Setsuko Hara

Setsuko Hara (原節子, , Hara Setsuko^?) segon l'us tradicional millenari nipon d'emplec dels noms pichons e d'ostal, del sieu nom vertadièr Masae Aida idem Aida Masae... O-Chan del sieu nom d'artista... nascuda a Yokohama lo 17 de junh de 1920) es una actritz de cinèma japonesa.Nipona.

Interprèta de fòrça filmes dels cineastas màgers del cinèma nipon e de molts autres d'engèni mendre mas de pro bèla qualitat, d'Akira Kurosawa (Hakuchi ...L'Idiòt, d'après l'òbra de Fiodor Dostoievskii, 1951), de mantun cap d'òbra de Yasujiro Ozu ( Tokyo Monogatari ...Conte de Tòquio, 1953, bèl primièr) e preferida de Mikio Naruse (Meshi ...Lo repais, 1951, per exemple, demest un plenponh d'òbras mèstras...) es estat (se n'es pas una "star", çò dison... daissatz-li las estelas al Cèl disi ieu...^[1]) e foguèt una actritz remirabla pel sieu jòc tot plen de matisses, nuanciat que non sai e discret mas sempre present, presenta ela totjorn, tot moment, coma una figura immanenta de la femenitat universala (... una estela de las duradissas, eternalas... e ges estelona limpaira...), aladoncas es, e foguèt, es estat e sempre serà una actritz de las pus importantas e excepcionalas de l'Istòria vertadièra del 7en Art.

*Yokohama a la debuta del sègle XX (mòstra de crisantèmes)*

*Yokohama a la debuta del sègle XX (joventas e flors)*

*Yokohama a la debuta del sègle XX (al restaurant del pargue)*

La Vida

1920-1945

Nascuda a Yokohama lo 17 de junh de 1920, es lo sieu paire un " trabalhador " (las miás fonts japonesas balhan pas maitas precisions).

La siá maire, n'Aida Nami se ne ditz.

Eissida d'una familha nombrosa (2 fraires e 5 sòrres, e es la pus jove), es admesa a l'escòla Sokuragaoka, en 1933, a l'edat de 13 ans (Pluma de Galina...).

Diplomada dins d'establiments privats (escòla segondària Hodogaya de la siá vila de naissença...), interromp sobte los estudis amor de començar una carrièra d'actritz, tre 15 ans.

Una carrièra debonorièra

La s'emprincípia en 1935 amb lo filme de Satoshi Tagushi Tamerau Nakare Wakodo yo... Esitètz pas, gojats!.

Aprèp lo filme aiceste, se ne servèt un dels noms de l'eroïna, O-Chan, que venguèt son escais d'artista, tot parièr lo de n' Hara Setsuko idem.

N'èra estada introdusida als estudios de la Nikkatsu o Nippon Katsudo Shashin Kabushiki Kaisha (id est literalament "Societat (o " corporacion ") de fotografias (" imatges ") animadas (" activas "...) de Japon"...), societat de produccion fondada en 1912 e doncas decana de las companhiás màgers cinematograficas niponas, pel sieu conhat n'Hisatora Kumagai.

Mas la primièra òbra d'importància que i va participar serà, en 1937, la coproduccion (s'agís d'un contracte del Ministèri japonés de la Cultura) amb Alemanha, Atarashiki Tsuchi ... Die Tochte des Samurai (id est, quora La nòva Tèrra, lo sieu títol japonés, quora La Filha del samorai, títol comercial alemand) d'Arnold Fanck e Itami Manzaku...

Es produsida per Nagamasa Kawakita de la Towa, (especializada alavetz d'en primièr dins la distribucion de filmes europèus a Japon).

Segon Tadao Sato, dins la siá Istòria del cinèma nipon, se tracha d' " una òbra importanta e rara, que glorifica l'èime japonés" ^[2].

Lo filme es un succès immens, tant en Japon coma en Alemanha, e se ne pòt afortir sens dobte degun, que l'envòl de la carrièra de la jove Setsuko comencèt amb aiceste filme.

En 1938, en tot se ne veire atal la lor jove conteirala de 18 annets, s'adintrar l'Opèra de Berlin dins lo sieu quimono tradicional jos l'agach admiratiu de totes, falquetats e medusats que non sai, foguèt un orguèlh immens per Nihon... Japon, Nihon tot... e ne venguèt atanlèu una idòla per la joventut.

Exigéncia e qualitat

Ven l'ora puèi de las adaptacions literàrias... La dels Miserables de Victor Hugo, que se titola Kyojinden ...La Legenda dels Gigants, en 1938.

Lo sieu ròtle es lo de Cosette, o Chiyo en japonés.

La meteissa annada, ne serà Yukiko dins lo filme de Satsuo Yamamoto, Denen Kokyogaku ... La Sinfonia pastorala, d'après encara un francés, André Gide.

Escorreguda planetària

Va far una virada mondiala per presentar e promòure sos filmes.

Viatjarà en Euròpa e als Estats Units d'America, causa pas gaire acostumada a l'epòca per un japonés e d'encara mens una niponeta de 18 haru ^[3]^[4] tot just justet picadets picadòts.

Viatjarà a bòrd del Queen Mary, que sarpèt lo 17 de junh de 1937, fins abastar als EUA.

Lai, lo sieu sojorn se repartirà entre una virada en per las vilas màgers del país de l'Uncle Sam (Nòva York, Nòva Orleans e ca) e l'arribada a la tòca primièra de la siá escorreguda, Hollywood, ont rescontrèt na Marlene Dietrich, exiliada a Los Angeles dempuèi l'arribada dels nazis al poder dins la siá Alemanha natala, en 1933.

Visitèt Leipzig, Amborg, Munic, Colonha, Düsseldorf... e Berlin.

A París, rescontrèt en Julien Duvivier, cineasta pro famós a l'epòca mas que ne serà encara mai un còp la guèrra passada... (e una fama pro meritada, qu'èra estat l'autor de filmes de tria de l'escòla francesa de cinèma, dempuèi lo cinèma mut... Entre autres, una plan curiosa e interessanta Istòria del cinèma (ja!) en 1924, filme de montatge virtuòsi (coma sol gaireben lo cinèma mut èra capable de ne far...) titolada La Machine à refaire la vie.

Tornada a casa, a Yokohama, a bòrd del Tatsuta Maru, va signar un contracte amb los estudios Toho, major company japonesa fondada en 1935 e que ne vendrà mai que tot especializada dins la produccion de filmes d'accion, de comèdias amai de superproduccions.

En 1951, signarà quitament un contracte d'exclusivitat amb aicesta companhiá.

