Filologia
Filologia – nauka humanistyczna badająca literaturę kręgu cywilizacyjnego lub narodu[1]. Głównym przedmiotem jej badań jest tekst z perspektywy języka, właściwości literackich i treści kulturalno-historycznej, a celem – jego komentarz i interpretacja. W węższym rozumieniu: dyscyplina językoznawcza zajmująca się badaniem przejawów i systemów językowych przy użyciu osiągnięć i metod literaturoznawstwa, historii, filozofii, etnografii i archeologii[2].
Powszechnie poszczególne filologie określane są nazwami skrótowymi, zarówno w odniesieniu do dziedziny nauki, jak i kierunku studiów, np. polonistyka – filologia polska, anglistyka – filologia angielska, romanistyka – filologia romańska, germanistyka – filologia niemiecka, iberystyka – filologia iberyjska itd.
Cele nauk filologicznych były różnie określane w różnych okresach rozwoju tej dyscypliny, i tak np. niemiecki romanista z przełomu XIX i XX wieku określa filologię jako „każdą naukę, której celem i zadaniem jest poznanie duchowych właściwości danego narodu […], o ile znalazły one lub ciągle jeszcze znajdują swój wyraz w języku i literaturze”[3]. Bezpośrednio z filologii wywodzą się dwie dyscypliny naukowe: językoznawstwo i literaturoznawstwo.
Pochodzenie nazwy
edytujTermin stgr. φιλόλογος (philólogos) pojawia się po raz pierwszy u Platona (Theatetus 146 A) i oznacza „miłośnika naukowej dyskusji”. Terminem tym określał się Eratostenes, aleksandryjski uczony, zajmujący się m.in. historią literatury.
Na gruncie łacińskim Cyceron określał mianem philologia studiowanie literatury (Ad Atticum II 17,1).
Pojęcie filologii jako nauki o języku i literaturze pojawiło się w połowie XIX wieku[4].
Przypisy
edytuj- ↑ filologia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-11-28].
- ↑ Mistrík 1993 ↓, s. 137.
- ↑ Gustav Körting, Handbuch der romanischen Philologie, Leipzig: O.R. Reisland, 1896, s. 1, OCLC 830143.
- ↑ Ondruš i Sabol 1987 ↓, s. 8.
Bibliografia
edytuj- Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
- Šimon Ondruš, Ján Sabol, Úvod do štúdia jazykov, Bratislava: Slovenské pedagogické nakladateľstvo, 1987, OCLC 28427817 (słow.).
Linki zewnętrzne
edytuj
Andrzej Borowski, Filologia, Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych – Uniwersytet Jagielloński, kanał „Copernicus” na YouTube, 28 sierpnia 2019 [dostęp 2024-10-14].
