Divali

Divalí, la fèsta de la lutz, s'acompanha sempre mai de sparklers, fonts de fums toxic, e de petards sempre mai poderoses (que las autoritats començon a contrarotlar).

Ostal illuminadas per de garlandas luminosas a Karnal (Haryana), per Divalí de 2010.

Divali o dipavali (indi : दीपावली (Dīpāvalī) o दिवाली (Divālī)) es una fèsta màger dins lo mond indian. « Divali » es la forma contractada de « Dipavali », tirat del sanskrit « reng de lampas » (« dipa avali »). Indissociabla de la granda fèsta de Dussehra, que se ten vint jorns abans, remembra lo retorn de Rama a Ayodhya. Sos abitants avián alara enlusit las carrièras ont passava lo rei amb de calelhs.

Divali es une fèsta fòrça populara en Índia : es aquesta de las luses, a l'escasença de qué s'ofrís de presents e se tira de fuòcs d'artifici. Las festivitats duran cinc jorns, que lo tresen, lo mai important (« Bari Divali », « la granda Divali »), es consacrat a la divesa Lakshmi, los quatre autres essent associats a diferentas legendas e tradicions. Aqueste tresen jorn es tanben lo darrièr de l'annada del calendièr indoa Vikram, utilizat dins lo nòrd de l'Índia. L'endeman, lo començament de la novèla annada indoa, es conegut jol nom d’Annakut dins lo nòrd de l'Índia. Dins l'Índia del Sud, Divali correspond pas al començament de la novèla annada, per amor qu'un autre calendièr es utilizat, lo calendièr Shalivahana.

En mai dels indós, los sikhs e los jaïns festejan tanben Divali; li ligan d'autras valors simbolicas e de referéncias istoricas diferentas. Divali es tanben festejat al Nepal (ont la majoritat de la populacion es indó) e dins fòrça païses ont vivon d'importantas comunautats indianas, coma Malàisia, Singapor, Maurici o l'Africa del Sud.

Divali e la religion indoa

Divinitats indoas associadas a Divali

La destruccion de Ravana, celebrada a l'escasença de fèsta de Dussehra

Divali convòca fòrça mites e legendas de l'indoïsme, se raportant subretot a Vishnó e à son esposa Lakshmi.

Amb Brahma, dieu de la creacion, e Shiva, dieu de la destruccion, Vishnó, dieu de la preservacion, fa partit de la Trimurti, la trinitat de l'indoisme que a pauc a pauc remplacèt dins la fervor populara la trinitat vedica que constituaissiá Agni (lo fuòc), Vaió (lo vent) e Suria (lo solelh). Aquestas tres divinitats son cadunas acompanhadas de lors parèdra (o shakti), la divesa que lor es associada. Atal, l'esposa de Brahma es Sarasvati, divesa del saber, aquesta de Shiva es Parvati (qui pòt prene las formas terriblas que son Durga e Kali), e enfin, aquesta de Vishnó es Lakshmi, que personifica la riquesa interiora e la prosperitat.

D'en primièr, Divali celèbra lo retorn dins sa capitala, Ayodhya, de Rama amb son esposa Sita, que tornèt prene après una batalha dificila sul demòni Ravana, episòdi contat dins lo Ramayana. Divali (o Dipavali), que lo sens es « reng de luses », remembre lo camin de calelhs fachs a Rama pels abitants d'Ayodhya per esclairar son retorn. Divali perlonga la fèsta de Dussehra, que celèbra la victòria de Rama sus Ravana, e se debana exactament vint jorns abans Divali. Pendent de fetenals de Dussehra, las gigantèscas efigidas de Ravana, son brutladas amb fòrça petards.

Divali a per trescòl la jornada d'adoracion de la divesa Lakshmi, mas es tanben una seguida de festenals que s'espandisson sus cinc jorns complets: cadun d'eles celèbre de biais diferent, e segon un ceremonial apropriat, tota una seriá de legendas e de tradicions. En mai de Lakshmi e los dos avatars de Vishnó que son Krishna e Rama, Divali celèbra tanben Ganesha, lo dieu al cal d'elefant, filh de Shiva e de Parvati, qu'es « aqueste que lèva los obstacles de l'ego ».

Debanament de Divali

La data de Divali es fixada segon los calendièrs indós tradicionals, de tipe lunisolar desviat de l'antic calendièr vedic son : lo Vikram en Índia del Nòrd — segon que lo Novèl An es lo quatren jorns de las fèstas de Divali — e lo Shalivahana en Índia del Sud.

Vacas decoradas per Divali

Bostia de fuòc d'artificis individuals, fòrça popularas per las fèstas de Diwali, subretot a l'oèst del Bengala

Los festenals començon amb Dhanteras, la primièra jornada, qu'evòca lo Senhor de la Mòrt, Yama. La segonda es Narak Chaturdashi, nomenada lo « pichon Divali » (Chhoṭi Divali), que celèbra la desfacha de Narakasura, lo demòni del brutitge.

Lo tresen jorn, mai important, considerat coma aqueste del quita Divali, es devolut a la puja (la ceremonia religiosa) de Lakshmi, la divesa de l'abondància e de la prosperitat esposa de Vishnó. A l'escasença, lo dieu al cap d'elefant, Ganesha, es sempre associat a Lakshmi. Lo quatren jorn, nomenat Annakut o Navu Varsh, marca lo començament de la novèla annada segon lo calendièr Vikram. Es lo jorn de la puja de Govardhana, de nom del puèg qu'aucèt Krishna per salvar son vilatge. Es tanebn lo Gudi Padwa consacrat a l'amor entre esposes. Enfin, lo cinquen jorns o Bhai Duj (o Bhai Bij, o Bhai Tika), es dedicat a l'amor fraternal.

