Wikipedia

Rosja: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Wycofano edycje użytkownika 83.20.122.46 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Openbk.
Znacznik: Wycofanie zmian
różne redakcyjne, przeniesienie części tekstu ze wstępu do stosownych rozdziałów.
Linia 72:
'''Rosja, Federacja Rosyjska''' ({{w języku|ru|''Россия''}}, Rossija, {{wymowa|Ru-Россия.ogg}}; {{w języku|ru|''Российская Федерация''}}, Rossijskaja Fiedieracyja, {{wymowa|Ru-Rossiyskaya Federatsiya.ogg}}) – [[federacja|państwo federacyjne]] rozciągające się od wschodniej Europy (z [[obwód kaliningradzki|eksklawą w Europie Środkowej]]) przez północną część Azji do [[Ocean Spokojny|Oceanu Spokojnego]]<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513251/Russia Internetowa wersja encyklopedii Britannica]</ref>, [[podział terytorialny Rosji|składające się]] według [[konstytucja Rosji|swojej konstytucji]] z 85 podmiotów federalnych<ref>{{Cytuj stronę | url = http://news.kremlin.ru/media/events/files/41d4cb13aebe4745e230.pdf | tytuł = ''Federalna ustawa konstytucyjna „O przyjęciu do Federacji Rosyjskiej Republiki Krymu i utworzenia nowych podmiotów - Republiki Krymu i miasta federalnego Sewastopol”'', zatwierdzony przez Dumę Państwową w dniu 20 marca 2014|język = ru | data = 2014-03-21 | opublikowany = Administracja prezydenta Rosji| data dostępu =}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://news.kremlin.ru/media/events/files/41d4cb1349c4325d7681.pdf | tytuł = ''Dekret Prezydenta Federacji Rosyjskiej „O powstaniu Krymskiego Okręgu Federalnego”''| data = 2014-03-21 |język = ru| opublikowany = Administracja prezydenta Rosji | data dostępu =}}</ref>.
 
Federacja Rosyjska jest [[Lista państw świata według powierzchni|największym państwem na świecie pod względem powierzchni]] oraz [[Lista największych państw w historii|szóstym pod względem wielkości w historii świata]]. Pod względem liczby ludności zajmuje [[Lista państw świata według liczby ludności|9. miejsce]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1/010000R|tytuł=Federacja Rosyjska: generalna charakterystyka|opublikowany=[[Federalna Służba Statystyki Państwowej|Federalna Służba Statystyczna]] |język=en |archiwum=http://web.archive.org/web/20031021014415/http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1/010000R|zarchiwizowano=2003-10-21|data dostępu=2011-02-05}}</ref>. Rosja należy do największych gospodarek świata, pod względem PKB zajmuje 6. miejsce na świecie<ref name="worldbank" />. Państwo rosyjskie dysponuje największymi na świecie [[Zasoby naturalne|zasobami naturalnymi]] i źródłami energii<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.unesco.ru/en/?module=pages&action=view&id=1|tytuł=Komisja Federacji Rosyjskiej przy UNESCO: panorama Rosji |opublikowany=UNESCO.ru |język=en|data dostępu=2011-02-05}}</ref>. Rosja jest członkiem wielu międzynarodowych organizacji, m.in. jednym z pięciu stałych członków [[Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych|Rady Bezpieczeństwa ONZ]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.un.org/sc/members.asp|tytuł=Members of the Security Council|opublikowany=ONZ |język=en |data dostępu=2010-01-22}}</ref>, [[G20]], [[Euroazjatycka Unia Gospodarcza|Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej]], [[Wspólnota Niepodległych Państw|Wspólnoty Niepodległych Państw]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.cis.minsk.by/|tytuł=Oficjalna strona Komitetu WNP w Mińsku |opublikowany=WNP |język=ru |data dostępu=2011-02-04}}</ref>, [[Szanghajska Organizacja Współpracy|Szanghajskiej Organizacji Współpracy]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.sectsco.org/|tytuł=Oficjalna strona Szanghajskiej Organizacji Współpracy |opublikowany=SOW |język=ru|data dostępu=2011-02-04}}</ref> i odgrywa znaczącą rolę w polityce światowej.