Las annadas de guèrra

Durant la guèrra (guèrras sinojaponesa e contra los Estats Units d'America), joguèt ela dins mantun filme de caractèr politic o de propaganda, filmes produsits sonque per tal d'exaltar lo patriotisme (o sembla patriotisme...) e l'expansionisme suicidari de l'Empèri del Solelh Levant, ocupacion de China e Corèa fins a Malàisia o Birmania, mai tard, amb chaples e repressions, exaccions de tota mena, aquí ne voles aquí n'as.

Los lors sols títols sufíson per nos balhar una idèa de çò qu'èran e çò que mostravan: Hawai Mare oki Kaisen ...Batalha d'Hawaii fins a Malàisia, 1943; Boro no Kesshitai ... Los Combatents de la torre de gacha (d'un cineasta que n'anava pr'aquò venir chic pus tard un dels mestierals excèlsis del cinèma japonés de la reconstruccion democratica, de maita importància e talent màger, dequ'unas annadas mai tard, amai membre del Partit Comunista Nipon, en Tadashi Imai, que n'O-chan tanben lo se tornarà lèu trobar...

Mas un actor, una actritz, se ne son de verai responsables del contengut ideologic o politic dels filmes que lai jògan susquetot dins l'escaufèstre e lo borrotladís totals qu'èra vengut lo mond e qu'èran venguts los òmes dins aquela pontannada d'absolut folitge mondial?

Tanben joguèt dins mantun filme que lai fasiá de chinesa, (Shanhai Rikusentai, 1939... e la seria Onna no Kyoshitsu...... idem ^[5]

O Shori no Himade ...Cap al Jorn de la Victòria, d'un tal en Naruse Mikio...

Pauròts, praubins... trantolats per l'astrada... de qué lai ne fasián ambedós?

Ventum de l'istòria...

Se ganhavan la tonha ediu.

1946-1963

Passada la guèrra, lo sieu contacte amb çò que li ne poiriam dire de flor del cinèma nipon contemporanèu, va començar amb lo sieu ròtle de Yukie Yagihara dins lo filme del quasi novelari Akira Kurosawa, Waga Seishun ni Kuinashi ...Deplori pas cap ma joinessa, en 1946.

Ne contunharà atal fins a 1962, amb 4 filmes de Mikio Naruse e 6 de Yasujiro Ozu.

Lo temps dels guerdons

Joguèt tanben dins mantun autre filme d'importància, coma Aoi Sanmyaku ...Las verdas montanhas de Yuhiko Shimazaki, en 1949 (que li ne valdrà d'èsser guerdonada coma melhora actritz en 1950 del Mainichi Film Concours), o Ojosan Kanpai ...Santat, joventas!, de Keinosuke Kinoshita (que pro lèu se ne convertirà el en l'autor del primièr filme japonés en colors Karumen Kokyo ni kaeru ...Carmen se'n torna a país, en 1951...), lo meteis an, idem lo prèmi aquel.

En 1952, se ne gasanharà lo Blue Ribbon Award, melhora actritz per Bakushu e Meshi, doble guerdon amb tornar lo Mainichi Film Concours.

Prèmis e guerdons a Japon

N'existisson aladoncas quatre prèmis cinematografics que màgers a Japon.

Lo mai ancian es lo Kinema Junpo Awards.Es decernit per la revista Kinema Junpo, creada en 1919 e qu'es la revista de cinèma pus importanta e influenta del país. Lo prèmi, çò que d'el, ne data de 1924.

n'Ozu Yasujirō se ne recacèt 6, en 1933, 1934, 1935, 1942, 1950 e 1952.

Venguèron puèi los prèmis, aprèp la guèrra, en 1946, del Mainichi Shinbun (id est literalament lo jornal de cada jorn...), un dels tres grops de premsa mai importants de l'archipèla.

Lo sieu " aujòl " n'èra estat lo Tokyo Nichi Nichi Shinbun, creat pendent l'èra Meiji, en 1872.N'espeliguèt un " frairon " sieu en 1874, a Osaka, l' Osaka Mainichi Shinbun.

Fusionèron en 1911 mas en tot ne demorar independents un de l'autre e publicar a despart.

Ne venguèt e foguèt efectiva e definitiva la dicha fusion sonqu'en 1943 e la creacion de l'entitat que pòrta lo nom actual.

Se ne passa los 3 milions d'exemplars de tiratge quotidian.

L'autreg dels prèmis, çò que d'el, es titolat Mainichi Film Concours o Mainichi Eiga Konkūru.

L'autor d' Akibiyori se ne gasanhèt 5, dont 3 en 1950, 1 en 1952... e un ultim darrièr, en 1964, id est post mortem... for his carreer achievement.

En 1950, se creèt lo Blue Ribbon Award o Buru Ribon Shō, decidit per una jurada de jornalistas e critics de la profession.

Un, per Ozu-san, en 1952.

Enfins, lo darrièr a crebar l'uòu ne foguèt lo Japan Academy Prize o Nippon Akademī-shō, en 1978.

Problèmas personals

A l'epòca del filmatge de Sirao, en 1953, assistís a l'accident mortal del sieu fraire, en Aida Yoshio, trucat per un tren, sul cai d'una gara, que lai filmava, èra quadraire de cinèma.Se moriguèt lo dematin seguent.

Ja tocada per dequ'unes problèmas de santat (una malautiá intestinala cronica que n'empejorarà en decembre de 1952 e necessitarà una espitalizacion...), en genièr de 1954, es tocada per una cataracta de l'uèlh esquèr detectada a l'Espital Universitari de Juntendo.

Ne serà quitement operada en novembre, a l'espital Keio, e deurà interrompre la carrièra pendent mai d'un an.

la Pontannada dels caps d'òbra

Quand tornèt, devèrs lo mes de junh de 1955, aprèp tantas mesadas d'abséncia dels platèus, ne foguèt per contunhar la siá collaboracion tan fruchosa amb ambedos sieus cineastas de predileccion.

Una partença per totjorn

A la seguida de la mòrt de Yasujirō Ozu lo 12 de decembre de 1963, se ne va ela lèu retirar, a sonque 43 ans e tan radiosa coma Hi... Taiyō..., lo solelh... lo sorelh doble de Nihon..., aprèp 27 ans de carrièra e 72 filmes, qu' entre totes un bon quarantenat d'òbras mèstras a un nivèl o a un autre (per çò quar lo cinèma japonés es pas cap sonque 4 gènis immenses mas un molon d'autors e artistas, de cineastas remirables, que pas gaire païses al mond li'n pòdon èsser comparats).

Se ne va... totjorn discrèta discretona... non sens far dequ'unas ultimas darrièras aparicions dins dos filmes ultims, en 1966 ^[6].

Lo sieu darrièr eiga d'importància ne serà estat Chushingura, d'Hiroshi Inagaki, en 1962, una enesenca evocacion de l'istòria dels 47 ronins (amb en Mifune Toshiro, totun!!!) La primièra version ne data de 1910 e es rèirefamosa, tan populara a Japon coma Robin Hood per exemple ne pòt èsser al Reialme Unit.