A l'escasença de Divali, joves e vièlhs, rics e paures, se vestisson de nòu, escambian de sucrariá. e fan explosar de petards, de fuòcs de Bengala e de fuòcs d'artifici. L'endeman de Divali marca lo començament de l'annada fiscala en Índia del Nòrd, çò qu'es apropriat, que Lakshmi es censada portar riquesa e prosperitat.

Preparatius e festenals

Divali es l'escasença de decorar los ostals e carrièras e de se regaler de diferents plats. Dins las vilas los amics e las familhas se reünisson mai d'un jorn abans per far de jòcs de cartas, beure e manjar.

Après la quita partida religiosa de la fèsta, unes escambis de presents, tiran de fuòc d'artifici e assistisson a totas menas espectacles prepausats dins las mela, los grands rassemblaments que se debanan.

Decoracions

Lampas

Lampas diya dispausadas sus un rangoli

Divali es inseparable dels calelhs diya o dip, de terralha mai sovent, a vegada de metal. Son emplidas d'òli o de ghi, burre clarificat, e brutlan amb una meca, mai sovent de coton. Tanben s'utiliza de candèlas.

Rangoli

Los rangoli son las decoracions que, pendent la fèsta, ornan los ostals, cotrs, sanctuaris e autres edificis. Destinadas a mostrar d'una calorosa espitalitat - que pendent lo tresen jorn, Lakshmi, segon la cresença populara, d'esperel ven visitar los ostals - los rangoli son dessenhats sul sol amb de farina de ris en signe d'aculhença e per remandar los esperits malins. De polveras de color son tanben utilizadas, per formar des dessenhs de formas geometricas. Aquesta decoracion se complèta amb de fuèlhas de manguièr e de garlandas de gaugs.

Thali per la puja

Un thali prèst per la puja

Un cèrt nombre d'objèctes son necessaris per celebrar a puja, la ceremonia religiosa realizada en l'onor de Lakshmi e de Ganesha.

Es bon que totes aquests objèctes siá preparats de per abanç, de biais armoniós e plasent a l'uèlh, sus un platèl (thali) ad hoc : s'i pausa lo roli, mescla de curcuma e de calç per far lo tilac, la marca colorada que se pausa sul front de son fraire o de sa sòrre; i a tanben l’akshat (granas de ris), una ghanti (l'esquila per cridar la divinitat), un pichon kalash (pòt) emplit d'aiga, un kalava que se liga a l'entorn de son ponhet, unas pèças d'aur e d'argent e tanben de flors. Una lampa diya, brutlant al ghi, serà enseguida pausada sul platèl de ris, qu'es a son torn plaçat sul kalash per representar Lakshmi.

Se pòt crompar de thali decoratius ja realizats, mas es un dels plasers dels preparatius de Divali que d'organizat d'esperse un thali de tria.

Puja de Lakshmi e de Ganesha

L'estatua de Ganesha, pendent la puja de Divali

Pendent la granda puja del tresen jorn, es adorat Lakshmi (que son associats Kali e Sarasvati), e Ganesha (qu'es associat Vighnaharta). La puja es la ceremonia per que la divinitat, nomenada per l'oficiant (lo pujari) amb l'esquila ghanti, va davalar d'entre sos adorators.

Après que se voguèt plan netjat la pèça, las estatuas de Lakshmi e Ganesh son banhadas amb d'aiga, puèi amb un enguent nomenat panchamrita ; se plaça alara un calelh diya davant cada divinitat per caçar los esperits marrits. La puja scontunha per l'ofèrta a las divinitats de flors frescas, de colors (roge abir e vermelhon sindur), e del curcuma, que s'apond de lecariás, de fruchs e d'argent, que poiriá enseguida donada als pavres. Se fa alara las incantacions (arti) en l'onor de Lakshmi e de Ganesha.

Après la celebration, los participants manjan las lecariás ofèrtas (prasad), e sortisson far explausar los petards e tirar los fuòcs d'artifici.

Fuòc d'artifici e petards

Divali, la fèsta de las luces, seriá incomplèta sens fuòcs d'artificis. A causa des costs, mas tanben de la pollucion que se generalisa, es la comunautat que tend a organizar los tirs. Al subjècte dels petards, lor nombre e poténcia de contunh créis fins al començament de las annadas 2000, que las autoritats decidiguèron de limitar aquesta escalada.

Divali, en efièch, es l'escasença per unes d' s'afirmar en crompant les petards mai poderoses possibles, e los mai brusents. Lor nivèls sonor podava passar 125, veire 145 Decibèls a quatre mètres. Son ara enebits. Mai, d'accidents ligat als petards e fuòcs d'artifici se debanan cada annada.

