Karabin maszynowy wz. 38FK

polski wielkokalibrowy karabin maszynowy

Karabin maszynowy wz. 38FKnajcięższy karabin maszynowy produkowany w Polsce w latach 1938–1939, uzbrojenie części tankietek TKS w czasie kampanii wrześniowej.

Karabin maszynowy wz. 38FK
(model A)
Ilustracja
Karabin w wersji lekkiej dla piechoty
Państwo

 Polska

Producent

„Zieleniewski i Fitzner-Gampner SA”

Rodzaj

najcięższy karabin maszynowy

Obsługa

kawaleria/piechota – 3 ludzi, plot – 6 ludzi

Historia
Prototypy

IX.1937–V.1938

Produkcja

IV–IX 1939

Wyprodukowano

ok. 59 szt.

Dane techniczne
Kaliber

20 mm

Nabój

20 × 138 mm B

Magazynek

pudełkowy na 5 i 10 nabojów, bębnowe na 15 i 100 nabojów

Wymiary
Długość

2015 mm

Szerokość

202,5 mm

Długość lufy

1476 mm z hamulcem wylotowym

Masa
broni

72,6 kg

karabinu właściwego

57,6 kg

podstawy

lekka: 15kg,
ciężka (piechoty): 400–500 kg

lufy

21,2 kg

Inne
Prędkość pocz. pocisku

856 m/s

Szybkostrzelność teoretyczna

320-350 strz./min

Zasięg maks.

6000 m

Zasięg skuteczny

1800 m

Rodzaje

edytuj
 
Tankietka TK-3 uzbrojona w karabin kal. 20 mm
 
Polscy pancerniacy po przegranej kampanii wrześniowej internowani na Węgrzech w 1939. Widoczne dwie tankietki TK-3 z karabinem 20 mm.

Oznaczenie pochodzi od inicjałów firmy, która opracowała broń – Fabryka Karabinów (Państwowa Fabryka Karabinów w Warszawie)[1]. Występowały cztery odmiany tego karabinu (model A, B, C i D) z których tylko model A został wprowadzony do uzbrojenia[1].

Model A – najcięższy karabin maszynowy produkowany w Polsce. Polski najcięższy karabin maszynowy konstrukcji Bolesława Jurka. Do uzbrojenia Wojska Polskiego został wprowadzony w 1939. Zastosowany jako główne uzbrojenie czołgów rozpoznawczych TK-3 i TKS. Broń samoczynno-samopowtarzalna. Działająca na zasadzie krótkiego odrzutu lufy. Posiadał łatwo wymienną lufę z hamulcem wylotowym. Zasilany z magazynka pudełkowego o pojemności 5 lub 10 nabojów lub bębnowego o pojemności 15 nabojów. Mocowany w czołgu za pomocą jarzma kulistego z osłoną pancerną, które opracował Napiórkowski i Miniewski.

Model B – prototyp najcięższego karabinu maszynowego, który opracował W. Lewandowski. Działał na zasadzie odprowadzania gazów prochowych przez boczny otwór w lufie. Zasilanie z taśmy parcianej lub metalowej ogniwkowej lub też z magazynka z donośnikiem sprężynowym.

Model C – prototyp najcięższego karabinu maszynowego, który opracował S. Rytwiński i W. Lewandowski. Działanie jak najcięższy karabin maszynowy Model B. Zasilany z taśmy metalowej ogniwkowej albo parcianej na 200 nabojów, magazynka pudełkowego na 5–10 nabojów, bębnowego o pojemności 100 nabojów. Przewidziano podstawę trójnożną PL20A w zastosowaniu karabinu jako przeciwpancernej broni piechoty. Podstawa była wykonana według projektu Skrzypińskiego i opracowana przez Kowalewicza. W tej wersji najcięższy karabin maszynowy miał być wyposażony w lufę o mniejszej masie i magazynek na 5 nabojów. Natomiast w zastosowaniu jako broni przeciwpancernej i przeciwlotniczej na wyższych szczeblach taktycznych przewidziano ciężką podstawę kołową PC20A, która miała masę 400–500 kg i była opracowana przez L. Kowalewicza. Był również przystosowany do uzbrajania samolotów.

Model D – prototyp najcięższego karabinu maszynowego, który został opracowany przez Bolesława Jurka. Działanie jak Model B. Zasilany z magazynka bębnowego o pojemności 100 nabojów. Przystosowany również do uzbrajania samolotów.

Parametry

edytuj

Dodatkowe dane techniczne dotyczące Modelu A:

  • amunicja typu Solothurn AG 20x138 mmB:
    • masa
    • długość naboju ćwiczebnego: 205 mm
    • długość łuski: 140 mm
    • pojemność łuski: 55 cm³
  • zasilanie:
    • magazynek pudełkowy na 5 lub 10 nabojów (masa pełnego magazynka, odpowiednio: 2,43 kg / 4,33 kg)
    • magazynek bębnowy na 15 lub 100 nabojów
  • zapas amunicji w czołgu TKS – 16 magazynków po 5 nabojów
  • zasadniczy sposób strzelania z czołgu TKS – ogień pojedynczy[2]
  • kąt ostrzału w czołgu TKS:
    • poziomy: 48°
    • pionowy: –7° do +25°
  • obsługa:
    • jako broni przeciwpancernej: 3 żołnierzy
    • jako broni przeciwlotniczej: 6 żołnierzy
    • w czołgu TKS: 1 żołnierz
  • przebijalność pancerza:
Odległość [m] Grubość [mm]
Pancerz nawęglany
100 20
200 18
300 17
400 15
500 13
Pancerz jednorodny
300 25
400 23
500 20

Przypisy

edytuj
  1. a b Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). s. 70.
  2. W warunkach bojowych to zalecenie regulaminowe nie zawsze było przestrzegane, na co wskazują relacje uczestników walk: pchr. Romana Orlika ([1]) oraz gen. Franciszka Skibińskiego („Żołnierze generała Maczka”, Muzeum Tradycji Niepodległościowych, folder wystawy Łódź 2010; przytoczona w artykule TKS).

Bibliografia

edytuj
  • Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa 1994: Wydawnictwo „WIS”, s. 70. ISBN 83-86028-01-7.