Nowe Brzesko
Szablon:POL miasto infobox Nowe Brzesko – miasto[1] w Polsce położone na lewym brzegu Wisły w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Nowe Brzesko, której jest siedzibą. Prawa miejskie w latach 1279−1870 i od 2011.
Miasto jest położone przy drodze krajowej nr 79.
Historia
Pierwsze wzmianki o Nowym Brzesku pochodzą z XIII w. Początkowo wieś była własnością biskupów krakowskich. W 1223 r. opat brzeski Florian nadał ją klasztorowi norbertanów w Hebdowie. W 1279 r. Gotfryd de Glesin uzyskał przywilej założenia miasta na prawie magdeburskim.
Historia Nowego Brzeska ściśle łączy się z historią klasztoru w Hebdowie. Za czasów Jana Długosza Nowe Brzesko miało 40 łanów miejskich, z których opłacało czynsz klasztorowi. Znajdowały się w nim dwa młyny na Wiśle, jeden należący do klasztoru, drugi do wójta miasteczka. W 1449 r. król Kazimierz Jagiellończyk potwierdził przywilej lokacyjny Nowego Brzeska. Przywileje zostały później potwierdzone jeszcze dwa razy: 17 kwietnia 1674 r. przez króla Jana Sobieskiego oraz 4 października 1767 r. przez Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Nowe Brzesko znalazło się w Nowej Galicji (zabór austriacki), w 1809 r. w granicach Księstwa Warszawskiego, a od roku 1815 w Królestwie Kongresowym (zabór rosyjski). Gdy zgromadzenie zakonne norbertanów w Hebdowie zostało rozwiązane w 1818 r., miasto przeszło na własność rządu. W 1827 r. w Nowym Brzesku było 151 domów i 904 mieszkańców. 1 stycznia 1870 r. Nowe Brzesko utraciło prawa miejskie[2].
Do 1954 roku Nowe Brzesko było siedzibą gminy Gruszów. W latach 1975–1998 miejscowość leżała w województwie krakowskim.
W dniu 27 lipca 2010 roku Rada Ministrów nadała miejscowości Nowe Brzesko status miasta od dnia 1 stycznia 2011[1].
Demografia
- Piramida wieku mieszkańców Nowego Brzeska w 2014 roku[3].
Zabytki
- Kościół pw. Wszystkich Świętych z 1670 r., rozbudowany w połowie XIX i na początku XX w. Świątynia trójnawowa z jednoprzęsłowym prezbiterium zamkniętym wielobocznie. Ołtarz główny pochodzi z 1664 r. W kościele znajdują się dwa późnobarokowe ołtarze boczne.
Osoby związane z miejscowością
- Witold Cęckiewicz – urodzony w Nowym Brzesku architekt, członek PAN (od 1983) i PAU (1989) oraz Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.
Zobacz też
- ↑ a b Dz.U. z 2010 r. nr 138, poz. 929
- ↑ Postanowienie z 7 (19) listopada 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 425)
- ↑ http://www.polskawliczbach.pl/Nowe_Brzesko, w oparciu o dane GUS.
Bibliografia
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880–1885.
Linki zewnętrzne
- Gmina Nowe Brzesko
- Brzesko Nowe (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 405.