Lecariás

Los gulab jamun, un regal a l'escasença de Divali

De jalebi, sempre agradius, per Divali o autras escasenças

L'escambi de lecariás fa partit de las tradicions de Divali. Se nomenan prasad (« ofèrtas »). Existís una granda varietat de lacariás que varián segon la region o comunautat. D'entre las mai conegudas:

• barfi : rectangle fach a base de lach e de sucre, son garnits de pistachas e cardamomas ;
• gulab jamun : bola de lach, burre, preparacion pour pasta de pescajon, sucre, lo tot fregit dins l'òli ;
• jalebi : farina, iaort, sucre, cardamoma, aiga de ròsa, ghi,,… fregit dins d'òli o de ghi ;
• peda : preparacion especifica per Divali. Aquestes d’Agra, celèbre per èsser delicioses, sont a basa d'une mena de lach concentrat, de sucre en polvera, de cardamoma e de pistacha.
• goojha en forma de mièja luna e farcits
• shakar paré, sucrats
• namak paré, salats
• mathhi o mathri, redond e salat
• papri, redond, salat e preparat amb de farina de blat trissat e mai
• mothagam.

Dins de comunautats, se beu lo charnamrit, bevenda a basa de iaort, de lach e de cardamoma.

Escambi de presents

Los escambis de presents per Divali se fa coma dins lo Nadal crestian. Cadun se vòl ofrir quicòm, benlèu util, inesperat e novèl, mas que que siá, mostrant d'atmosfèra calorosa e gauga que caracterisa la fèsta. uèi, las donas son d'una larga gama de produchs: lecariás o flors, ustensils de cosina, jòia, aparelh multimedia, etc.

Mela

Decoracion de las mains amb de mehndi pendent una mela

Los mela, del mot sanscrit significant « rassemblament », amassant de folas importantas dins una atmosfèra de finfa populara: fièras, manifestacions religiosas, comercialas o esportivas. A Divali se dona de des mela, mai sovent de dimejada après las celebracions : es l'escasença per la comunautat indoa de se rassemblar, en Índia e dins los païsaes ont i a una diaspòra.

Se pòt assistir a d'espectacles de magia, de mariòtas, o visitar des exposicions d'artesanat, frequentar de lòtjas comercialas ont se dessenha de tatoatges mehndi sus las mans, d'autres ont se crompa totas menas de plats. De segur, los fuòcs d'artificis son de la partida. A causa de lor popularitat, las mela de Divali aculhisson sovent dels celebritats del cinèma de Bollywood o dels cantaires coneguts.

Significacion pels indós

Los « cinc jorns » de Divali

Diferentas legendas o tradicions son associadas a Divali e motivan de celebracions diferentas. Mai sovent, las festivitats de Divali s'espandissen donc sus cinc jorns (lo nombre pòt variar), cadun avent son ròtle e son sens. Aquestes jorns se situisson a caval suls meses del calendièr indó de ashwin e de Kartik.

Lo batatge de la mar de lach, d'ont sortisson — entre autres — Dhanvantari e Lakshmi. Se vei lo mont Mandara, que sevís de baratoira, e lo rei de las sèrps Vasuki, que servís de còrde de batre

Dhanteras, lo primièr jorn

Dhanteras, o Dhanvantari Triodasi, es lo 13n jorn de la segonda quinzena (paksha) del mes lunar de ashwin. Aqueste jorn, lo Senhor Dhanvantari, mètge dels dieus, sortís de la mar de lach en portant a l'umanitat sa medecina ayurvedica.

Al solelh colcar, los Indós se banhan e aluman de calelhs dichas yama diya, que fan brutlar tota la nuèch. Lor lusor esclaira e onora tot a l'encòp Yama, Senhor de la Mòrt, que se li ofrís de lecariás e que se prega per s'estalivar una fin prematurada. Las ofèrtas devon èsser fachas près d'un arbre sacrat que, per aquesta rason, de personas fan butar dins lor jardin. Es tanben tradicional de crompar un pòrtabonaür: un novèl ustensil, veire una pèça d'aur o d'argent.

Chhoti Divali, lo segond jorn

Lo segond jorn de Divali es nomenat Narak Chaturdasi o Chhoti Divali (pichon Divali). Es aqueste ont Krishna destrusís lo demòni de la lordièra. Narakasura. Conven alara de se massar lo còrs amb d'òli que se'n ane la fatiga, de se banhar e se repausar, de biais a poder celebrar Divali amb vam e devocion que cal.

De vespre, a la diferéncia de la velha, s'aluman pas de lampas yama diya: los shastras, dison que son exclusivament reservadas a Dhanteras.

Lakshmi Puja, lo tresen jorn

Es lo jorn mai important de totes, nomenat Bari Divali o « grand Divali » , es consacrat a la puja de la divesa Lakshmi. Pendent aquesta puja que se debana lo jorn d'Amavasya, Luna novèla, cinc divinitats son celebradas. Son la trimurti de las divesas: MahaLakshmi, divesa de la riquesa, MahaSarasvati, divesa del saber, e Mahakali ; e tanben Ganesha e Vighnaharta.

Aqueste jorn los indós realizan lors ablucions abans de se jónher a lor familha e a lor Pandit, per adorar ensemble la divina Lakshmi, que los benesisca de riquesa e prosperitat, e permeta lo trionf del ben sul mal, de la lutz sus l'escur.

Es pendent aqueste tresen jorn troisième que los preparatius per la puja son los mai importants: decoracion de l'ostal amb los rangoli (motius decoratius per aculhir Lakshmi), preparacion dels thali, platèls d'ofèrtas e aisinas per la puja.

