Dingbat

Dingbat – ornament, znak lub odstępnik używany w typografii. Niekiedy, bardziej formalnie, nazywany jest ozdobą drukarską albo znakiem drukarskim. Może być kształtem abstrakcyjnym, ale wiele dingbatów jest piktogramami, małymi rysunkami wyobrażającymi elementy rzeczywistości. Sam w sobie dingbat nie jest częścią tekstu, któremu towarzyszy. Nazwy tej używa się również do określenia fontu, który posiada symbole i kształty zamiast znaków alfabetycznych i numerycznych. Niektóre z dingbatów stosowane są jako znaki oddzielania kolejnych sekcji podczas procesu składania książek.

Afisz teatralny z 1872 roku wykorzystujący rączki

Unicode

W standardzie Unicode blok przeznaczony dla dingbatów został dodany w czerwcu 1993 roku wraz z wersją 1.1. Zawarte zostały w nim dekoracyjne odmiany liter, znaki wyrażające emfazę a także symbole nietekstowe. Większość z nich została zaczerpnięta z ITC Zapf Dingbats.

Kolejny blok "Ornamental Dingbats" został dodany do standardu Unicode w czerwcu 2014 wraz z wersją 7.0. Zawiera on ozdobne liście, znaki wyliczenia, ampersandy itd. Są one podzbiorami takich grup fontów jak Webdings, Wingdings i Wingdings 2.

Przykładowe znaki w Unicode

✁

✂

✃

✄

☎

✆

✇

✈

✉

☛

☞

✌

✍

✎

✏

✐

✑

✒

✓

✔

✕

✖

✗

✘

✙

✚

✛

✜

✝

✞

✟

✠

✡

✣

✤

✥

✦

✧

★

✩

✪

✫

✬

✭

✮

✯

✰

✱

✲

✳

✴

✵

✶

✷

✸

✹

✺

✻

✼

✽

✾

✿

❀

❁

❂

❃

❄

❅

❆

❇

❈

❉

❊

❋

●

❍

■

❏

☺

☻

♥

♦

♣

♠

•

◘

○

❐

❑

❒

▲

▼

◆

❖

◗

❘

❙

❚

❛

❜

❝

❞

Zastosowania

Hedera

Karta tytułowa „Lalki” Bolesława Prusa z roślinnym ornamentem

Dingbaty mogą być wykorzystywane jako:

• wyróżniki (kwadraty, "ptaszki", odwrócone trójkąty)
• separatory akapitu
• znaki końca artykułu
• pola wyboru w ankietach i formularzach
• logo
• elementy czysto dekoracyjne

Niektóre grupy dingbatów

• Rączka – "fist", wskazująca dłoń, najczęściej stosowana w celu wskazania czytelnikowi ważnej części tekstu lub zasugerowania jego dalszej części na następnej stronie. Rączka została wykorzystana także jako kursor myszy w graficznych interfejsach, wskazując obiekt, który podlega manipulacji. Obecnie najczęściej zmiana kursora na rączkę oznacza hiperłącze. (|☛|).

• Asterysk – symbol służący głównie do zaznaczenia odnośników i słów kluczowych. W typografii europejskiej często jest używany do oznaczania roku urodzenia (natomiast sztylet – dagger – zastępujący znak krzyża stosowany jest do oznaczania roku śmierci). W filologii i innych naukach oznacza hipotetycznie zrekonstruowane formy. Asterysk może mieć wiele form (|★|✩|✪|✫|✬|✭||✮|✯|✰|✱|✲|✳|✴|✵|✶|✷|✸|✹|) znany jest już od dawna, jego formy obecne były już w pierwszych piktograficznych zapisach sumeryjskich.
• Fleuron – to najogólniej mówiąc typograficzny symbol w kształcie kwiatu lub liścia. Jego specyficzną odmianą jest hedera, czyli liść bluszczu. Jest to jeden z najstarszych typograficznych ornamentów, stosowany już w wielu wczesnych zapisach greckich.
• Ampersand – przybierający wiele różnych form symbol oznaczający „and“, pochodzi z łacińskiego słowa„et“.

Fonty zawierające dingbaty

• Webdings – font TrueType zaprojektowany dla Microsoftu i wydany w 1997 roku
• Wingdings – font TrueType zawierający zebrane przez Microsoft glify pochodzące z fontów Lucida Arrows, Lucida Icons i Lucida Stars, został wydany w 1990 roku.
• Zapf Dingbats – font zaprojektowany przez Hermana Zapfa w 1978 roku i licencjonowany przez International Typeface Corporation
• Strzałki w Unicode – blok Arrows zajmuje pozycje U+2190–U+21FF w Unicode

Zobacz też

• Asteryzm
• Winieta
• Znaki diakrytyczne
• Skład tekstu

Bibliografia

• Robert Bringhurst: Elementarz stylu w typografii. Kraków: d2d.pl, 2008. ISBN 978-83-927308-0-4.

Linki zewnętrzne

• Retinart: Historia często spotykanych znaków typograficznych (ang.)
• Dingbat Depot: duże archiwum darmowych fontów zawierających dingbaty. (ang.)