 ton |
| Długość |
61,75 metra |
| Szerokość |
6,7 metra |
| Zanurzenie |
2,9 metra |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 4 kotły moc 6000 KM, 2 śruby | |
| Prędkość |
27 węzłów |
| Zasięg |
1500 Mm przy prędkości 10 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo kal. 75 mm 5 dział kal. 47 mm (5 × I) 6 torped | |
| Wyrzutnie torpedowe |
3 × 381 mm (3 × I) |
| Załoga |
64 |
Projekt i budowa
edytuj„Kasatka” był jednym z czterech niszczycieli zamówionych i zbudowanych w Niemczech[1]. Jednostki te z racji niewielkiej wyporności bardziej odpowiadały klasie torpedowców[1]. Okręt zbudowany został w stoczni Schichau w Elblągu (numer stoczniowy 660)[1][2]. Stępkę jednostki położono w 1898 roku, a zwodowany został 17 marca 1900 roku[2][3].
Dane taktyczno-techniczne
edytujOkręt był niewielkim, dwukominowym niszczycielem z dwoma masztami[2]. Długość całkowita wynosiła 61,75 metra, szerokość 6,7 metra i zanurzenie 2,9 metra[2][a]. Wyporność normalna wynosiła 346–350 ton, a pełna 445 ton[1][2]. Okręt napędzany był przez dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 6000 KM, do której parę dostarczały cztery kotły Schichau[1][2][b]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 27 węzłów[1][2]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o maksymalnej masie 80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący 1500 Mm przy prędkości 10 węzłów[1][2].
Uzbrojenie artyleryjskie okrętu stanowiły: pojedyncze działo kalibru 75 mm Canet L/48 oraz pięć pojedynczych dział trzyfuntowych kalibru 47 mm Hotchkiss M1885 L/40[1][2]. Jednostka wyposażona była w trzy pojedyncze obracalne nadwodne wyrzutnie torped kalibru 381 mm: dwie umieszczone na pokładzie między kominami i trzecią za drugim kominem, z łącznym zapasem sześciu torped[1][2].
Załoga okrętu liczyła 64 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][2][c].
Służba
edytuj„Kasatka” został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w lipcu 1900 roku[1]. Jednostka weszła w skład Floty Bałtyckiej[4]. W marcu 1902 roku nazwę okrętu zmieniono na „Biesszumnyj” (ros. „Бесшумный”)[1]. Między 1902 a 1903 rokiem niszczyciel został przerzucony na Daleki Wschód[4][5].
W momencie wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej jednostka wchodziła w skład 1. Flotylli Niszczycieli I Eskadry Oceanu Spokojnego, stacjonując w Port Artur[6][7]. Wieczorem 30 marca?/12 kwietnia 1904 roku niszczyciele „Biesszumnyj”, „Wynosliwyj”, „Grozowoj”, „Bojewoj”, „Storożewoj”, „Rastoropnyj”, „Strasznyj” i „Smiełyj” wyszły z misją rozpoznawczą w rejon Wysp Elliota, a powracając starły się rankiem następnego dnia z okrętami japońskimi osłaniającymi operację minowania redy Port Artur (bez utraconego „Strasznyja”)[8]. Następnie niszczyciele dołączyły do wychodzącego w morze zespołu z pancernikiem „Pietropawłowsk” z dowódcą I Eskadry admirałem Stiepanem Makarowem na pokładzie, który wkrótce zatonął z większością załogi na postawionej przez Japończyków minie[9]. W nocy z 19 kwietnia?/2 maja na 20 kwietnia?/3 maja okręt wraz z niszczycielami „Skoryj” i „Sierdityj” oraz kanonierkami „Otważnyj”, „Giljak” i „Griemiaszczij” uczestniczył w odparciu japońskiego ataku na Port Artur, mającego na celu zablokowanie toru wodnego wypełnionymi balastem branderami[10]. 8 maja?/21 maja „Biesszumnyj” podczas operacji trałowania wszedł na minę, doznając poważnych uszkodzeń części rufowej kadłuba i śrub napędowych[11]. W lipcu lub sierpniu jednostkę przystosowano do stawiania min; pierwszą (i jedyną), zakończoną powodzeniem misję okręt odbył 23 lipca?/5 sierpnia, stawiając dwie miny u wybrzeży półwyspu Laotieshan[12].
28 lipca?/10 sierpnia „Biesszumnyj”, dowodzony przez kpt. mar. Andrieja Maksimowa, wraz z większością zgromadzonych tam okrętów wyszedł z oblężonego portu, podejmując kolejną próbę przedarcia się do Władywostoku[13]. Doprowadziło to do bitwy na Morzu Żółtym, w wyniku której eskadra rosyjska została rozproszona, a niszczyciele „Biesszumnyj”, „Biesstrasznyj” i „Biesposzczadnyj” w dniach 29 lipca?/11 sierpnia i 30 lipca?/12 sierpnia weszły do niemieckiego podówczas portu Qingdao, gdzie zostały internowane trzy dni później (2 sierpnia?/15 sierpnia)[14][15]. W listopadzie 1905 roku, po zakończeniu działań wojennych, okręt został zwrócony Rosji[1].
W 1912 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano wyrzutnie torped kal. 381 mm i wszystkie działa kal. 47 mm, instalując w zamian trzy pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 450 mm oraz drugą armatę kalibru 75 mm Canet L/48 i sześć pojedynczych karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm[1][16]. Wyeksploatowany niszczyciel w tym czasie osiągał prędkość do 22 węzłów[16]. Podczas I wojny światowej początkowo bazował we Władywostoku, a w październiku 1917 roku został przerzucony do Arktyki[16][17]. W trakcie wojny domowej okręt został w marcu 1918 roku przejęty przez Brytyjczyków, a następnie przekazany Białym[1][16]. Zdobyty przez Armię Czerwoną w marcu 1920 roku nie został wcielony do służby i złomowano go w czerwcu 1924 roku[1][3].
Uwagi
edytuj- ↑ Opracowania znacznie różnią się jeśli chodzi o wymiary okrętu. Olender 2012 ↓, s. 247 podaje, że długość wynosiła 60 metrów, szerokość 7 metrów i zanurzenie 1,9 metra, natomiast Gogin 2022 ↓ podaje długość 63,5 metra, szerokość 7,01 metra i zanurzenie 2,72–2,87 metra.
- ↑ Jane 1900 ↓, s. 201 podaje, że moc siłowni wynosiła 5700 KM.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 328 podaje, że załoga liczyła 62 osoby.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Gogin 2022 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j k Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 206.
- ↑ a b Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 297.
- ↑ a b Brassey 1902 ↓, s. 286.
- ↑ Brassey 1903 ↓, s. 343.
- ↑ Olender 2011 ↓, s. 15.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 37.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 99-100.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 100-101.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 109-110.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 120-121.
- ↑ Olender 2011 ↓, s. 90.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 167-170.
- ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 184-192, 329.
- ↑ Olender 2011 ↓, s. 77.
- ↑ a b c d Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 298.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 573.
Bibliografia
edytuj- Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Józef Wiesław Dyskant: Port Artur 1904. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1996. ISBN 83-11-08517X.
- Ivan Gogin: KIT torpedo boats (1900). Navypedia. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Jane’s Fighting Ships 1900. Fred T. Jane (red.). London: Sampson Low, Marston & Co., 1900. (ang.).
- Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 1: Port Artur. Sandomierz: Stratus, 2011. ISBN 978-83-61421-55-9.
- Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-56-6.
- The Naval Annual, 1902. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1902. (ang.).
- The Naval Annual, 1903. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1903. (ang.).