Puja de Padwa e de Govardhan, l quatren jorn

Krishna portant lo mont Govardhana sus son det, per salvar los abitants de la colèra d'Indra. Se vei luènh dins lo cèl, sus sa montura, l'elefant blanc Airavata

Lo quatren jorn de fèsta es lo primièr jorn del mes de Kartik, que marca, en Índia del Nòrd, la novèla annada. Kartik es un mes fòrça propici tant sul plan material e esperital tanben.

Aqueste jorna dos sens. Es lo Gudi Padwa, que simboliza l'amor e la devocion unissant los esposes; dins aqueste jorn, las nòvias son convidadas avec lor espós a de taulejadas especialas e recebon de presents. Tanben se celèbra la puja de Govardhana. Fa fòrça temps, lp Senhor Krishna salvèt los abitants del vilatge de Gokul del deluvi desencadenat per Indra. Dempuèi alara, los indós onoran cada annada Govardhan en omenatge a la primièra puja antan celebrada pels abitants de Gokul.

Bhai Duj, lo cinquen jorn

Bhai Duj, o alara Bhrati Duj es una jornada dicha « dels fraires » qu'es dicada a las sòrres. Remembra que Yama Raj, Senhòr de la Mòrt, visitèt sa sòrre e li acordèt lo don (vardhan) de liberar de sos pescats qual que siá que vendriá lo veire aqueste jorn, balhant alara als visitors lo poder d'aténher la liberacion finala (moksha). Dempuèi, los fraires se fan un dever, a aquesta data, de tornar veire los sòrres e de prene de lors novèlas.

Mites e legendas associats a Vishnó e a Lakshmi

Ravana de la detz tèstas e dels vint braces

Per un non indó, pót semblar qu'existís fòrça legendas mitologicas diferentas associadas a Divali. De verai, fòrça d'entre elas son, d'un biais o d'une autre, al respècte amb Vishnó e sa divina esposa Lakshmi.

Retrobadas de Rama e Sita, a l'escasença la fèsta de Divali

Retorn de Rama e Sita

Rama, rei d'Ayodhya (una de las set vilas sacradas dels indós), que la quista de son esposa Sita ocupa una granda partida de l'epopèia del Ramayana, es en realitat un dels avatars de Vishnó, sa femna es una incarnacion de Lakshmi. Après una longa recerca, menada amb de son miègfraire Lakshmana, e del dieu-monin Hanuman, Rama afronta lo demòni Ravana dins un combat de detz jours e lo tuèt. Aquesta victòria es festejada uèi en Índia per Dussehra.

Vint jorns après la mòrt de Ravana, Rama e son esposa Sita tornan a lor capitala d'Ayodhya, « l'invincibla ». La populacion los festeja e aluma las carrièra dels calelhs dip, dispausats en rend avali (d'ont lo nom compausa Dipavali, contractat en Divali).

La medecina ayurvedica desvelda als òmes per Dhanvantari

Dhanvantari

Aquesta legenda ligada al jorn de Dhanteras fa referéncia aa batatge de la mar de lach, complit pels <i id="mwAiE">devas</i> (dieus) e los asuras (demònis) a l'juda del Mont Mandara dins lor quista de l'ambrosia (amrita), l'elixir d'immortalitat. Après lo batatge, lo Senhor Dhanvantari, mètge dels dieus, sortit de l'ocean, amb sas mans una copa (kumbha) contenent l'elixir preciós. Los demònis danava, ostils als dieus, cerquèron alara a lo prene. Mas Vishnó vigilava: prenent la forma de la bèla Mohini, sasit lèu la copa d'ambrosia e la lor ofriguèt; plens d'una novèla vigor, vencèron alara los danava sens se batre.

Lo Senhor Dhanvantari faguèt tanben don als òmes de la mdecina ayurvedica, que lor confièt per lor mai grand benefici. Dhanvantari se tornèt incerir dins la familha reiala de Kashi, uèi Benares, vila renomenada per son ròtle eminent dins la medecina.

Las vertuts del basilic, la planta de Vishnó

Los calelhs que brilhan pendent lo mes de Kartik relèvan tanben de l'adoracion del tulsi, lo basilic, èrba considerada coma avent de grandas vertuts qu'augura plan del futur tot en fasent créisser las fòrças vitalas.

Victòrina de Krishna sul demòni Narakasur

Le démon Narakasur avait vaincu le dieu Indra lui-même, puis volé les bijoux magiques qui ornaient les oreilles de la déesse mère Aditi, parente de la femme de Krishna (autre avatar de Vishnu), Satyabhama. Plus grave encore, Narakasur enleva 16 000 jeunes filles d'origine sainte, voire divine, pour les enfermer dans son harem. Les dieux demandèrent alors à Krishna de le tuer. Comme un sort l'avait jadis frappé, lui prédisant la mort des mains d'une femme, Krishna conféra à Satyabhama la force de décapiter le démon.

Salvament del vilatge de Gokul

Krishna, alara qu'èra encara jovent, viviá dins lo vilatjòt de Gokul, ont folastrejava amb de pastorèls, los gopi. Mas, los abitants de Gokul, pròche de Mathura, avián costum de celebrar lo dieu Indra a la fin de cada monson; mas una annada, Krishna lor enjonhguèt d'acabar aquestas preguièras.