 
[[Ruś Kijowska#Współczesne spory o interpretacje i dziedzictwo Rusi Kijowskiej|Według historiografii rosyjskiej]] początkiPoczątki rosyjskiej państwowości sięgają IX wieku i [[Ruś Kijowska|Rusi Kijowskiej]]. Kultura ruska kształtowała się pod silnym wpływem [[Słowianie południowi|Słowian południowych]] i [[Cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]], za których pośrednictwem przyjęto [[prawosławie]]. W XII wieku [[Ruś Kijowska]] uległa rozbiciu na [[księstwo udzielne|księstwa udzielne]]. Wydzielone w XIII wieku [[Księstwo Moskiewskie]] doprowadziło do scalenia większości ziem ruskich i wyzwolenia ich spod panowania tatarskiego (XIII–XV w.). Najazdy tatarskie wywarły silny wpływ na historię Rusi, a sami [[Tatarzy]] są obecnie największą mniejszością etniczną Rosji. W 1547 [[Iwan IV Groźny]] przyjąłzostał tytułkoronowany na cara, a nazwa państwa została zmieniona na [[Carstwo Rosyjskie]]. W latach 862–1598 dynastią panującą byli [[Rurykowicze]], w latach 1613–1917 na tronie zasiadali [[Romanowowie]]. Za panowania [[Piotr I Wielki|Piotra Wielkiego]] doszło do umocnienia pozycji Rosji na arenie międzynarodowej i ustanowienia [[Imperium Rosyjskie]]go. W XVI–XIX w. Rosja zyskała ogromne obszary w Europie Wschodniej, Azji Północnej, Środkowej, na Kaukazie oraz [[Rosyjska kolonizacja Ameryki Północnej|przejściowo w Ameryce Północnej]] (obecność rosyjską na tym kontynencie zakończyła [[zakup Alaski|sprzedaż Alaski]] w 1867). [[Rewolucja lutowa 1917|Rewolucja lutowa]] w marcu 1917 (w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]]) obaliładoprowadziła [[samodzierżawie|carat]], wprowadzając rządy wielopartyjne ido swobodyzniesienia obywatelskiemonarchii. We wrześniu 1917 [[Rząd Tymczasowy Rosji|Rząd Tymczasowy]] ogłosił Rosję republiką. W nocy z 6/7 listopada 1917, tuż przed rozpisanymi przez Rząd Tymczasowy pierwszymi w historii Rosji [[WyboryRepublika do Konstytuanty w Rosji 1917Rosyjska|demokratycznymiRosję wyboramirepubliką]] do [[Wszechrosyjskie Zgromadzenie Ustawodawcze|Wszechrosyjskiego Zgromadzenia Ustawodawczego]] ([[konstytuanta|konstytuanty]] Rosji), [[bolszewicy]] dokonali [[rewolucja październikowa|zbrojnego przewrotu]], przejmując władzę w kraju. W styczniu 1918 rozpędzili wybraną konstytuantę, a następnie – poPo krwawej [[Wojna domowa w Rosji|wojnie domowej]] –(1917–1922) utrwalilibolszewicy wprzejęli Rosjicałą [[dyktatura|dyktatorski]],władzę i wprowadzili [[System jednopartyjny|monopartyjny]] system władzyrządów [[partia komunistyczna|partii komunistycznej]], trwający do lat1990 90. XX wiekuroku. W 1922 utworzyliutworzono państwo federacyjne ([[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich]]), w którym [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka]] (RFSRR) odgrywała rolę dominującą. Rządy [[Józef Stalin|Stalina]] doprowadziły do przekształcenia ZSRR w potężny ośrodek gospodarczy<ref>{{Cytuj|autor=Wheatcroft, S. G.; Davies, R. W.; Cooper, J.M.|tytuł=Soviet Industrialization Reconsidered: Some Preliminary Conclusions about Economic Development between 1926 and 1941|czasopismo=The Economic History Review|data=May 1986|s=Vol. 39, No. 2, pp. 264-294}}</ref><ref>{{Cytuj|autor=Gregory, Paul R.