La version melhora ne serà evidentament lo cap d'òbra realizat en 1941 e 1942, d'en Kenji Mizoguchi, Genroku Chushingura, de doas parts.

E coma çò ne poirem veire çai-jos, en la nòstra passejada al briu de la siá carrièra, ne joguèt ela, ja, dins una version de qualitat, de doas parts, en 1939.

Cimèl dostoievskian

No'n podiam pas evidentament calar sens ne parlar e celar lo sieu ròtle que màger benlèu, id est lo de na Taeko Nasu dins lo cap d'òbra absolut (òrrament mutilat e acorchit e retalhat ailàs ailas ailàs, trois fois hélas!!!, ailassàs, per e censura e interèsses economics e estultícia de tota mena... e ca etc) d'en Kurosawa Akira, L'Idiòt, en 1951.

Un ròtle qu'es, e qu'èra, gaireben l' antiròtle per excelléncia per ela, lo d'una seductritz, d'una femna fatala (çò dison... mas o disi ieu tanben, e çò n'aclararem lo concèpte...) d'una aura extraordinària, d'una belor glaçada e brutlanta a l'un còp, dins Hakuchi, de n'AK.

Veniatis dins l'article especial que li consacrèrem...

1963...

la patz de la retirada

Se retirèt alavetz per anar viure a Kamakura (Kanagawa-ken, id est Prefèctura de Kanagawa, dins la region de Kanto, qu'es tanben la de Tòquio e Yokohama, e la mai rica e industrializada de Japon).

Es pr'aquò una vila mejana, d'unes 150 000 abitants, e viu ela dins lo quartièr de Jōmyōji, gaire luènh del temple Engaku-ji, temple famós entre los famoses de l'escòla zen japonesa, lai que repausan per sempre los cendres de l'autor immortal d' Ohayo.

... Tombèl de n'Ozu-san... Temple *Engaku-ji* de Kamakura...

Lai viu ela, dins son ostalon ^[7], (e segon las miás " informalas " sempre meteissas fonts japonesas) amb los sieus, e d'unes amics...

n'O-Chan & la Divina...

Li ne diguèron alara de Greta Garbo japonesa (ne foguèt lo quite en Richie) quand n'èra estada ela tot lo long de la siá carrièra o quasi, franc benlèu a la debuta, quand pro jovenòta encara e capleugièra leugieròta, l'antitèsi de la Divina...

D'encara aquela tissa occidentala (a las abroas d'un cert racisme evident...) de tostemps li ne voler empegar un imatge que li n'agradèsse als occidentals, coma la siá pretenduda semblança fisionomica amb una europèa, çò diguèron amai se ne tenon de diches... Tant i a.

La lor volontat capuda e pro lèime, naturala, çaquelà, d'ambedoas aparar la lor vida privada de l'atissament contunhós de paparazzi e groupies las s'ajonh, en delai e l'espaci e lo temps.

Una mena de resignacion

A perpaus de la siá carrièra d'actritz, aicí çò que ne ditz en Donald Richie, en tot ne mencionar:

..." las rasons que balhèt.Ne daissèt comprene que li n'aviá pas jamai agradat far de filmes, qu'o s'èra fach sonqu'amor de se gasanhar pro d'argent per li n'ajudar a la siá familha nombrosa e que se n'èra pas pensat ela causas sonque de las bonas rapòrt a çò que faguèt dins los filmes, qu'ara, e n'èssent provesida la siá familha, ne vesiá pus nada rason per contunhar dins quicòm que se ne virava...."^[8] (...)

Un pecic de mistèri...

Çò que de la siá vida privada, se ne sabem pas res o quasi (maldespièch la vox populi - o la de stultitia mundi?... - que li volguèt inventar una istòria d'amor amb n'Ozu, la se far druda del grand mèstre, mas foguèt pas jamai provat...), levat qu'estèrla demorèt, e marrés.

A Japon, n'es lèumens generalizada l'idèa que la rason de la siá retirada d'al mond del cinèma en 1963, foguèt dobla, d'en primièr lo tragic accident mortal del sieu fraire, amai d'en segond, lo decès tan crusèl d'Ozu.

De notar çaquelà qu'entre 1946 e 1961, lai excellèt ela dins los sieus 12 ròtles màgers, coma n'Ozu-san, d'el, qu'entre 1949 e 1963, realizèt 12 indenegables caps d'òbra...

D'un parallelisme extraordinari e magic gaireben, coma se n'èra estat sagelat lo lor rescontre dins l'astrada, dins la vida, e dins l'art.

l'Actritz del sègle...

En 2000, segon una enquèsta populara nacionala, ne foguèt ela reconeguda coma l' Actritz màger, istoricament, de Nihon.

Entre març de 2004 e genièr de 2005, li ne faguèt omenatge la television japonesa en tot difusar los sieus 24 primièrs filmes sus las cadenas nacionalas.

del millenari...

En 2001, ne va èsser estada ela l' inspiratritz, la font, la fons (... izumi, funsui, dedokoro...) d'un filme d'animacion de tria (amb sempre la meteissa qualitat espectaclosa, excepcionala, made in Japan, elaborat a Nihon, que tantes geloses gelosasses d'en pertot, se ne sentisson malsapioses, arrogants o mai simplament despoderats, colhonets, nècs e moquets, pegòts, idiotets, que son ges o pas cap capables, tot simplament simplamenton, de ne far atal), Sennen Joyū (idem Millennium Actress dins la lenga polida de Richie-san), realizat per en Satoshi Kon.

Çò ne conta de l'istòria d'una dòna pro annadida ja, una actritz retirada dempuèi decennis e decennis (sonada na Fujiwara Chiyoko... Chiyoko... coma ela, un còp èra, n'èra estada Chiyo... Cosette ... ailaluènh dil temps...) que lai realitat e ficcion se ne mesclan, entremesclan a tengut, se confondon, esposan, maridan, combinan, atretzenan de contunh, un chic coma e vida e realitat e sòmi e istòria se n'anavan fasent idem dins lo cap d'òbra excepcional d'en Mizoguchi Kenji, Ugetsu Monogatari... Conte de la luna vaira, en 1953..

Mas ne desvelarem pas mai, çai, que los curioses, se n'i a, se ne poiràn congostar en anar churlar e veire, agachar, sentir, remirar aquel filme, e plorar.

Ne foguèt aicesta òbra admirabla (que fòrca mai que non pas un simple filme d'animacion (çò dison...), se tracha d'una mèra e pura òbra d'art...) multipremiada, e demest totes aqueles prèmis e guerdons, ne foguèt laureat del prestigiós (a Nihon, Univèrs... forra-borra borret borràs borrassàs borrasson...Uchū... Sekai... Unibasū...) Ofuji Noburo Award al Mainichi Film Concours de 2002.

una vida en simbiòsi...

Atal un flashback de l'astrada (...unmei ...), zuihitsu filmic d'una vida tota, de tota una vida (Seimei Monogatari...), que n'èra ela tanben, d'un jorn ja luènh en pel temps e l'espaci, mas tostemps present çaquelà dins la memòria dels òmes, dels umans, e los sieus conteirals beles primièrs que primierasses, estada flocada dels guerdons (plan mai importants que non pas de simples Oscars... (e lo box office, a la vinha, aux horties !!!) per çò quar japoneses, nipons!, çò es d'a l'ostal mairal e pairal eissits e grandmairal e grandpairal e ca nado... e tornats!) en 1950 e 1952...

totjorn...

Coma se n'O-Chan, la d'alara tan luminosa actritz magica (... Joyū no Maho ... Maho no Joyū ...) de Banshun, Bashuku o Meshi se n'ajonhèsse en dil temps, se ne tornèsse trobar d'amics, los personatges animats de l' arma (... reikon... seishin...) etèrna de Japon, de Nihon (ambedos, amassa, abraçats!)...

Una actritz de l'arma eternala e de personatges animats, valent a dire qu'an una arma, de verai verai, animats.

en lai...

Ukiyo-e ... lo mond... Imatges, magenas... d'al mond flotejaire del mond...

Mono no Aware ... l'agach... Impermanéncia de tota causa... tota chausa...tota ren... passadissa... eternal... s

Seimei Monogatari ... Conte de tota una vida... d'una vida tota

. . . Cante una chata universala...

Li n'avián dich de verge eternala... eikyūno... Eikyū-no... Eikyū no Shojo... de Japon, devèrs las annadas trenta... mas Dòna eternala foguèt... Dauna eternau

immortau

na Aida Masae se'n tornèt a l'ostal

a casa

a l'ostau

Nihon

S E K A I

Y U N I B Ā S U

U C H Ū

Los sieus ròtles

1935-1938

Aladoncas, ne comencèt en 1935, als 15 annets tot just manjuquejadòts, dins lo filme Esitètz pas, gojats!.

(Tre ara endavant, ne citarem lo títol japonés sonqu'en cas de necessitat absoluda o se n'es pas encara estat citat çai-sus o per tota autra rason pertinenta que se nos poirà presentar..)

Es un filme realizat per en Taguchi Satoshi... (idem ne citarem los noms d'ostal e pichons dels autors rescontrats en per la nòstra escorreguda en pel pais d' Eigaland... lo país d' Eiga, çò es filme en japonés..., segon l'us millenari d'emplec nipon de tals signes fondamentals e inalienables de la lor identitat d'èssers umans...) que lai ne fa ela de n' Osetsu e per ara ne sauprem pas mai.

Mas un primièr ròtle, de segur, se ne deguèt marcar la drolleta, per temps.

Jidaigeki & Gentilòme nipon...

Dès 1936, ne va ela èsser immergida dins lo mitan forfolhaire e rèireactiu del jidaigeki de Kyōto, çò es teatre contemporanèu, que se n'opausa atal al gedaigeki o teatre istoric de Tokyo, d'a Tōkyō, ailaluènh...

Se tracha doncas de filmes amb de tèmas contemporanèus (mas ne pòdon çaquelà èsser de costums que la feudalitat a Japon, amb las classas inerentas a aiceste estat social, se ne perseguiguèt duscas a fòrça avançat lo sègle XX o, pels japoneses, e aicí ne son eles los sols que nos interèssan, las èras Meiji, 1868-1912, Taishō 1912-1926, e Shōwa, que se n'acabarà en 1989 amb lo decès de n'Hiro Hito, Tennō (emperaire) de Nihon, del sieu nom postum en Shōwa Tennō, segon l'us millenari nipon...), contrariamant al genre tokyoït que d'el l'accion se ne debana abans l'epòca o èra Meiji.

Jòga n' Onami dins lo filme d'en Yamanaka Sadao, Soshun Kochiyama, que lo sieu eròi, lo sieu nom es lo títol del filme, es fòrça uman e arderós, un vertadièr Gentilòme nipon.

E lai umor e pathos s'entremesclan, coma garbura de passion!!!

Adaptat d'una òbra de teatre molt famosa en per Japon tot (e doncas adaptacion literària de qualitat màger, coma lo cinèma japonés, e tre los sieus tartalhons tartalhonets dès la debuta del cinèma mut, se ne faguèt una especialitat que dura fins a l'ora d'ara amb las adaptacions rèirequalitadosas dels sieus escrivans màgers o d'un molon d'estrangièrs, çò ne tornarem mencionar...), n'es gaireben una fendascla, una fendasclona, una bèrca dins lo ieratisme e lo conformisme ideologic e social dels filmes de jidaigeki.

Quitament se ne sabem pas grand causa sus la plaça vertadièra de n'O-Chan dins lo filme, levat que ne fasiá de joventa " pura " , çò diguèron.. çò disián... e çò dison, encara!!!

D'una etiqueta que li empeguèron sul pic e que, coma moltas malas renommadas o reputacions aulas aulassas que non sai, li ne cal fòrça temps per partir, s'esfaçar, s'esfumar, s'avalir...

E al briu de las etiquetas, çò ne tornarem mencionar.

Ne demòstra una vegada mai çaquelà que, e a la tota debuta de la siá carrièra, tre lo sieu segond filme, e a 16 ans, ne foguèt implicada ela dins un cinèma de fòrça nauta qualitat.

La nòva Tèrra (1937)

De La nòva Tèrra de n'Arnold Fanck (especialista tudesc del genre plan " germanic " (...mèfi, leis etiquetas, mon bèu!!!) del filme de montanha o bergsfilm amb los sieus parions soïsses o austriacs... e los liechtenteineses, mutter, de qué fan?..., amb plan sovent la jove e tras que bèla Leni Riefenstahl, la condemnada sens saber, dins lo primièr ròtle...)

E dins una temptativa devòta (id est avodada èime e tot) de contar la vida d'una immensa actritz japonesa, de qué lai vénon far e alpinistas e pics e piolets e Mont Blanc... Die Jungfrau ?!!?) e n'Itami Mutsaku ( mas el i foguèt pas per grand causa, que lo se limitèron a un ròtle d' assistent de realizacion o quasi... e pr'aquò es, e foguèt, un cineasta important... fòrça mai que non pas lo Fanck!) e de 1937, e del sieu ròtle de na Mitsuko Yamato...

Lai tòca ela del koto, la granda citara de la musica japonesa... ^[9]

D'aiceste filme, e malgrat totas las siás qualitats, ja ne parlèrem en exèrg d'aicesta biografia de na Setsuko Hara.

Li n'apondrem sonque que (e se causiguèrem pas per ne parlar lo sieu títol comercial alemand (e n' oblidem pas tanben que ne sèm a parlar d'una coproduccion entre l'Alemanha nacionala-socialista e lo Japon expansionista imperialista e sens pietat...) que çai lo me citarai quitament pas, quitament traduch a la lenga nòstra, es perque, e sempre e tostemps, dins aicesta aproximacion a l'òbra ... e òc, d'un actor tanben pòt far òbra, crear..., e la carrièra de n'O-Chan , çò de japonés, de nipon, tostemps, a tengut, ne demòra çò mai important, e atal ne demorarà, e atal ne serà fins a la fin d'aiceste trabalh...) foguèt lo sieu primièr grand ròtle e lo sieu primièr trionf coma actritz, amb tot çò qu'a l'entorn impliquèt, e viradas internacionalas e recepcions e entrevistas e glòria enchusclaira enchusclairitz e ca etc, e de segur, aquò tanben ne deu marcar una gojata de 18 ans...

Per la vida.

Li n'ajustarem tot parièr, totun, que los japoneses se comparèron los filmes d'ambedos cineastas n'Yamanaka Sadao (...lo del gentilòme nipon...) e n'Itami Mutsaku en tot çò ne dire que los del primièr èran de poesia amai los del segond de pròsa, id est aquel se ne daissava menar d'en primièr per sentiments e passion e aiceste çò que d'el ne quichava susquetot subre sens e compreneson.

1938-1945

" Los Miserables "... a Nihon

Aladoncas, los Miserables, a Nihon...

en Victor Hugo... a Nihon... Japon.

Kyojinden ...la Legenda dels gigants...

Realizat en 1938, un an aprèp lo debut de la Guèrra Sinojaponesa, per Itami Matsaku, transferís l'accion d' a la Comuna de París de 1870 a Satsuma, dins l'illa de Kyūshū.

Lai, en 1877, entre genièr e setembre, espetèt una rebellion màger de samorais bailejada per Saigo Takamori, per encausa d'una decision del govèrn de desarmar l'Arsenal de Kagoshima, la Nàpols de Japon... (que ne foguèt afrabada per una erupcion del volcan Sakurajima en 1914...)

Li ne dison los japoneses de Shinan no Eshi, id est campanha militara del sud-èst (idem Shinan-sensō o Guèrra del Sud-èst.)

E los insurgents perdèron.

L'equivalent japonés del Màrius hugolian es un jovent samorai que lucha amb l'armada rebèlle e cai ferit dins un escaufèstre, per carrièra, a Kumamoto, ciutat capitala del ken (id est prefèctura), davant èsser salvat per "Jean Valjan"...

Sonhat dins l'ostal de Chiyo, çò ne dison ambedós fringaires:

- (...)' '- Es pas cap polit far la guèrra.

- Mas me ne sabi far sonqu'aquò... me ne sabi pas far quicòm mai!

- Quand me pensi qu'una femna ne sap quitament pas far la guèrra!' ' (...)

Aicesta irrupcion sobta d'una certa critica contra lo bellicisme ne pòt èsser considerat, atal almens çò ne pensa en Sato, coma una critica envèrs la Guèrra Sinojaponesa que ne comencèt l'annada abans, e se ne ten d'espandida, quand totòm se cresiá que n'anava acabar sul pic. ^[10]

" La Sinfonia pastorala "... a Nihon

Aladoncas, la Sinfonia pastorala ... a Nihon...

n' André Gide... a Nihon ... Japon.

Denyen Kokogaku ... la Sinfonia pastorala...

Realizat, la meteissa annada per Yamamoto Satsuo, amb un scenari d'en Tanaka Chikao, dramaturg novelari mas que se n'anava lèu convertir en un escrivan important de Nihon.

Influenciat per l' existencialisme francés, ne serà guerdonat del prèmi literari del Yomiuri en 1953 per Kyōiku... Ensenhament, e membre de l'Acadèmia de las Arts, en 1981.

Lai ne fa n' O-Chan de Yukiko, joventa òrba...

Tornar, ne daissarem parlar, per mèra onestetat intellectuala e respièch envèrs una òbra que vegèrem pas, en Sato Tadao ^[11] :

- ... l'òbra aquesta, que n'es fin finala sonqu' un melodrama per joventas , n'a pr'aquò l'ambicion de voler adaptar a las tradicions japonesas lo concèpte europèu d' umanisme .

Los 47 ronins

Chushingura Zenpen & Chushingura (Go)... los 47 ronins (parts I & II)... , 1939, a Japon... Nihon... normal... normau.

Lai ne fa n'O-Chan de n'O-Teru... (la rèirepolida O-Teru...)

Chushingura, literalament Tesaur dels guerrièrs, o vassals, fisèls, es un drama kabuki de 12 actes (e òc, qu'als nipons, li n'agradan fòrça las istòrias que duran, immanentas e permanentas, e remanentas, a l'un còp...) de n'Izumo Takeda, en Senryü Namiki e'n Moyoshi Shōraku, representat per primièra vegada a Osaka, en 1748 per la primièra, al Teatre, lo Takemoto-za d'Osaka.

Çò ne conta, çò ne delata el del drama dels 47 samorais d'Ako, samorais barrutlaires o ronins, trevaires, errants e sens mèstre, que se n'estipulan de vengar lo lor cap, en Naganoti Asano, umiliat e constrench de se ne far seppuku (e non pas l'autre mot orrible emplegat pels occidentals, que çò ne vòl dire se traucar la panolha, lo ventràs, e que ieu lo me citarai quitament pas).

Per çò far amai capitar dins la siá tòca ventjativa, ne van far lo semblant de contunhar de " servir " Yoshinaka Kira, lo responsable de totes los lors desaguicis.Al cap d'una longa espèra e pacientosa que non sai, lo se van aucire denant eles se tuar.

Aicí l'istòria, aicí lo relat.

Me ne sabi pas cap la valor d'aicesta version mas, e d'una vegada mai, se n'inscriu dins la tradicion de qualitat màger, tant del cinèma nipon el-meteis, coma de la quita Setsuko Hara e la d'encara tan jove n'O-Chan, qu'als 19 ans, ja n'aviá ela jogat dins un plenponh de filmes mai que remirables, tras qu'interessants, quand se ne coneissem moltas staronas e sembla estaretas que n'an pas tant, e se'n manca, als 50 o 60 haru o fuyu ben sonats!!!

E coma per totas (o moltas...) las versions de Chushingura, n'es de doas parts, e dura mai de tres oradas, 3 oradetas d'emocion e istòria e accion e eroïsme e traïdorici e dever e ver sens uman e ca etc.

al briu del temps

Ne passarem lis suls filmes que seguiguèron...

... mas pas lista...

Mas, coma na Sei Shōnagon un còp èra (vèrs lo sègle X... un còp es, quitament deman!), a Quiòto... a Kyōto, Heyan-kyö, la Capitala de la Patz, çò ne faguèt ela de listas e de listas e de listas e listas e listas e listetas e listassas e listonas listonelas e ca etc nado, de las causas importantas o pas usw and so on etab!, dins los sieus Makura no Soshi ...Contes del cabeç...

Coma n'Ozu-san, coma n'Ozu Yasujirō se ne tenguèt el de fach pendent 30 ans dins los sieus tras que remirables Contes del kottatsu (... Ozu Yasujiro (Los Quasernets - 1933-1963), n'Ozu Iasojirò en grafia tribala occitana (... Ouzu Iasoujiro, leis amics?), en ne seguir la "lei" del zuihitsu, çò es al briu del pincèl e de l'ora, l'orada... tostemps.

Aicí doncas (e per sonque senhalar amai sagelar la siá preséncia, per çò que joguèt ela dins aquels filmes, que lai es... èra... foguèt... Es e sempre serà ac semper

...per sæcula sæculorum...

Fiat lux?

... Lux æterna? ...Amen?

HET

dentō

nikkō

akari

H I K A R I

... Me ne recòpa sobte, en tot ne passar de la cabra al perièr, coma en Pèire Godolin, lo nòstre grand engèni literari e màger resistent mondin del sègle XVII, lo d'en Bashô, lo trobador pelegrin que... (patin cofin...), quitament se d'a vegadas que i aguèt..., Tant i a... (bibòtis, que faguèt el çò que poguèt e coma o poguèt!!!), en Michel Simon, immens actor mas tanben colleccionaire emerit de nanars, mas que del mendre naveton o navetàs o navetassàs navetonel o tot simplament navet , and Frenchy Navets!!, te ne fasiá el una òbra importanta, per çò que tot simplament, lai èra el, lai jogava, amb la siá preséncia innada e naturala, umana e arderosa, e boleguiva sovent, meravilhosa... però il est suisse!!!, Frankreich!... nascut a Genèva, en 1895, Actor e satir, sospiechat d'espionatge al benefici de l'URSS, satiràs benlèu pedofil e colleccionaire d'objèctes erotics, mas subretot bravòm, coma un còp i aviá los nòstres bosoms (assassinats sens cap vergonha ni pietat ni subretot umanitat en per lenhièrs e cadafalcs, chadafaucs e cha), Our bosòms, Gallia!!... , e mòrt...(...s...) pas jamai jamai

....... Boudu, bon Dieu, es immortal

Biofilmografia zuihitsu

1 9 3 8

- Fuyu no Yado ... Abitarèla d'ivèrn...

- Tokyo no Josei ... Moneta de Tòquio... (títol literal intuitiu occitan)... que lai n'es na Kimizuka Setsuko

- Uruwashiki Shuppatsu ... Partença... (títol literal incomplet occitan)... na Hojo Tomiko

1 9 3 9

- Shanhai Rikusentai ... La fòrça d'intervencion de Shanghai... na Mingzhu, joventa e chinesa, idem Pèrla...

- Onna no Kyoshitsu - Gakko no Maki:Nantsu no Omokage ... Femna... (títol analfabet inculte rèireincomplet occitan)... na Cheng Fengying idem (franc Pearl)

- Onna no Kyoshitsu - chu-köhen ... id, id id id (id)

1 9 4 0

- Toyuki ...? ... (Was ist das, jung Frau?), actritz de Showa Kinema

- Hebihime-sama ... Princessa de la Sèrp ... na Hime Koto, la Snake Princess

- Onna no Machi ... Vilandresa (títol literal intuitiu occitan) ... n' Ine, molhèr d'en Shinjiro

- Futari no Sekai ... Un mond per dos (títol furtat a l'anglés)

1 9 4 1

- Shido Monogatari ... Conte educatiu (títol occitan segur de se) ... na Kuniko, filha de...

- Kibo no Aozora ...? (cos'è, principessa?) ... los Mistèris de Nihon?!!?

- Seishun no Kyriu ... Brius de joinessa ...

- Wakai Sensei ...Mèstra jove? ...(de qu'es aquel filme, Perlonela d'a Shanghai?) ... na Hirayama Tomiko

- Haha no Chizu ... Mapa, coma maire (títol sibillin raubat a l'anglés, occitan) ... na Kyrie

- Hawai Mare oki Kaisen ... Batalha navala d'Hawaii a Malàisia ... (e de qué li venguères far, n' O-Chanona, dins totes aqueles coirassats, destruseires e autras menas de còcas de notz?)... na Kiku, sòrre...

1 9 4 3

- Ahen Senso ... La guèrra de l'òpi ... n' Airan (idem Ailan)

- Boro no Kesshitai ... Los Combatents de la torre de gacha ... na Muramatsu, Rams de cedre...

1 9 4 5

- Wakaki hi no Yorokobi ... Jòia... ? ... (títol incomplet trantalhejaire assatz, occitan) ... na Hozumi Yasuko

- Shôri no hi Made ... Cap a la Victòria finala ... primièr " filme " amb en Naruse Mikio

nado

Una actritz a l'acrist del mond

1946-1951

na Yukie Yagihara... Regreti ges ma joventut 1946

Veire l'article Regreti ges ma joventut

na Noriko Somiya... Prima tardièra 1949

Veire l'article Prima tardièra

na Taeko Nasu... L'Idiòt, 1951

Fichièr:The Idiot (Hakuchi) 1951.jpg

... na Taeko Nasu L'Idiòt 1951...

veire l'article L'Idiòt

na Noriko Mamiya... Estiu primaic 1951

veire l'article Estiu primaic

na Michiyo Okamoto... Lo Repais 1951

veire l'article Lo Repais

1952-1961

na Noriko Hirayama... Conte de Tòquio 1953

veire article Conte de Tòquio

n' Ogata Kikuko... Lo Resson dins la montanha 1954

veire l'article Lo Resson dins la montanha

na Fumiko... Delavaci 1956

veire l'article Delavaci

na Takako Numata... Luscre a Tòquio 1957

veire l'article Luscre a Tòquio

na Sanae Soga... Filhas, molhèrs e una maire 1960

veire l'article Filhas, molhèrs e una maire

n' Akiko Miwa... Fin d'auton 1960

veire l'article Fin d'auton

n'Akiko... La fin de l'estiu 1961

veire l'article La fin de l'estiu

...cap en rèire... 1945 amai en davant ... 1966

n'Akiko... Lo Bal de l'ostal Anjo 1947

veire l'article Lo Bal de l'ostal Anjo

na Yukiko Shimazaki... Las montanhas verdas 1949

veire l'article Las Montanhas verdas

Citacions

Prèmis e guerdons

1950 : Mainichi Film Concours Award: melhora actritz per Banshun, 1949 (amai Aoi Sanmyaku id, e Ojosan Kanpai id)

1952 : Blue Ribbon Award: melhora actritz per Bakushu, 1951 (amai Meshi id)

1952 : Mainichi Film Concours Award: melhora actritz per Meshi, 1951 (amai Bakushu id).