Enrabiada, Indra faguèt tombar un deluvi d'aiga per negar Gokul. Los abitants esglasiats se vegèron alara assegurats per Krishna que pas res de mal lor arribariá. De fach, quand foguèron totes refugiats amb lor bestial près de Krishna, aqueste aucèt lo mont Govardhana que ten del bot de son sol det pichon. Jos aquesta proteccion improvisada, los vilatgeses e lor bestial escapèron a la negada. Après set jorns pendent que Krishna portèt Govardhan sens flaquir, Indra foguèt contrench de se clinar e de reconéisser son inferioritat.

Aquesta legenda mòstra plan de l'evolucion de l'indoïsme, que s'escarta de l'anciana divinitat vedica qu'èra Indra, per anar cap al culte novèl que constituissiá aqueste de Vishnó e de son avatar Krishna.

Autres mites e legendas

Mite solar

Una de las significacions de Divali es ligada als cicles de las sasons : los innombrablas calelhs de Divali son alumats per celebrar lo retorn del solelh, amagat pendent tota la monson pel malvolent esperit de las aigas. Se, a aquesta epòca de l'annada, se fa las ofèrtas que cal, los dieus esperits prenon forma mana per visitar los òmes.

Pandava

Los cinc Pandava, amb la bèla Draupadi

Los calelhs diya remembran tanben lo retorn dels cinc Pandava, los eroïcs fraires del Mahabharata, fòrabandit per tretze ans après lor desastrosa desfacha al jòc de dats contra los Kaurava. A lor arribada per Divali, lors subjèctes lor faguèron omenatge en illuminant la vila de calelhs. Aquesta tradicion, considerant l'importança de l'avatar Krishna dins lo Mahabharata e subretot dins la Bhagavad Gita (celèbre dialòg entre l'eròi Arjuna, l'un dels Pandava, e lo quite Krishna), tracta de nòu Vishnó.

Yama, senhòr de la mòrt, e la femna del rei Hima

Yama, senora de la mòrt

Èra predich que lo rei Hima moririá quatre jorns après son maridatge enseguida del nhac d'una sèrp. Resolguda a empacha lo drama, lo quita jorns son esposa aluma de calelhs que pausa a l'entorn de la cambra, e passa la nuèch a contar de contes e cantar de cançons a son espós per l'empachar de s'endormir. A la mièja nuèch, Yama dieu de la mòrt ven sota la forma d'una sèrp, mas esbleugida par l'esclat dels calelhs pòt pas complir son sinistre objectiu. Atal, lo rei Hima escapa a la Mort par l'iastúcia e la determinacion de sa femna. Aquesta legenda explica e inspira la tradicion que los calèlhs diya devon demorar rester alumats la vèspre de Dhanteras, lo primièr jorn de Divali.

Yama e sa sòrre Yamuna

Segon la legenda, Yama, dieu de la mort, anèt visitar sa sòrre Yamuna (tanben nomenada Yami) pendent lo mes de Kartik. Aqueste lo recep calorosament, complissent son arti (es a dire las demonstracions de devocion que se testimònia a un dieu), li plaçant lo tilak (marca roja) sul front, e li plaçant une garlanda al còl. Yamuna aviá tanben preparat per son fraire totas menas de plats e de lecariás que s'afana de li ofrir. S'essent regalat de sos mets delicioses, lo Senhor Yama cobrís sa sòrre de benediccions e li balaha un don divin: ara, cada còp qu'un fraire visita sa sòrre lo jorn de Bhai Duj (darrièr jorn de las fèstas de Divali), gausís de la santat e de la prosperitat.

Pasmens existís d'autras versions de la mèsma istòria. La principala varianta, es lo quita Krishna que, après aver tuat li demòni Narakasur, visita sa sòrre Subhadra que l'aculhiguèt amb un calelh, de flors e lecariás, e li pausant lo tilak pòrtabonaür sul front.

Significacion pels sikhs

Lo sikhisme es una religion que foguèt fondada al sègle XVI dins lo nòrd de l'Índia per Goró Nanak. Se vòl una sintèsi entre l'Islam e l'indoïsme, declarant a sos « discípols » : « i a ni indó ni musulman ; e vosaltres, siètz de sikhs (de discípls) ». Pels Sikhs, la significacion de Divali es diferenta d'aquesta dels indós. al vejaire simbolic, Divali representa subretot la victòria de la jusícia (dharma e ahimsa) sus l'injustícia (adharma) e la violença. Sul plan istoric, la comemorction remembra unes moments essencials de la luta contra l'empèri mogòl :

Bandi Chhorh Divas

En 1619 pendent Divali, lo 6n goró, Hargobind Singh, foguèt emprisonat al fòrt de Gwalior per l'emperaire Jahangir, amb cinquanta e dos princes del Panjab. Jahangir que li agradava las qualitats de Hargobind Singh per las aver sentidas, volgava pas lo gardar en preson e li anoncièt sa liberacion. Hargobind Singh demandèt alara que los princes foguesson liberats en mèsme temps qu'el Jahangir, volent pas totalament remandar las requista, declarèt a Hargobind Singh « que poiriá menar amb el aquestes dels princes que capitarián a s'agafar a son mantèl quand quitariá lo fòrt de Gwalior ». Atal se faguèt: Hargobind Singh se vestiguèt d'un vase mantèl flautant, qu'aviá trocejat en cinquanta e doas correjas, e passèt las pòrtas del fórt de Gwalior acompanhat dels princes, liure ara de per son insistància. Hargobind Singh se'n anèt alara cap a Amritsar ont arribèt la velha de Divali, e una granda fèsta foguèt organizada l'endeman per son pòble per celebrar son retorn. Es aqueste remembre qu'evòca pels Sikhs lo tèrme Bandi Chhorh Divas, « jorn de la liberacion dels prisonièrs ».