|tytuł=The Political Economy of Stalinism: Evidence from the Soviet Secret Archives|data=2004|isbn=0-521-53367-8|wydawca=Cambridge University Press|s=218–220}}</ref><ref>{{Cytuj|tytuł=Народное хозяйство СССР в 1960 году|data=1961|data dostępu=2017-07-27|miejsce=Москва|opublikowany=Госстатиздат ЦСУ СССР|url=http://mysteriouscountry.ru/wiki/index.php/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D0%B7%D1%8F%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0/1960|język=ru}}</ref>. Zmiany te kosztowały jednak życie wielu milionów ludzi, którzy padli ofiarą [[wielki terror (ZSRR)|polityki terroru]]. Od lat siedemdziesiątych XX wieku ZSRR przeżywał okres stagnacji. W 1991, pod rządami [[Michaił Gorbaczow|Michaiła Gorbaczowa]], doszło do rozwiązania ZSRR i od tej pory Rosja oraz 14 pozostałych republik radzieckichzwiązkowych tworzą samodzielne państwa.▼
Rosja należy do największych gospodarek świata, pod względem PKB zajmuje 6. miejsce na świecie<ref name=worldbank />. Państwo rosyjskie dysponuje największymi na świecie [[Zasoby naturalne|zasobami naturalnymi]] i źródłami energii<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.unesco.ru/en/?module=pages&action=view&id=1|tytuł=Komisja Federacji Rosyjskiej przy UNESCO: panorama Rosji |opublikowany=UNESCO.ru |język=en|data dostępu=2011-02-05}}</ref>. Rosja jest członkiem wielu międzynarodowych organizacji, m.in. jednym z pięciu stałych członków [[Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych|Rady Bezpieczeństwa ONZ]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.un.org/sc/members.asp|tytuł=Members of the Security Council|opublikowany=ONZ |język=en |data dostępu=2010-01-22}}</ref>, [[G20]], [[Euroazjatycka Unia Gospodarcza|Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej]], [[Wspólnota Niepodległych Państw|Wspólnoty Niepodległych Państw]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.cis.minsk.by/|tytuł=Oficjalna strona Komitetu WNP w Mińsku |opublikowany=WNP |język=ru |data dostępu=2011-02-04}}</ref>, [[Szanghajska Organizacja Współpracy|Szanghajskiej Organizacji Współpracy]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.sectsco.org/|tytuł=Oficjalna strona Szanghajskiej Organizacji Współpracy |opublikowany=SOW |język=ru|data dostępu=2011-02-04}}</ref> i odgrywa znaczącą rolę w polityce światowej.
 
▲[[Ruś Kijowska#Współczesne spory o interpretacje i dziedzictwo Rusi Kijowskiej|Według historiografii rosyjskiej]] początki rosyjskiej państwowości sięgają IX wieku i [[Ruś Kijowska|Rusi Kijowskiej]]. Kultura ruska kształtowała się pod silnym wpływem [[Słowianie południowi|Słowian południowych]] i [[Cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]], za których pośrednictwem przyjęto [[prawosławie]]. W XII wieku [[Ruś Kijowska]] uległa rozbiciu na [[księstwo udzielne|księstwa udzielne]]. Wydzielone w XIII wieku [[Księstwo Moskiewskie]] doprowadziło do scalenia większości ziem ruskich i wyzwolenia ich spod panowania tatarskiego (XIII–XV w.). Najazdy tatarskie wywarły silny wpływ na historię Rusi, a sami [[Tatarzy]] są obecnie największą mniejszością etniczną Rosji. W 1547 [[Iwan IV Groźny]] przyjął tytuł cara, a nazwa państwa została zmieniona na [[Carstwo Rosyjskie]]. W latach 862–1598 dynastią panującą byli [[Rurykowicze]], w latach 1613–1917 na tronie zasiadali [[Romanowowie]]. Za panowania [[Piotr I Wielki|Piotra Wielkiego]] doszło do umocnienia pozycji Rosji na arenie międzynarodowej i ustanowienia [[Imperium Rosyjskie]]go. W XVI–XIX w. Rosja zyskała ogromne obszary w Europie Wschodniej, Azji Północnej, Środkowej, na Kaukazie oraz [[Rosyjska kolonizacja Ameryki Północnej|przejściowo w Ameryce Północnej]] (obecność rosyjską na tym kontynencie zakończyła [[zakup Alaski|sprzedaż Alaski]] w 1867). [[Rewolucja lutowa 1917|Rewolucja lutowa]] w marcu 1917 (w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]]) obaliła [[samodzierżawie|carat]], wprowadzając rządy wielopartyjne i swobody obywatelskie. We wrześniu 1917 [[Rząd Tymczasowy Rosji|Rząd Tymczasowy]] ogłosił Rosję republiką. W nocy z 6/7 listopada 1917, tuż przed rozpisanymi przez Rząd Tymczasowy pierwszymi w historii Rosji [[Wybory do Konstytuanty w Rosji 1917|demokratycznymi wyborami]] do [[Wszechrosyjskie Zgromadzenie Ustawodawcze|Wszechrosyjskiego Zgromadzenia Ustawodawczego]] ([[konstytuanta|konstytuanty]] Rosji), [[bolszewicy]] dokonali [[rewolucja październikowa|zbrojnego przewrotu]], przejmując władzę w kraju. W styczniu 1918 rozpędzili wybraną konstytuantę, a następnie – po krwawej [[Wojna domowa w Rosji|wojnie domowej]] – utrwalili w Rosji [[dyktatura|dyktatorski]], [[System jednopartyjny|monopartyjny]] system władzy [[partia komunistyczna|partii komunistycznej]], trwający do lat 90. XX wieku. W 1922 utworzyli państwo federacyjne ([[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich]]), w którym [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka]] (RFSRR) odgrywała rolę dominującą. Rządy [[Józef Stalin|Stalina]] doprowadziły do przekształcenia ZSRR w potężny ośrodek gospodarczy<ref>{{Cytuj|autor=Wheatcroft, S. G.; Davies, R. W.; Cooper, J.M.|tytuł=Soviet Industrialization Reconsidered: Some Preliminary Conclusions about Economic Development between 1926 and 1941|czasopismo=The Economic History Review|data=May 1986|s=Vol. 39, No. 2, pp. 264-294}}</ref><ref>{{Cytuj|autor=Gregory, Paul R.|tytuł=The Political Economy of Stalinism: Evidence from the Soviet Secret Archives|data=2004|isbn=0-521-53367-8|wydawca=Cambridge University Press|s=218–220}}</ref><ref>{{Cytuj|tytuł=Народное хозяйство СССР в 1960 году|data=1961|data dostępu=2017-07-27|miejsce=Москва|opublikowany=Госстатиздат ЦСУ СССР|url=http://mysteriouscountry.ru/wiki/index.php/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%85%D0%BE%D0%B7%D1%8F%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0/1960|język=ru}}</ref>. Zmiany te kosztowały jednak życie wielu milionów ludzi, którzy padli ofiarą [[wielki terror (ZSRR)|polityki terroru]]. Od lat siedemdziesiątych XX wieku ZSRR przeżywał okres stagnacji. W 1991, pod rządami [[Michaił Gorbaczow|Michaiła Gorbaczowa]], doszło do rozwiązania ZSRR i od tej pory Rosja oraz 14 pozostałych republik radzieckich tworzą samodzielne państwa.
 
== Nazwa kraju ==
Linia 113 ⟶ 111:
W średniowieczu, w okresie rozbicia dzielnicowego Rusi, na obszarze między Bałtykiem a Uralem istniały państwa&nbsp;o&nbsp;republikańskim&nbsp;ustroju politycznym: [[Republika Nowogrodzka]] (1136–1478), [[Republika Pskowska]] (1348–1510) i Republika Wiacka (1452–1489), wcielone następnie do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego.
 
W latach 1549–1653 były zwoływane przez cara (w okresie bezcarewia przez [[Duma bojarska|Dumę]]) [[Sobór Ziemski|Sobory Ziemskie]]. Do ich kompetencji należały wybór cara oraz prawodawstwo, które mogło być dodatkowo sankcjonowane przez monarchę. Duma jako organ władzy prawodawczej wykształciła się na Rusi już w X wieku. Prawo do uczestniczenia w Dumie posiadali do 1711 roku wyłącznie bojarzy, diakowie i dworianie. W XVII wieku carowie zaczęli umacniać swoją pozycję kosztem Dumy i Soborów, wprowadzając stopniowo [[Monarchia absolutna|rządy absolutne]] ([[samodzierżawie]]). W 1711 roku Duma została zastąpiona przez [[Senat Rządzący]], który istniał do obalenia monarchii. DumaW była1810 roku powołano [[DumaRada PaństwowaPaństwa Imperium Rosyjskiego|ponownieRadę powołanaPaństwa]] - najwyższy organ ustawodawczy w [[Imperium Rosyjskie|Cesarstwie Rosyjskim]]. W następstwie rewolucji w 1905 roku iprzywrócono istniała[[Duma doPaństwowa 1917Imperium roku,Rosyjskiego|Dumę kiedyPaństwową]] rozwiązanojako jąizbę naniższą polecenieParlamentu [[RządCesarstwa TymczasowyRosyjskiego. Rosji|RząduRada Tymczasowego]].Państwa Wzaczęła 1785zaś rokustanowić powołanoizbę dowyższą życiategoż samorządyparlamentu. miejskieW latach 1906, a1907, w1907 1864i roku1912 samorządyodbyły ziemskie.się Pow rewolucjiRosji październikowejcztery zostaławybory 12do listopadaParlamentu 1917Cesarstwa. W 1785 roku demokratyczniepowołano wybranado [[Wszechrosyjskieżycia Zgromadzeniesamorządy Ustawodawcze|Konstytuanta]]miejskie, którąa jednakw 6 stycznia 19181864 roku rozwiązalisamorządy bolszewicyziemskie.
 
14 września 1917 Rząd Tymczasowy ogłosił [[Republika Rosyjska|Rosję republiką]], następnie dnia 8 października zniósł Parlament Cesarstwa Rosyjskiego i rozpisał [[Wybory do Konstytuanty w Rosji 1917|demokratyczne wybor]]<nowiki/>y do [[Wszechrosyjskie Zgromadzenie Ustawodawcze|Wszechrosyjskiego Zgromadzenia Ustawodawczego]] ([[Konstytuanta|konstytuanty]] Rosji). Konstytuanta została wybrana 12 listopada 1917, jednak 6 stycznia 1918 roku rozwiązali ją bolszewicy.
 
W początkowym okresie radzieckim i [[dyktatura proletariatu|dyktatury proletariatu]] wprowadzono [[demokracja rad|demokrację rad]], w której [[burżuazja]] i [[duchowieństwo]] straciły prawa wyborcze<ref>{{Cytuj|url = https://ru.wikisource.org/wiki/Конституция_РСФСР_(1918)|tytuł = Конституция РСФСР (1918) – Викитека|opublikowany = ru.wikisource.org|data dostępu = 2016-01-21|cytat = 65. Не избирают и не могут быть избранными, хотя бы они входили в одну из вышеперечисленных категорий:
а) лица, прибегающие к наемному труду с целью извлечения прибыли; б) лица, живущие на нетрудовой доход, как-то проценты с капитала, доходы с предприятий, поступления с имущества и т. п.; в) частные торговцы, торговые и коммерческие посредники; г) монахи и духовные служители церквей и религиозных культов|język = ru}}</ref>. Ugrupowania niekomunistyczne stanowiły nielegalną opozycję. Rady Delegatów były wybierane na szczeblu lokalnym i centralnym. Jako Parlament, Zjazd Rada miał zgodnie z konstytucją władzę ustawodawczą i wykonawczą, wybierał ze swojego grona Komitet Wykonawczy (tak jak każda rada). W okresie stalinizmu demokracja rad i dyktatura proletariatu w praktyce zanikły, ustępując miejsca dyktaturze jednostki, m.intj. [[Sekretarz Generalny KC KPZR|sekretarza generalnego]] [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|KPZR]].
 
Do demokratycznych wyborów powrócono pod koniec istnienia ZSRR (w czasie tzw. [[Pieriestrojka|pieriestrojki]]). 26 marca 1989 roku odbyły się pierwsze alternatywne wybory do [[Zjazd Deputowanych Ludowych ZSRR|Zjazdu Deputowanych Ludowych]], w którym zawiązała się opozycyjna [[Międzyregionalna Grupa Deputowanych]]. Pod jej naciskiem 15 marca 1990 roku zniesiono konstytucyjną klauzulę o kierującej roli partii komunistycznej i proklamowano system wielopartyjny. 26 marca 1990 roku odbyły się demokratyczne wybory do parlamentu [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka|Rosyjskiej FSRR]] oraz rad lokalnych. Przewodniczącym Rady Najwyższej Rosji wybrano pozostającego w opozycji do ówczesnych władz [[Borys Jelcyn|Borysa Jelcyna]], który w 1991 roku zwyciężył w [[Wybory prezydenckie w Rosji w 1991 roku|pierwszych wyborach prezydenckich]] w historii Rosji.
Linia 613:
=== Religia ===
{{osobny artykuł|Religie w Rosji|Rosyjski Kościół Prawosławny}}
Zgodnie z konstytucją z 1993 roku Rosja jest państwem świeckim gwarantującym wolność sumienia i wyznania. W Rosji przy przeprowadzeniu spisów ludności od 1937 roku nie są zadawane pytania dotyczące stosunku do religii, dlatego oficjalnych statystyk brak. Znaczny wpływ na stopień religijności wywarł okres socjalizmu, który trwał ponad72 70 latlata i w czasie którego religia była zwalczana. Ze względu na specyfikę religijności Rosji i znaczne zróżnicowane wyznaniowe niemożliwe jest uzyskanie jednoznacznych danych<ref>''The Cambridge Companion to Atheism'', s. 51–52 (Cambridge University Press, 2007).</ref>. Według badań ''Pew Research Center'' z 2010 r. 73,3% obywateli Rosji to [[Chrześcijaństwo|chrześcijanie]] (71% [[prawosławie|prawosławni]], 1,8% [[protestantyzm|protestanci]], 0,5% [[katolicyzm|katolicy]]), 10% to [[Islam|muzułmanie]]. Wyznawcy innych religii stanowią mniej niż 1% populacji. Liczba [[Ateizm|ateistów]], [[Agnostycyzm|agnostyków]] wynosi 16,2%<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.pewforum.org/2012/12/18/table-religious-composition-by-country-in-percentages/|tytuł=Religious Composition by Country, in Percentages|data=|opublikowany=The Pew Research Center|data dostępu=2014-06-24}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://www.pewforum.org/2011/12/19/table-christian-population-as-percentages-of-total-population-by-country/|tytuł=Christian Population as Percentages of Total Population by Country|data=|opublikowany=The Pew Research Center|data dostępu=2014-06-24}}</ref>.▼
Rosja jest krajem, który po wprowadzeniu ustaw anty-ekstremistycznych od 2016 roku prowadzi politykę skierowaną przeciwko nietradycyjnym wyznaniom. Choć państwo nie ma prawa ingerować w wewnętrzne zarządzenia organizacji religijnych, a w Rosji konstytucja zapewnia wolność sumienia i wyznania kraj ten prowadzi śledztwa karne przeciw poszczególnym wyznawcom. Ministerstwo Sprawiedliwości może konfiskować własność wspólnot religijnych. Działaniom tym sprzeciwiają się działacze obrony praw człowieka<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.president-sovet.ru/presscenter/news/read/3911/ | tytuł = В материалах комиссии по прецедентным делам опубликовано решение суда о запрете Свидетелей Иеговы в России | autor = Совет при Президенте Российской Федерации по развитию гражданского общества и правам человека | data = 2017-05-12 | opublikowany = president-sovet.ru | język = ru | data dostępu = 2018-06-25}}</ref>. 10 maja 2018 roku z związku z ograniczaniem wolności religijnej głębokie zaniepokojenie wyraziła delegatura [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]], 9 innych krajów europejskich oraz delegatura Stanów Zjednoczonych przy [[Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie|Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.osce.org/permanent-council/381820?download=true | tytuł = EU Statement on the Situation of Jehovah's witnesses in Russia | autor = European Union | data = 2018-05-10 | opublikowany = Unia Europejska | język = en | data dostępu = 2018-05-24}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.osce.org/permanent-council/381823?download=true | tytuł = Intensifying Crackdown on Freedom of Religion or Belief in Russia | autor = United States Mission to the OSCE | data = 2018-05-10 | opublikowany = osce.org | język = en | data dostępu = 2018-05-26}}</ref>.▼
 
▲W Rosji przy przeprowadzeniu spisów ludności od 1937 roku nie są zadawane pytania dotyczące stosunku do religii, dlatego oficjalnych statystyk brak. Znaczny wpływ na stopień religijności wywarł okres socjalizmu, który trwał ponad 70 lat i w czasie którego religia była zwalczana. Ze względu na specyfikę religijności Rosji i znaczne zróżnicowane wyznaniowe niemożliwe jest uzyskanie jednoznacznych danych<ref>''The Cambridge Companion to Atheism'', s. 51–52 (Cambridge University Press, 2007).</ref>. Według badań ''Pew Research Center'' z 2010 r. 73,3% obywateli Rosji to [[Chrześcijaństwo|chrześcijanie]] (71% [[prawosławie|prawosławni]], 1,8% [[protestantyzm|protestanci]], 0,5% [[katolicyzm|katolicy]]), 10% to [[Islam|muzułmanie]]. Wyznawcy innych religii stanowią mniej niż 1% populacji. Liczba [[Ateizm|ateistów]], [[Agnostycyzm|agnostyków]] wynosi 16,2%<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.pewforum.org/2012/12/18/table-religious-composition-by-country-in-percentages/|tytuł=Religious Composition by Country, in Percentages|data=|opublikowany=The Pew Research Center|data dostępu=2014-06-24}}</ref><ref>{{cytuj stronę|url=http://www.pewforum.org/2011/12/19/table-christian-population-as-percentages-of-total-population-by-country/|tytuł=Christian Population as Percentages of Total Population by Country|data=|opublikowany=The Pew Research Center|data dostępu=2014-06-24}}</ref>.
 
95% zarejestrowanych parafii prawosławnych przynależy do [[Rosyjski Kościół Prawosławny|Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego]]<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.religare.ru/article36302.htm| tytuł = Сведения о религиозных организациях, зарегистрированных в Российской Федерации По данным Федеральной регистрационной службы| autor =| opublikowany = grudzień 2006| język = ru | data dostępu = 20 marca 2009}}</ref>. Liczba praktykujących prawosławnych jest stosunkowo niska i wynosi 15–20%{{r|factbook}}. W 988 r. prawosławie przyjął książę kijowski [[Włodzimierz I Wielki]]. Data [[Chrzest Rusi|chrztu Rusi]] często jest uważana za początek samego Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Kościół stanowił początkowo [[prawosławna metropolia kijowska|metropolię]] w składzie [[Patriarcha Konstantynopola|Patriarchatu Konstantynopola]] i to właśnie patriarcha ekumeniczny dokonywał konsekracji głowy ruskiego prawosławia. Metropolita początkowo rezydował w Kijowie. W 1299 r. metropolita kijowski [[Maksym (metropolita kijowski)|Maksym]] przeniósł siedzibę metropolii do [[Włodzimierz (Rosja)|Włodzimierza]]<ref>[http://ocafs.oca.org/FeastSaintsViewer.asp?SID=4&ID=1&FSID=108907 St Maximus, Metropolitan of Kiev].</ref>, a w 1325 r. następca Maksyma, [[Piotr II (metropolita kijowski)|Piotr]] przeniósł stolicę Kościoła do Moskwy. W 1448 r. Kościół uzyskał staraniem metropolity [[Jonasz (metropolita moskiewski)|Jonasza]] [[Autokefalia|niezależność]] od Patriarchatu Konstantynopola, a w 1589 r. metropolita [[Hiob (patriarcha Moskwy)|Hiob]] stał się pierwszym [[Patriarcha moskiewski i całej Rusi|patriarchą Moskwy i całej Rusi]]. Patriarchat moskiewski zajmuje piąte miejsce w [[Dyptychy|dyptychu]] Kościołów prawosławnych, tuż po czterech patriarchatach [[Starożytność|starożytnych]]. Rosyjski Kościół Prawosławny pod koniec 2006 r. liczył: 157 [[Diecezja|diecezji]], 29 268 [[Parafia|parafii]], 203 [[biskup]]ów, 30 670 [[ksiądz|księży]] i [[diakon]]ów, 829 [[monaster|monastyrów]] oraz 87 szkół teologicznych (w tym 5 akademii duchowych i 3 uniwersytety)<ref>[http://www.znak.org.pl/index.php?t=wydarzenia&id=8413 Rosyjska Cerkiew prawosławna w liczbach na forum www.znak.org.pl].</ref>.
Linia 622 ⟶ 620:
 
Buddyzm jest religią tradycyjną w pięciu regionach Rosji: [[Kałmucja]] (jedyny w Europie region buddyjski), [[Tuwa]], [[Buriacja]], [[Kraj Zabajkalski]] i [[obwód irkucki]]. Większość rosyjskich buddystów wyznaje jego [[Buddyzm tybetański|tybetańską odmianę]]. W [[Mari El]] wyznawana jest tradycyjna religia [[Maryjczycy|Maryjczyków]]<ref>[http://www.mari-el.name/mtr.html Марийская Традиционная Религия » Mari-el.name – Марий Эл увер, статьи, город Йошкар-Ола, марийские шрифты<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>, jedyna politeistyczna religia w Europie. Na Syberii oraz Dalekim Wschodzie pośród niektórych [[Ludy tubylcze|ludów tubylczych]] spotykane są praktyki i wierzenia [[Szamanizm|szamanistyczne]] i [[Animizm|animistyczne]], należące do najstarszych wierzeń na świecie w ogóle.
 
▲Rosja jest krajem, który poPo wprowadzeniu ustaw anty-ekstremistycznychantyekstremistycznych odpaństwo 2016 rokurosyjskie prowadzi politykę skierowaną przeciwko nietradycyjnymgrupom wyznaniom.religijnym Choćnawołującym państwodo nie małamania prawa ingerowaći wstanowiącym wewnętrznezagrożenie zarządzeniadla organizacjiporządku religijnychpublicznego, a w Rosjiszczególności konstytucja[[Islamizm|fundamentalistom zapewniaislamskim]], wolność[[Nowe sumieniaruchy religijne|sektom religijnym]] i wyznanianiektórym krajinnym tenorganizacjom, prowadzinp. śledztwaCentrum karneAdministracyjnemu przeciwŚwiadków poszczególnymJehowy wyznawcomw Rosji. Ministerstwo Sprawiedliwości możedysponuje konfiskowaćprawem własnośćkonfiskaty mienia takich wspólnot religijnych. Działaniom tymwładz sprzeciwiają się działacze obronyobrońcy praw człowieka w Rosji<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.president-sovet.ru/presscenter/news/read/3911/ | tytuł = В материалах комиссии по прецедентным делам опубликовано решение суда о запрете Свидетелей Иеговы в России | autor = Совет при Президенте Российской Федерации по развитию гражданского общества и правам человека | data = 2017-05-12 | opublikowany = president-sovet.ru | język = ru | data dostępu = 2018-06-25}}</ref>. 10 maja 2018 roku z związku z ograniczaniem wolności religijnej głębokie zaniepokojenie wyraziła delegatura [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]], 9 innych krajów europejskich oraz delegatura Stanów Zjednoczonych przy [[Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie|Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.osce.org/permanent-council/381820?download=true | tytuł = EU Statement on the Situation of Jehovah's witnesses in Russia | autor = European Union | data = 2018-05-10 | opublikowany = Unia Europejska | język = en | data dostępu = 2018-05-24}}</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.osce.org/permanent-council/381823?download=true | tytuł = Intensifying Crackdown on Freedom of Religion or Belief in Russia | autor = United States Mission to the OSCE | data = 2018-05-10 | opublikowany = osce.org | język = en | data dostępu = 2018-05-26}}</ref>.
 
{| class="wikitable" style="margin:0 auto;"
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Rosja”