Pyy
Pyy[1] (lat. Tetrastes bonasia, enne Bonasa bonasia) on koskemattomis mečis luonnolline tedriroduhine lindu. Pyy nikonzu ei jätä meččiä, ainos eläy sit. Sygyzyl ižäpyyt, konzu net ollah kylläzembät, voijah painua enämbi puoldu kiluo. Pyyn väri enimyölleh on harmai. Ižäpyy eruou emäpyys, sil piäs on heltu da kaglan kohtas on mustu tačmu.
Pyydy on kaikis mečis, yhtelläh enin niidy on segakuuzikkolois, kus kuuzen ližäkse kazvau leppiä, pajuu da koivuu.
Syöy pyy enne kaikkie kazvisyömisty: muarjua, pajun da koivun lehtenkandua da urvua, eriluaduzien kazviloin siemendy da vezua. Pyyn poigazet syvväh böbökkiä da niilöin toukkua.
Havvondu
[kohenda | kohenda tekstu]Havvonduaigah emäpyy luadiu muale pezän da haudou 6-15 jäiččiä. Havvondu pyyl kestäy läs kolmie nedälii. Pyyt eletäh puarakkai, sendäh ižäpyy sežo syöttäy da kazvattau poigazii. Poigazet jälles roduvundua, kuivettuu, jo voijah juosta muamale peräh. Kezän loppussah net kazvetah aiguzen linnun suuruokse. Höyhenien vaihtettuu poigoveh leviey da linduzet ruvetah elämäh ičepiänneh. Myöhä sygyzyl da talvel pyyt eletäh puarakkai libo yksitellen. Konzu mua on jo syvän lumen peitos, pyy, kui toizet tedrilinnut, yöl maguau lumes, a suuril pakkazil päivängi viettäy sit. Lähtöy iäre vaiku syömäh libo varavos.
Pyyn lugu Karjalas
[kohenda | kohenda tekstu]Pyyl on äijy vihaniekkua nellijalgazien da lendäjien pedoelättilöin keskes. Semmite varattavat sille ollah kuničču, reboi da haukku, niilöile pyyt ollah erähänny piäsyömizis. Linnunpoigastu kuolou vie pahan siän periä keviän lopus da kezän allus.
Karjalas pyyn meččuičendu on kuulužu. Pyyn luguh se ei vaikuta pahasti, Karjalas on enämbi 500 tuhattu tädä linduu.