Janusz Koniusz

polski poeta

Janusz Koniusz (ur. 1 lutego 1934 w Sosnowcu, zm. 29 marca 2017[1]) – polski poeta, prozaik, dramaturg, publicysta.

Janusz Koniusz
Ilustracja
Tablica pamięci Janusza Koniusza na domu, w którym mieszkał.
Data i miejsce urodzenia

1 lutego 1934
Sosnowiec

Data śmierci

29 marca 2017

Zawód, zajęcie

publicysta

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Życiorys

edytuj

Ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przez dziesięciolecia związany z Zieloną Górą, gdzie mieszkał i pracował. Współorganizator i długoletni sekretarz Lubuskiego Towarzystwa Kultury w Zielonej Górze. Należał do Klubu Literackiego LTK (1961–1970). Członek Związku Literatów Polskich od 1961 i Polsko-Niemieckiego Stowarzyszenia Pisarzy Regionu Nadodrza (od 1992). Współzałożyciel, kierownik literacki i w latach 1980–1990 redaktor naczelny czasopisma „Nadodrze”.

W latach 1948–1956 był członkiem ZMP, od 1948 roku należał do PZPR, był m.in. członkiem i zastępcą członka Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Zielonej Górze. W czasach PRL odznaczony m.in.: Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[2]. W 2011 roku został odznaczony brązowym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” w dziedzinie literatury[3].

Opublikował kilkanaście tomików poezji, kilka zbiorów opowiadań i słuchowisk radiowych. Był autorem dwóch książek, w których opisuje swoje kontakty ze znanymi pisarzami i poetami (m.in. Władysławem Broniewskim i Julianem Przybosiem): Kamień z serca i Wiązania pamięci. Autor spektaklu telewizyjnego Czwartek (1977).

Wiersze i opowiadania Koniusza były tłumaczone na języki: białoruski, czeski, górnołużycki, litewski, niemiecki, rosyjski, rumuński i szwedzki[4].

Twórczość literacka

edytuj
Poezje
  • Tempo krążenia (1958)
  • Ślad przelotu (1961)
  • Wokół słowa (1963)
  • Ziemia w stopach (1970)
  • Próba samoobrony (1977)
  • Zamysł opisu (1981)
  • Z Kaina i Abla (1984)
  • Z Kaina i Abla. Wiersze dawne (1988)
  • Ład i chaos (1992)
  • Pierworodny grzech słowa (1994)
  • Moje stworzenie świata. Z wierszy dawnych i nowych (1997)
  • Droga do Hamleta (2000)
  • Nic nie było (2003)
  • Po wyjściu z arki (2007)
  • Przypowieść o podróży / Parabbel uber die Riese (2010 – dwujęzyczne)
  • Na własne podobieństwo (2014).
Opowiadania
  • Wakacje z Julią (1964)
  • Dialog w domu (1969)
  • Bieg spod Maratonu do Aten (1976)
  • Beczka Diogenesa i inne opowiadania (1986)
Wspomnienia
  • Kamień z serca (1994)
  • Wiązania pamięci (1998),
Szkice

Słuchowiska radiowe i dramaty

edytuj
  • Nikt nie wyrywa trawy (1965)
  • Zabawa w porcie (1970)
  • Jeden zwykły dzień (1974)
  • Wizyta pana w średnim wieku (1975)
  • Chołodziec (1976)
  • Pięciu (1977)
  • Czwartek – utwór sceniczny wystawiony w Teatrze telewizyjnym TVP (1977)
  • I żeby niebo było gwiaździste (1980)
  • Dzień listopadowy (1983)
  • Pod szczególną gwiazdą (1993).

Prace redakcyjne

edytuj

Był redaktorem wielu zbiorów i antologii[4]:

  • pamiętniki i wspomnienia osadników Mój dom nad Odrą (1961, 1965, 1971, 1988)
  • podania, legendy i baśnie ziemi lubuskiej Złota dzida Bolesława (1970), Żelazny diabeł (1970)
  • reportaże o ziemi lubuskiej Dni następne (1975, wspólnie z J. Kołodziejem)
  • wspomnienia żołnierzy Od września do maja (1976)
  • almanach grupy literackiej Dziewin-Młodzi (1980)
  • reportaże z Nadodrza Nauka chodzenia (1985)
  • gorzowski almanach poetycki Nauka tańca (1985, wspólnie z Z. Łukaszewiczem)
  • antologie wierszy członków RSTK Ślad istnienia (1991), Słoneczne winogrady (1992) i Sadzenie dębów (1997)
  • antologia opowiadań młodych autorów Mosty ze słów (1998, wspólnie z J. Sachers)
  • antologia wierszy o Wrześniu 1939 W ogniu, pyle i krwi (1999, wspólnie z H. Szylkinem)
  • pamiętniki i wspomnienia osób niepełnosprawnych Na przekór losowi (1999, 2001)
  • antologia Klubu Literackiego ZLP Słowa spod magnolii (2011)
  • pamiątkowa księga wierszy członków oddziału ZLP w Zielonej Górze 1961–2011 I wspomnisz, i pomyślisz o mnie... (2011, wspólnie z R. Rudiakiem).

Nagrody i wyróżnienia

edytuj
  • Lubuska Nagroda Kulturalna (1957, 1978)
  • Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1960)
  • Nagroda Kulturalna Prezydenta Miasta Zielona Góra (1980, 2009)
  • Nagroda „Trybuny Ludu” (1984)
  • Lubuski Wawrzyn Literacki (1995, 2008)
  • Lubuska Nagroda Literacką ZLP (2013)
  • tytuł Honorowy Obywatel Zielonej Góry (2004)[4].

Laur im. Janusza Koniusza

edytuj

W 2019 Zarząd Oddziału Związku Literatów Polskich w Zielonej Górze ogłosił laur, którego patronem jest Janusz Koniusz. Jest to nagroda kulturalna przyznawana pisarzom, krytykom literatury, naukowcom, wydawcom związanych z ziemią lubuską i osobom działającym na rzecz lubuskiego środowiska literackiego. Jest przyznawana w formie statuetki i dyplomu, wręczana w trakcie gali literackiej w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze[5].

Laureaci nagrody

edytuj
  • 2019 – Eugeniusz Kurzawa[6]
  • 2020 – Jolanta Pytel i Ryszard Błażyński[5][6]
  • 2021 – dr Krystyna Kamińska i Marek Wawrzkiewicz[6]
  • 2022 - Agnieszka Moskaluk i Jerzy Beniamin Zimny
  • 2023 - dr Urszula Małgorzata Benka i Krzysztof Jeleń

Przypisy

edytuj
  1. Nekrolog Janusza Koniusza. nekrologi.wyborcza.pl. [dostęp 2017-04-04]. (pol.).
  2. Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 419–420. ISBN 83-223-2073-6.
  3. Wyszukiwarka nagrodzonych Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” na stronie MKiDN.
  4. a b c ZLP Zielona Góra. Informacje biograficzne o członkach.
  5. a b Nagrody Literackie im. A. K. Waśkiewicza i Laur im. J. Koniusza za rok 2020. zlpinfo.eu. [dostęp 2023-01-05]. (pol.).
  6. a b c W piątek Gala Literacka. Będą nagrody, wspomnienia i dużo... dobrego słowa. zielonagora.naszemiasto.pl. [dostęp 2023-01-05]. (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj