Głobikowa
Głobikowa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie dębickim, w gminie Dębica[4][5].
| wieś | |
.jpg) Kościół filialny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
452 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2020) |
586[2] |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
39-208[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RDE |
| SIMC |
0818090 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu dębickiego  | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Dębica  | |
 49°57′49″N 21°26′51″E/49,963611 21,447500[1]
| |
| Strona internetowa | |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0818108 | Górzyzna | część wsi |
| 0818114 | Kamieniec | część wsi |
| 0818120 | Podlas | część wsi |
| 0818137 | Południk | część wsi |
| 0818143 | Zalesie | część wsi |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.
Geografia
edytujGłobikowa to rozległa wioska na płaszczowinie podgórskiej, położona na wysokości od 360 do 454 m n.p.m. w zachodniej części Pogórza Strzyżowskiego, należącego do Pogórza Karpackiego (najwyżej położona wieś w Gminie Dębica i całym powiecie dębickim)[6].
Miejscowość leży na styku czterech gmin: Dębicy, Ropczyc, Brzostku i Pilzna. Odległość od siedziby gminy wynosi 17 km. Powierzchnia wsi liczy 735,2 ha, w tym gruntów ornych jest 454 ha. Na jednej trzeciej rosną lasy. Znajduje się tutaj 175 gospodarstw rolnych. Zdecydowanie przeważają gospodarstwa o powierzchni od 2 do 5 ha (57%) oraz od 1 do 2 ha (36%)[6].
Wieś składa się z kilku przysiółków: Górzyzna, Kamieniec, Podlas, Zalesie[6].
Miejscowość charakteryzuje się wysokimi walorami przyrodniczymi, ze wszystkich stron otoczona jest lasami liściastymi, w których dominuje chroniona buczyna karpacka. Ze względu na bogatą faunę i florę oraz walory krajobrazowe tereny wokół Głobikowej zaliczono do obszaru chronionego (otulina) Czarnorzecko – Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego[6].
Historia
edytujPoczątki Głobikowej sięgają XIV wieku, kiedy po przyłączeniu przez króla Kazimierza Wielkiego Rusi Czerwonej do Polski, nasilił się ruch osadniczy. Pierwsze pisemne wzmianki o Głobikowej pojawiają się w XV wieku. W tym czasie wieś była własnością Jana Podgrodzkiego herbu Gryf. W końcu XV i na początku XVI wieku rodu Gryfitów[7].
Mieszkańcy wsi trudnili się rolnictwem i hodowlą bydła. Rolę uprawiano metodą trójpolówki, na wielką skalę karczowano lasy w celu uzyskania ziemi pod uprawę. Aż do 1846 roku (uwłaszczenie) panowała pańszczyzna. Chłopi odrabiali pańszczyznę przez 5 dni w tygodniu, oddawali też daniny, byli zobowiązani do dodatkowych prac, np. w czasie siewów i żniw (tzw. daremszczyzna). Płacili również dziesięcinę na rzecz Kościoła[7].
W 1772 roku po I rozbiorze Polski, Głobikowa znalazła się pod panowaniem austriackim. Sytuacja chłopów poprawiła się przynajmniej pod względem formalno-prawnym. Chłop mógł się zwrócić do cyrkułu ze skargą na dziedzica. Z zapisów cyrkułu wynika, że skarg było sporo.[7]
W 1846 tym roku na terenie Galicji miało miejsce zbrojne wystąpienie chłopów, znane jako rabacja, które nie ominęło też Głobikowej. W czasie jej trwania zamordowany został działacz społeczny Konstanty Słotwiński[7]. W 1846 roku, z woli cesarza Austrii, pańszczyzna została zniesiona.
W 1911 roku otwarto w Głobikowej szkołę podstawową.
W czasie trwania drugiej wojny światowej na terenie Głobikowej i okolicznych miejscowości prowadzone były ciężkie walki pozycyjne.