Filmografia complèta (gaireben...) detalhada comentada

... Quintaessencia de l'art de l'act... or... ritz!!!

1935 : Tamerau Nakare Wakodo yo Don't Hesitate, Young Folks Esitètz pas, gojats, ròtle de n' Osetsu, Taguchi Satoshi
1935 : Tamashi o Nagero ...
1936 : Soshun Kochiyama ..., n' Onami, Yamanaka Sadao
1937 : Kenji to sono imoto ...
1937 : Atarashiki Tsuchi, Die Liebe der Mitsu (títol alemand) id Die Tochter des Samurai (id), The New Earth id The New Soil La nòva Tèrra id La Filha del samorai, na Misuko Yamato, Alemanha - Japon, Arnold Fanck (amb Mansaku Itami)
1938 : Kyojinden, La Legenda dels gigants ..., na Chiyo, Mansaku Itami
1938 : Denen Kokyogaku , La Sinfonia pastorala, na Yukiko, Yamamoto Satsuo
1938 : Fuyu no Yado, Abitarèla d'ivèrn
1939 : Tokyo no Josei, Moneta de Tòquio, na Setsuko Kimizuka
1939 : Uruwashiki Shuppatsu, Partença... ? (títol literal incomplet occitan)..., na Tomiko Hojo
1939 : Chushingura Zenpen, Chushingura (Part One), Los 47 ronins (1 ^èra part), n' O-Teru
1939 : Chushingura (Go), Chushingura (Part Two), Los 47 ronins (2 ^nda part), id
1939 : Shanhai Rikusentai..., La fòrça d'intervencion de Shanghai, na Mingzhu, joventa chinesa
1939 : Onna no Kyoshitsu - Gakko no Maki: Nanatsu no Omokage ..., na Chen Fengying, id... & Onna no Kyoshitsu - Chu-kohen..., idem
1940 : Toyuki..., actritz de Showa Kinema
1940 : Hebihime-sama, Serpent Princess id The Snake Princess, Princessa de la Sèrp, na Koto Hime
1940 : Onna no Machi Vilandresa, n' Ine, molhèr d'en Shinjiro
1940 : Futari no Sekai, A World of Two, Un mond per dos
1941 : Shido Monogatari ..., Conte educatiu, na Kuniko
1942 : Kibo no Aozora, Hope of Blue Sky, Espèr de cèl blau... Kurata Bunjin
1942 : Seishun no Kiryu, Currents of Youth (títol anglés internacional) id Wind Currents of Youth, Brius de joventut
1942 : Wakai Sensei Mestronèla, na Tomiko Hirayama
1942 : Haha no Chizu, Map, for Mother, na Kirie
1942 : Hawai Mare oki kaisen, Battle of Mearl Harbor and the Malay Coast (títol "informal" "literal" anglés) id The War at Sea from Hawai to Malay (títol literal anglés), Batalha navala d'Hawaii a Malàisia, Yamamoto Kajiro
1943 : Ahen Senso, The Opium War, La guèrra de l'òpi, n' Airan (id Ailan) Makino Masahiro
1943 : Neppu, Vent caud... Yamamoto Satsuo
1943 : Boro no Kesshitai, Watchtower Suicide Squad, Los Combatents de la torre de gacha, Imai Tadashi
1943 : Wakaki hi no Yorokobi ..., na Yasuko Hozumi
1945 : Shori no hi Made, Until Victory Day, Cap a la victòria finala, Naruse Mikio
1945 : Kita no San-nin, Three Women of the North, Tres femnas del nòrd
1946 : Waga koi-seshi Otome, The Girl I Loved, La joventa qu'aimavi, Kinoshita Keisuke
1946 : Waga Seishun ni Kuinashi, No Regrets for my Youth id No Regrets for Our Youth, Regreti ges ma joventut, na Yukie Yagihara, Kurosawa Akira
1947 : Sanbon Yubi no 0toko ...
1947 : Anjo-ke no Butokai, The Ball at the Anjo House, Lo Bal de l'ostal Anjo n' Atsuko, la molhèr segonda..., Yoshimura Kozaburo id Kimisaburo
1948 : Yuwaku, Temptacion... Yoshimura Kozaburo id Kimisaburo
1948 : Taifuken no Onna, The Woman in the Typhoon Area, La Femna dins l'uèlh del tifon
1949 : Ojosan Kanpai, Here's to the Girls (títol anglés literal) id Here's to the Lady, Santat, joventa... Kinoshita Keinosuke
1949 : Aoi Sanmyaku, The Green Mountains (id), Las montanhas verdas, na Yukiko Shimazaki, Imai Tadashi
1949 : Zoku Aoi Sanmyaku ...
1949 : Banshun, Late Spring, Prima tardièra, na Noriko Somiya, Ozu Yasujiro
1951 : Hakuchi, The Idiot, L'Idiòt, na Taeko Nasu, Kurosawa Akira
1951 : Bakushu, Early Summer, Estiu primaic, na Noriko Mamiya, Ozu Yasujiro
1951 : Meshi, A Married Life (títol anglés nòrd-american " de festival "...) id Repast, Lo Repais, na Michiyo Okamoto, Naruse Mikio
1952 : Kin no Yamago Golden Girl Filha auriva
1952 : Tokyo no Koibito, Jewels in our Hearts id Tokyo Sweetheart, Amor mieu de Tòquio
1953 : Shirauo ..., na Sachiko
1953 : Tokyo Monogatari, Tokyo Story, Conte de Tòquio, na Noriko Hirayama, Ozu Yasujiro
1954 : Yama no Oto, Sound of the Mountain (títol nòrd-american) id The Sound from the Mountains (" review title " nòrd-american) id The Thunder of the Mountain (títol internacional anglés), Lo Resson dins la Montanha, na Kikuko Ogata, Naruse Mikio
1955 : Utsukushiki Haha A Wonderful Mother, Una maire meravilhosa
1955 : Non-chan Kumo ni noru, Nobuko Rides on a Cloud (títol en anglés japonés), Nobuko se cavalga las nívols, maire de Nobuko
1956 : Shuu, Sudden Rain, Delavaci, na Fumiko, Naruse Mikio
1956 : Aijo no Kessan, Settlement of Love, Balanç d'amor
1956 : Joshu to Tomo ni, Women in Prison, Femnas en preison, na Sugiyama, la directritz...
1956 : Ani to sono Musume, Brother and Sister, Fraire e sòrre
1957 : Chieko-sho, ..., Istòria de Chieko, Kumagai Hisatora 1957
1957 : Oban ...
1957 : Tokyo Boshoku, Tokyo Twilight id Twilight in Tokyo, Luscre a Tòquio, na Takako Numata, Ozu Yasujiro
1957 : Zoku Oban: Fuun hen ...
1957 : 'Saigo no Dasso, The Last Pursuit, La darrièra perseguida
1957 : Zokuzoku Oban: Doto uhen ...
1958 : Onna de aru Koto, Women Unveiled, Femnas dessailadas ... Kawashima Toru
1958 : Tokyo no Kyujitsu, A Holiday in Tokyo (títol anglés internacional) id Tokyo Holiday (id literal), Vacanças a Tòquio... Yamamoto Kajiro
1959 : Onna Gokoro, Còr de femna... Maruyama Sadao
1959 : Nippon Tanjo, id Nihon Tanjō (transliteracion japonesa alternativa), Amaterasu, the Sun Goddess id Age of the Gods id Japan Birth id Japan is Born id The Birth of Japan id The Three Treasures..., Amaterasu, la diva del Solelh
1960 : Fundoshi Isha, Life of a Country Doctor id The Country Doctor, Lo mètge de campanha, n' Iku, molhèr d'en Kesai, Inagaki Hiroshi
1960 :Robo no Ishi, The Wayside Pebble, De grava sul camin, n' Oren Haikawa, Hisamatsu Seiji
1960 : Musume tsuma haha, Daughters, Wives and a Mother, Filhas, molhèrs, e una maire, na Sanae Soga, Naruse Mikio
1960 : Akibiyori, Late Autumn, Fin d'auton, n' Akiko Miwa, Ozu Yasujiro
1961 : Kohayagawa-ke no Aki, The End of Summer (títol anglés internacional) id Autumn for the Kobayama Family (id literal) id Early autumn id The Last of Summer, La fin de l'estiu, n' Akiko, Ozu Yasujiro
1962 : Musume to Watashi, My Daughter and I(títol anglés nòrd-american), Una femna que passa, la maire de Mari, Horikawa Hiromishi
1966 : Chushingura - Hana no Maki yuki no Maki, 47 Ronin id 47 Samurai (USA) id Chushingura: 47 Samurai (id títol de nòva sortida) id The 47 Ronin (Australia) id The Loyal 47 Ronin..., Chushingura id Los 47 ronins, na Riku Oishi Inagaki Hiroshi
1966 : Shiroi Kyotou, The Great White Tower (títol anglés internacional) id The Ivory Tower (títol anglés australian version 16mm), La Torre d'evòri
1966 : Ishinaka Sensei Gyojoki, Big Wind from Tokyo (títol anglés nòrd-american)...

