Mimoza wstydliwa

Mimoza wstydliwa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	mimozowe
Rodzaj	mimoza
Gatunek	mimoza wstydliwa
	Nazwa systematyczna
	Mimosa pudica L.; Sp. pl. 1:518. 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mimoza wstydliwa, czułek wstydliwy (Mimosa pudica) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych i podrodziny mimozowych. Pochodzi prawdopodobnie z tropików Ameryki Południowej^[4], rozpowszechniony jako chwast i roślina ruderalna w całej strefie międzyzwrotnikowej. Roślina problematyczna ponieważ tworzy gęste skupienia utrudniające rozwój innych gatunków. Uprawiana także jako roślina doniczkowa i w ogrodach botanicznych z powodu ciekawego mechanizmu składania liści po dotknięciu.

Morfologia

Pokrój: Słabo zdrewniały półkrzew lub bylina osiągająca do 1 m wysokości. Pędy są cierniste.
Liście: Naprzemianległe, podwójnie pierzaste z jedną lub dwiema parami listków. Każdy z listków podzielony jest na 10-26 par podługowatych, naprzeciwległych par listków o długości 3–12 mm i szerokości 1–2 mm.
Kwiaty: Drobne w kolorze różowofioletowym, z długimi na 8 mm pręcikami wystającymi z korony. Kwiaty zebrane są w główki o średnicy 1–2 cm. Zapylenie dokonywane jest przez wiatr i owady. Rośliny kwitną w okresie od lipca do października.
Owoc: Wielonasienny strąk 15–25 mm długi i ok. 4 mm szerokości, szorstko owłosiony na krawędziach klap.

Biologia

Roślina szybko reaguje w chwili dotyku, szybkiego ochłodzenia czy ogrzania liści^[5] lub impulsu elektrycznego^[6]. W najbliższym rejonie wystąpienia bodźca zewnętrznego reaguje zamykaniem (składaniem) liści (tzw. ruchy sejsmonastyczne). Ma najkrótszy czas reakcji na bodziec wśród wszystkich wykazujących tego typu reakcje gatunków – nawet 0,08 s. Listki odcinków drugiego rzędu składają się do góry i stykają ze sobą górnymi powierzchniami, całe odcinki zbliżają się do siebie, a ogonek zwisa. Po ustąpieniu bodźca powrót do położenia wyjściowego zajmuje 15–20 min. Mechanizm tego ruchu polega na zmianach turgoru w komórkach poduszeczek funkcjonujących jako tzw. staw przegubowy. Znajdują się one u nasady liścia oraz u podstaw wszystkich odcinków liścia. Sygnał przenoszony jest prawdopodobnie przez aminokwasy^[5]. Przenoszenie sygnału następuje w zależności od temperatury otoczenia i siły bodźca z prędkością 0,5-10 cm/s^[7].

Zastosowanie

Jest uprawiana jako roślina ozdobna. W krajach o ciepłym klimacie (strefa 10-12) jest uprawiana w gruncie^[8]. W Polsce ze względu na klimat jest uprawiana w szklarniach i jako roślina pokojowa.

Uprawa

Wymagania: Roślina wymaga stanowiska słonecznego przez cały rok, ciepłego (20-25 °C), wilgotnego powietrza i żyznego podłoża (ziemia ogrodowa z domieszką torfu i piasku)^[9].
Pielęgnacja: Mimoza wymaga regularnego i obfitego podlewania, a w okresie wegetacyjnym co 2 tygodnie zasilania nawozami wieloskładnikowymi^[9]. Niezależnie od staranności pielęgnacji, roślina dobrze wygląda zwykle tylko w pierwszym roku życia, później należy ją zastępować okazami młodszymi^[10].
Rozmnażanie: W warunkach domowych trudno uzyskać rośliny dobrze wyrośnięte i zdrowe. Mimoza rozmnażana jest poprzez siew nasion w okresie lutego-marca. Nasiona wysiewa się w płytkich miseczkach, po uprzednim namoczeniu w ciepłej wodzie. Do doniczek przesadza się siewki mające już kilka liści^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
↑ Mimosa pudica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Mimosa pudica. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-02-14]. (ang.).
↑ ^a ^b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998. ISBN 83-7079-778-4.
↑ Mechanism of the Seismonastic Reaction in Mimosa pudica Robert D. .Allen Biophysics Department, University of California at Los Angeles, Los Angeles, California 90024
↑ Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Bertelsmann Media Sp. z o.o., Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b ^c I. Kiljańska: Rośliny ozdobne w mieszkaniu i na balkonie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01258-6.
↑ Angelika Throll: 650 roślin pokojowych. Warszawa: 2008. ISBN 978-83-258-0031-4.

Bibliografia

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Państwowe Wydawnictwo Robotnicze i Leśne. ISBN 83-09-00256-4.
Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Bertelsmann Media Sp. z o.o., Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).

[iucn-3] Mimosa pudica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[4] Mimosa pudica. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-02-14]. (ang.).

[ReferenceA-5] Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998. ISBN 83-7079-778-4.

[6] Mechanism of the Seismonastic Reaction in Mimosa pudica Robert D. .Allen Biophysics Department, University of California at Los Angeles, Los Angeles, California 90024

[7] Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Bertelsmann Media Sp. z o.o., Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.

[E-8] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[B-9] I. Kiljańska: Rośliny ozdobne w mieszkaniu i na balkonie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01258-6.

[10] Angelika Throll: 650 roślin pokojowych. Warszawa: 2008. ISBN 978-83-258-0031-4.

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]