Atal, Divali es celebrada pendent tres jorns a Amritsar amb una fervor fòça particulara: lo Temple d'Aur es iluminat, de fuòcs d'artifici son tirats e los pelegrins se banhan dins lo baçin sacrat del Temple. Es tanben a aqueste moment que los comerçants acaban lors comptes e dobrisson los libres de l'An Novèl après los aver consacrats.

Martiri de Bhai Mani Singh Ji

Harmandir Sahib, lp Temple d'Aur ont es expausat lo adi Granth, lo libre sant dels Sikhs

Autre eveniment important associat a Divali, lo martiri de 1734, del venerable Sikh Bhai Mani Singh. Aqueste dignitari, a l'encòp sabent e estratègi, ocupava alara l'importanta foncion de Granthi e, atal, aviá la carga del adi Granth, las escrituras santas dels Sikhs, gardadas dins lo Harmandir Sahib, lo Temple d'Aur. En 1733, volent tornar al vam la celebracion de Divali dins le Temple d'Aur d'Amritsar, cridèt la comunautat sikh e acceptèt de pagar al govèrn 5000 Rs per aver lo drech de l'acampar. E alara ausiguèt las intencions murtrièras del govèrn de Lahore, lo crudel Zakriya Khan, que volgava utilizar lo rassemblament per massacrar totes los participants.

Bhai Mani Singh deguèt alara d'anullar los festenals prevists, e refusèt de pagar la soma convenguda. Arrestat, se li ofriguèt l'alternativa abituala: abjurar e se convertir a l'Islam o morir sota la tortura. Refusèt d'abjurar sa fe e acabèt descapitat a Nakash Chowk, Lahore, en 1734.

Son martiri, coma aqueste d'autres Sikhs, contribuiguèron a pujar lo vam de la luta dels Khalsa, « la Comunautat dels Purs », per obténer lor libertat.

Divali e lo Sarbat Khalsa

La fondacion du Khalsa, « la comunautat dels Purs », per Goró Gobind Singh en 1699, transformèt prigondament la comunautat sikh per ne far l'organizacion quasimilitara que ven ara, e le combat que menavan los Sikhs contra l'Empèri Mogòl s'enrabièt. En efièch, las atrocitats contra los non musulmans, e subretot contra la comunautat sikh, s'intensifiquèron al sègle XVIII.

Fàcia a aquesta situacion, a partir de 1708, puèi après l'execucion de Banda Bahadur en 1716 (que menèt a la revòlta agrària del Panjab), los Sikhs comencèron a organizar dos còps per an d'amassadas destinadas a decidir de lors afars. Progressivament, l'abitudvenguèt de las far a Amritsar, lo primièr jorn de Baisakh e lo jorn de Divali. Aquestas amassadas son conegudas jol nom de Sarbat Khalsa e las decisions que se prenon se nomenant de gurmata (« decrets de Goró »).

Significacion pels jaïns

Estatua de Mahavira

Lo jaïnisme es una antica religion indiana, que plaça primièr lo concèpte de non violença, acompanhat d'un còde moral en tot punt identic a aqueste dels Raja yoga (am los <i id="mwAuw">yama</i>), segon la via mostrada per sos fondators, los tirthankara. Lor respècte de l'alma, presenta dins quina forma de vida que siá, lr interdit per exemple de tuar tot animal, quitament lo mai umil.

Los jaïns celèbran tanben Divali, en memòria de Bhagvan Mahavir, darrirèr tirthankara del Jaïnisme, que, aqueste jorn (en octobre de l'an 527 AbC.) atenguèt lo nirvana. Lo Senhor Mahavira atenguèt lo nirvana a l'alba de la novèla luna (amavasya). Segon lo Kalpasutra, escrich per Acharya Bhadrabahu al sègle III AbC., fòrça dieus iluminavan las sornièras per lor preséncia.

Lo Senhor Mahavira es a l'origina de las leis divinas del darma que seguisson los Jaïns. Segon la tradicion, es dins la jornada de Divali que lo discípols mai important de Mahavira, Ganadhara Gautam Swami, atenguèt la coneissença perfiècha (Keval jnana), e es jos aqueste títol qu'es celebrada.

Se Dipavali es mencionat dins los libres jaïns coma essent la data del nirvana del Senhor Mahavira, la mai anciana referéncia d'aquesta fèsta es un mot pròche, Dipalikaya, que s'encontra dins lo Harivamsha Purana, escrich per Acharya Jinasena e compausat pendant l'èra Saka en l'an 705.

“ ततस्तुः लोकः प्रतिवर्षमादरत् प्रसिद्धदीपलिकयात्र भारते

समुद्यतः पूजयितुं जिनेश्वरं जिनेन्द्र-निर्वाण विभूति-भक्तिभाक्
tatastuḥ lokaḥ prativarśam ādarat
prasiddha-dīpalikaya-ātra bhārate
samudyataḥ pūjayituṃ jineśvaraṃ
jinendra-nirvāṇa vibhūti-bhaktibhāk

”

“ Los dieus iluminèron de lampas Pavanagari per celebrar m'escasença. Dempuèi aquesta epòca, lo pòble de Bharat (Índia) celèbra la celèbra fèsta de Dipalikaya per adorar lo Jinendra (es a dire Mahavira) a l'escasença de son nirvana. ”

Se pòt traduire Dipalikaya per « la lutz que quita lo còrs ». Dipalika es utilizat de biais intercambiable amb Divali. Pasmens, pels Jaïns, las quita fèstas demoran banhadas dins una cèrta austeritat. Divali dura pas que tres jorns, pendent lo mes de Kartik, pendent que se medita e practica lo june. Los Jaïns se mandan de cartas de vòts de "Bon Divali" e de "Bona annada" per l'an novèl.

Lo 21 d'octobre de 1974, lo 2500n Nirvana Mahotsava (nom jaïn de Divali) foguèt celebrat per la comunautat per tota l'Índia,.

Variantas de Divali segon las regions de l'Índe

Los festenals de Divali son subretot presents e seguits en Índia del Nòrd, e tant mai que marcan lo començament de la Novèla Annada. Al Bengala, o en Índia del Sud, unas diferéncias son de notar.

Bengala

A Bengala, es Kali, la forma mai terrible de Parvati, l'esposa de Shiva, e non aps mai Lakshmi, l'esposa de Vishnó, que se festeja lo jorn de Divali. Las fèstas començan a mièjanuèch, sens grands aprèsts culinaris, que Kali es pas gaire exigenta suq aquest plan. S'espandisson sus tota la nuèch, amb los abituals petejaments dels fuòcs d'artificis e de petards.

Índia del Sud

A la diferéncia de l'Índia del Nòrd, Divali coïncidís pas amb lo començament de la novèla annada, que s'utilisa en Índia del Sud lo calendièr Shalivahana. Lo Novèl An es celebrat en Andhra Pradesh e Karnataka jol nom de Ugadi. Al Kerala e al Tamil Nadu, es celebrat respectivament jol nom de Vishó e de Varsha pirappu.

Naraka Chaturdasi es lo jorn principal de la celebracion, marcat per fòrça petards qu'explosan a l'alba. Los festenals de Naraka Chaturdasi (que precedisson amavasai, la novèla luna) se debanan pendent lo mes tamol d'aipasi (mes de thula).

Maharashtra

Dins l'Estat del Maharashtra, Divali comença un jorn abans, lo 12n jorn de la segonda mitat del mes d'Ashwin. Aqueste jorn, nomenat Vasu Baras (Vasu : « vaca », e Baras : « dotze ») es celebrat en presentant sas devocions (arti), en onor de la vaca e de son vedèl, simbòl d'amor entre la maire e son enfant. Los enfants, de lor costats, bastisson de replicas de fòrts en memòria del fondator de l'empèri marat, Shivaji Maharaj.

Divali dins lo rèste del mond

Divali es fòrça festejat dins gaireben totes los païses ont existís una importanta comunautat indiana, o una populacion de religion indoa.

Nepal

Al Nepal, la religion majòria es l'indoïsme, longtemps religion oficiala dem país. Divali, jol nom de Tihar, i es festejat de biais plan similar a çò que se debana en Índia, amb de luces, escambis de presents, fuòcs d'artificis e petards, e tanben per de fèstas fdonadas en onor de Lakshmi. Tot coma en Índia, Ganesha es associat a Lakshmi pendent de celebracions de Tihar e los festenals s'espandisson sus cinc jorns. Lo primièr es consacrat a las vacas, segon la cresneça que Lakshmi arriba sus l'esquina d'una d'aquesta bèstias. Lo segond es dedicat als cans; lo can es la montura de Bhairava, la forma terrificanta de Shiva. Lo tresen, los calelhs s'aluman pertot, alara qu'explausan los petards e que fusan los tirs de fuòc d'artifici. Lo quatren es aqueste de Yama, lo dieu de la mòrt, que se prega per s'assegurar d'una longa vida. Lo cinquen, enfin, es lo jorn de Bhaya Duj, consacrat als fraires, a qui la sòrers volon longa vida e prosperitat,.

Dins la diaspora indiana

Celebracion de Divali a Singapor

Al Reialme Unit, los jorns celebrats son Narak Chatrudashi, Lakshmi-Puja, lo jorns mai important, Padwa o Varshapratipanda e Bhaiya Duj o la ceremonia Tika.

A Trinitat e Tobago, lo jorn de Divali es caumat e las celebracions precedisson lo jorn de Lakshmi-Puja pendent gaireben doas setmanas.

A La Reünion, la comunautat indiana celèbra lo « Dipavali » amb de desfilats de carris florits, subretot dins la partida nòrd èst de l'illa, sens rapòrt pasmens amb la veraias tradicions dels festenals de soscontinent indian: l'inspiracion es puslèu d'òrdre identitari e mai culturala que veraiament religiosa. Atal, aquesta fèsta es l'escasença de fòrça manifestacions : concèrts, espectaclas, conferéncias e exposicions…

A Maurici, ont la fòrça importanta comunautat d'origina indiana representa mai de 60 % de la populacion (que 80 % son indós), Diwali, coma en Índia, celèbra las vicòrias de Rama sus Ravana e de Krishna sus Narakasura. De mèsme biais, los calelhs de terralha son plaçadas davant cada ostal, iluminant tota l'illa per celebrar lo retorn de Rama. Los Mauricians de confession indós posicionan tanben de garlandas de lutz coma aquestas utilizadas a Nadal per onorar Rama, creant atal un espectacle meravelhós iluminant l'illa entièra.