Lata po II wojnie światowej to okres przywracania ziemi pod użytkowanie rolne (rozminowywanie, wykrywanie niewybuchów i niewypałów, rekultywacja, zasiewy) oraz odbudowywanie doszczętnie zniszczonych gospodarstw domowych.
Późniejszy okres Polski Ludowej przyniósł powolny rozwój infrastruktury wsi. W roku 1969 oddano do użytku nowy budynek szkoły, a w grudniu 1971 roku wsie: Głobikowa, Gębiczyna, Braciejowa i Połomia zostały zelektryfikowane. W maju 1972 roku wybudowano utwardzoną drogę z Dębicy do Głobikowej i uruchomiono na tej trasie linię PKS. W 1992 roku oddano do użytku gazociąg wiejski. W 1998 roku podłączono linię telefoniczną.
Edukacja
edytujWe wsi znajduje się Zespół Szkół im. Konstantego Leliwy Słotwińskiego w budynku oddanym do użytku w 1968 roku.
Pierwszą szkołę w Głobikowej zbudowano w 1910 roku, a otwarto w 1911. Przed 1911 rokiem nie było szkoły i dzieci nie uczyły się. W czasie II wojny światowej szkoła została znacznie uszkodzona w wyniku działań wojennych. Jej budynek wyremontowano i w 1946 roku przywrócono do użytku. W 1968 roku zbudowano nową szkołę. Budynek oddano do użytku w 28 października 1968 roku[6].
Parafia
edytujWe wsi znajduje się kościół filialny pw. Matki Bożej Królowej Polski. Wybudowany został w latach 1977-1980 przez mieszkańców wsi. W 1980 roku został poświęcony przez arcybiskupa Jerzego Ablewicza. Głobikowa należy do parafii Gumniska.
Osobliwości i atrakcje turystyczne
edytuj.jpg)
W centrum wsi, przy drodze, znajdują się:
- stanica turystyczna "Rozdzielnia Wiatrów"
- 20-metrowa wieża widokowa, z której przy dobrej pogodzie można zobaczyć Tatry
- mały Park Dinozaurów[8]. Znajduje się w nim pięć ogromnych replik prehistorycznych gadów. Największa replika diplodoka, waży 4 tony, ma 15 metrów długości i 5 wysokości. Obok niej są figury triceratopsa, triceratosaurusa, coelophysisa, gallodactylusa oraz pteranodona.[9]
W przysiółku Kamieniec znajdują się:
- wieża przekaźnikowa-telekomunikacyjna (RTV i GSM) - górująca nad okolicą, niegdyś wykorzystywana do utrzymywania łączności przez stacjonujące w okolicznym lesie wojska sowieckie.
- dwie kapliczki: murowana, pw. Jana Nepomucena (druga połowa XIX wieku, obok wieży), przydrożna (nr 122) z lat dwudziestych XX wieku (na rozdrożu, obok przystanku PKS).
- park podworski "Tomaszówka" (rejestr zabytków A-258). Obiekt w XIX wieku należał do rodziny Łobażewskich. W XX wieku przejął go Padlewicz, a następnie Sanguszko. W 1920 roku nabył go Stanisław Mączka. Jest to park krajobrazowy z liczącym kilkaset lat jesionem i aleją dębów uznawanych za pomniki przyrody.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 33614
- ↑ Raport o stanie Gminy Dębica za 2020 rok s.10
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 309 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b c d e Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2018-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-29)].
- ↑ a b c d Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2018-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-17)].
- ↑ Głobikowa (Dinozaury) / Ciekawe miejsca / REGION TARNOWSKI / Atrakcje / Tarnów i region - Informacja turystyczna - Polski Biegun Ciepła * Polish Hot-Spot [online], www.it.tarnow.pl [dostęp 2018-04-25] (pol.).
- ↑ Dinozaury w Głobikowej będą hitem turystycznym? W planach dinopark - nowiny24.pl [online], www.nowiny24.pl [dostęp 2018-04-25] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Głobikowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 602.