Abraham Lincoln

Abraham Lincoln
Data urodzenia	12 lutego 1809
Data śmierci	15 kwietnia 1865
	16. prezydent Stanów Zjednoczonych
Okres	od 4 marca 1861; do 15 kwietnia 1865
Przynależność polityczna	Partia Republikańska
Pierwsza dama	Mary Todd Lincoln
Poprzednik	James Buchanan
Następca	Andrew Johnson
	"
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 4 gru 2013, była oparta na tej wersji.

Abraham Lincoln (ur. 12 lutego 1809 w hrabstwie Hardin, Kentucky, zm. 15 kwietnia 1865 w Waszyngtonie) – szesnasty prezydent Stanów Zjednoczonych.

Życiorys

Lincoln urodził się w ubogiej rodzinie, w niewielkiej, jednoizbowej chacie z bali drewnianych na farmie Sinking Spring w hrabstwie Hardin, w stanie Kentucky. Jego ojciec Thomas był potomkiem Samuela Lincolna, purytanina z Hingham w Norfolk w Anglii przybyłego do Massachusetts w 1637 roku, a matka, Nancy z d. Hanks, również potomkini angielskich imigrantów (daleka krewna Toma Hanksa).

Pracował na farmie, był sklepikarzem. Podczas wojny Czarnego Jastrzębia służył w armii w randze kapitana. Przez jakiś czas mieszkał w Indianie, a następnie przeprowadził się do Illinois, gdzie zaistniał jako utalentowany prawnik. W 1842 roku poślubił wywodzącą się z bogatego domu Mary Todd Lincoln. Przez osiem lat zasiadał w legislaturze stanu Illinois, a w latach 1847-1849 reprezentował go w Kongresie. Po wygaśnięciu mandatu powrócił na krótko do pracy adwokackiej, aby ponownie zająć się polityką podczas kryzysu związanego z ustawą o Kansas i Nebrasce. Po pewnym wahaniu wstąpił do upadającej partii Wigów i bez powodzenia ubiegał się o miejsce w senacie z ramienia republikanów. W latach 50. XIX w. Lincoln wciąż jeszcze nie był znany poza swoim stanem.

W 1858 roku konkurował ze Stephenem Douglasem o miejsce w Senacie. Lincoln walkę przegrał, jednak debata z Douglasem odbiła się w kraju tak szerokim echem, że Lincoln został kandydatem republikanów w wyborach prezydenckich w 1860 roku. Był pierwszym prezydentem z tej partii. W wyniku rozłamów w głównych partiach przed wyborami zdołał przyciągnąć do siebie dużą część dawnych demokratów w północnych stanach.

6 listopada 1860 roku wygrał wybory prezydenckie, zdobywając 1.865.908 oddanych głosów i 180 głosów elektorskich. Jego przeciwnikami byli: John Cabell Breckinridge (Południowi Demokraci, 72 głosy elektorskie, 848.019 powszechnych), John Bell (Partia Unii Konstytucyjnej, 39 głosów elektorskich, 590.901 powszechnych) i Stephen Douglas (Partia Demokratyczna, 12 głosów elektorskich, 1.380.202 powszechne). Lincoln zdobył mniej niż 40% głosów, praktycznie wszystkie z nich w stanach północnych. Południowe stany nie uznały jego mandatu i jego wybór na prezydenta był bezpośrednią przyczyną secesji tych stanów, prowadzącej do wojny secesyjnej.

Lincoln był prezydentem przez prawie cały okres wojny. W dużej mierze dzięki jego przywództwu Unia wygrała wojnę i zlikwidowała Konfederację.

22 września 1862 roku Lincoln ogłosił Proklamację Emancypacji. Nie znosiła ona jednak niewolnictwa na terenie Unii, ale na Południu. Niewolnictwo zostało zniesione dopiero w 1865 przez uchwalenie XIII poprawki do Konstytucji.

19 listopada 1863 roku, podczas uroczystości na cmentarzu poległych pod Gettysburgiem żołnierzy Unii, miała miejsce słynna przemowa prezydenta Lincolna.

Gdy ponownie wygrał wybory prezydenckie w 1864 roku, wojna secesyjna miała się ku końcowi. Lincoln pragnął jak najszybszego zawarcia pokoju i włączenia obywateli obu zwaśnionych stron do odbudowy kraju. Program ów zawarł w swym słynnym drugim przemówieniu inauguracyjnym w marcu 1865 roku.

Śmierć

Osobny artykuł: Zamach na Abrahama Lincolna.

14 kwietnia 1865 roku Lincoln został postrzelony w Teatrze Forda w Waszyngtonie przez aktora, Johna Wilkesa Bootha, swego zagorzałego wroga, zwolennika Południa. Kula przebiła prezydentowi mózg. Mimo to żył jeszcze około 10 godzin. Nie odzyskał jednak przytomności. Zmarł o godz. 7:22^[1] dnia następnego. Jak się okazało, Booth był szpiegiem zatrudnionym przez Konfederatów.

Zdaniem jego biografa i przyjaciela Williama Herndona, Lincoln cierpiał już wówczas na zaawansowane powikłania na skutek długotrwałego, źle leczonego syfilisu i mógłby nie dożyć do końca kadencji^[2].

Kultura masowa

Odniesienia do faktów, spekulacji bądź legend dotyczących życia 16. prezydenta Stanów Zjednoczonych pojawiły się m.in. w filmach Skarb narodów: Księga Tajemnic (2007), Spisek (2010) oraz Abraham Lincoln: Łowca wampirów (2011). W 2012 r. premierę miał kolejny obraz biograficzny Lincoln w reżyserii Stevena Spielberga, w którym w tytułowego bohatera wcielił się Daniel Day-Lewis^[3].

W kreskówkach zwykło przedstawiać się Lincolna w ekstremalnie długim cylindrze. W rzeczywistości cylinder Lincolna nie różnił się bardzo w stylu od innych, modnych dla jego czasów. Wysoki wzrost i pociągła twarz sprawiały wrażenie jakby nakrycie głowy było ekstrawaganckie^{[potrzebny przypis]}.

Zobacz też

↑ L. Korusiewicz, Abraham Lincoln, Warszawa 1975, s. 390.
↑ Deborah Hayden, Pox. Genius, Madness, and the Mysteries of Syphilis, Basic Books 2004; K. Janicki, Szaleństwo przenoszone drogą płciową. Najsłynniejsi syfilitycy w historii, „Ciekawostki historyczne”, 23 sierpnia.
↑ Lincoln. Internet Movie Database. [dostęp 2012-09-09]. (ang.).