A Singapor, ont la populacion d'origina indiana es una compausanta importanta de l'identitat del país, se festeja tanben Dipawali. Dipavali es considerat coma un dels quatre « Nadal » de l'estat singaporian, amb lo Nadal crestian, la fin del Ramadan (conegut aquí jol nom malés de Hari Raya Puasa) e lo Novèl An chinés. Aquesta fèsta, jorn feriat per l'ensemble del país, es celébrada sens èsser limitada a la sola populacion d'origina indiana.

En Africa de l'Èst, en Tanzania e al Kenya, ancianas colonias britanica, la populacion indiana qu'i demorèt après l'independéncia contunha a festejar Divali dins lo respècte de la tradicion de son país d'origina. Divali es reconegut coma fèsta nacionala al Kenya.

En Africa del Sud, ont existís una importanta comunautat indiana, subretot dins lo Natal e à Durban, Divali es una de las fèstas marcantas del calendièr.

En Malàisia, la comunautat d'origina indoa — que representa unes 8 % de la populacion — celèbra Hari Divali, la victòria del ben sul mal. Los Malaisians de religion indoa començan la fèsta pel tradicional banh d'òli coma se practcal dins l'Índia del Sud, puèi van preguiar al temple. De calelhs de notz de coco son alumadas per se remembre coma endacòm la victòria de Rama sul demòni Ravana. Divali es celebrada dins gaireben tota la Malàisia levat la region de Sarawak e del territòri federal de Labuan.

Als EUA enfin, la comunautat indiana celèbre tanben Divali dins una granda fèsta ont las autras comunautats son las benvengudas.

Nòtas e referéncias

Bibliografia

• (en) K. S. Dilipsinh, Kutch in festival and custom, Har-Anand Publications, coll. « illustrated », 2004, 172 p. (ISBN 978-81-241-0998-4, lire en ligne) (Livre en ligne)
• (en) P. Sharma, Seema Gupta, Fairs and Festivals of India, Pustak Mahal, 2007, 146 p. (ISBN 978-81-223-0951-5, lire en ligne)
• (en) Shobhna Gupta, Festivals of India, Har-Anand Publications, 2002, 106 p. (ISBN 978-81-241-0869-7, lire en ligne)
• (en) Christian Roy, Traditional Festivals : A multicultural encyclopedia, ABC - CLIO, 2005, 548 p. (ISBN 978-1-57607-089-5, lire en ligne)
• Anne-Marie Esnoul, L'hindouisme - Textes et traditions sacrés - Upanishad - Bhagavad Gita : Vedanta, Fayard/Denoël, 1972 (OCLC 299424483)
• Centre missionnaire sikh, La religion sikh, Phoenix, Arizona, USA, Sheridan books Inc., 1990 (ISBN 978-0-9625383-4-6)
• (en) Margaret Stutley et James Stutley, A dictionary of Hinduism : Its mythology, folklore and development - 1500 B.C. - A.D. 1500, London and Henley, Routledge & Kegan Paul, 1977, 372 p. (ISBN 0-7102-0587-2)
• (en) Ramesh Chandler Dogra, et Dr Gobind Singh Mansukhani, Encyclopaedia of Sikh religion and culture, New Delhi, Vikas publishing house, 1996 (ISBN 0-7069-9499-X)
• (en) Gavin Flood, The Blackwell companion to Hinduism, Oxford, Blackwell Publishing, 2003, 599 p. (ISBN 0-631-21535-2)
• (en) The Divali, the lamp festival of the Hindus, Folklore (Lond.), 1923
• (en) P. K. Gode, Studies in the history of Indian festivals : The Divali festival, Bhar Vidya, 1947
• (en) B. A. Gupte, Divali-folklore, 1903
• (en) Kelsie B. Harder, The festival of lights (a national Indian festival), Chillothe, Ohio, USA, Ohio Valley Folk Research Project, Ross County Historical Society (Ohio Valley Folk Publications), 1963 (OCLC 5040454)

Articles connèxes

• Dussehra
• Indoïsme
• Lakshmi
• Vishnó
• Avatar (indoïsme)
• Krishna
• Ramayana e Rama
• Ayodhya
• Loy Kratong (fèsta bodisa taïlandesa nomenada de Divali)

Ligams extèrnes

• « Diwali, la fête des lumières », 2010
• (en) « Diwali, the festival of lights », sur diwalifestival.org, 2009 (consulté le 13 février 2009)
• (en) « I love India — Diwali 2009 », sur iloveindia.com, 2009 (consulté le 13 février 2009)
• (en) BBC, « Hinduism — Diwali », sur bbc.co.uk, 2009 (consulté le 13 février 2009)
• (en) Christian Roy, « Traditional Festivals - A multicultural encyclopedia », ABC - CLIO, 2005 (consulté le 23 février 2009)
• (en) Shobhna Gupta, « Festivals of India », Har-Anand Publications, 2002 (consulté le 23 février 2009)
• (en) S.P. Sharma, Seema Gupta, « Fairs and Festivals of India », Pustak Mahal, 2007 (consulté le 23 février 2009)