- - Li daissèrem als cineastas nipons citats dins aicesta filmografia los lors noms d'ostal e pichons coma los sòlon eles emplegar, id est nom d'ostal primièr e pichon segond, per simple e mèr respièch cultural, frairal e uman.

Per totas autras precisions e aclaraments, veire nòta en pè de pagina de la filmografia d'en Yasujiro Ozu... n' Ozu Yasujirō

Documents audiovisuals

Pascal-Alex Clément Setsuko Hara, la disparue... n'O-Chan, l'avalida..., evocacion (15'), Arte - Video, 2003

...e, que pas res se ne val un retorn cap a la font...:

- l'edicion en VHS o DVD de mantun filme de n'Ozu Yasujirō, en Naruse Mikio o'n Kurosawa Akira usw (versions originalas sostitoladas en francés o multilingüas pels DVD...) dins las colleccions LES FILMS DE MA VIE, LA SEPT/VIDEO o ARTE/VIDEO...

Bibliografia

estudis particulars

libres

Donald Richie: Different People: Pictures of Some Japanese, Kodansha International, Tòquio 1988 (en anglés)

revistas

Stephen Harvey: Setsuko Hara, revista Film Comment, Nòva York, novembre-decembre de 1974 (en anglés)
J.Gillett: Setsuko Hara, revista Film Dope, Londres, setembre de 1981 (id)
A. Masson: Setsuko Hara, revista Positif, París, mai de 1982 (en francés)
Robin Wood: The " Noriko " Trilogy, revista cineAction, Toronto, ivèrn de 1992 (en anglés)

istòria del cinèma japonés

libres

Yasuzo Masumura: Cinema giapponese, Bianco e Nero editor, Roma, 1951 (en italian)
Donald Richie: Japanese Cinema: Film Style and National Character, Garden City, Nòva York , Doubleday Anchor Books, 1971 (en anglés)
Max Tessier: Images du cinéma japonais, amb introduccion de n'Oshima Nagisa, edicions Henri Veyrier, 1981 (en francés)
Hiroko Govaers: Le cinéma japonais de ses origines à nos jours, primièra part 1908-1969..., obratge editat dins l'encastre del Cicle omonim, organizat per la Cinémathèque française de genièr de 1984 a abril de 1985..., publicat per: Fondacion de Japon - Kawakita Memorial Film Institute, 1985 (id)
Maria Roberta Novielli: Storia del cinema giapponese, Venècia, cò en Masilio, 2001 (en italian)
- Tadao Sato: Le cinéma japonais - Tomes 1 & 2, Centre Jòrdi Pompidor, París, 1997 (traduccion francesa del japonés de na Karine Chesneau, na Rose-Marie Makino-Fayolle e'n Tanaka Chiharu)
- Stuart Galbraith IV: Le cinéma japonais, edicion de luxe, 192 pp (grand format), en Paul Duncan editor, Taschen, Colonha (amai Hong Kong - Londres - Los Angeles - Madrid - París - Tòquio), 2009, Alemanha (vertadièr país productor...)(version francesa)...Enfins l'obratge occidental que caliá per li tornar justícia al cinèma nipon... wunderbar!!!
  - Adrien Gombeaud: Dictionnaire du cinéma asiatique, obratge collectiu bailejat per l'autor, edicion de luxe, 640 pp (grand format), edicions Nouveau Monde, París, 2008 (id)... Un obratge espectaclós, que la part nipona es evidentament tras qu'importanta... bravo!!!

e ca

revistas

... numèro especial Cinéma japonais de la revista trimestrala Cinéma d'aujourd'hui, num. 15, engulhat per en Max Tessier, Filméditions-Lherminier, Ivèrn de 1979-1980 (en francés)
- (veire tot parièr la bibliografia de l'article n'Ozu Yasujirō ... Yasujirō Ozu

generalitats

E la nòstra coneissença pro limitada de la lenga nipona ne seriá pas estada sufisenta sens l'ajuda, tras que preciosa, del Diccionari bàsic Català-Japonès & Japonès-Català, Enciclopèdia catalana, S.A., Barcelona, 1985) que, sens el, se ne seriam pas cap pogut venjar del prètzfach.

e ca

nado