Wikijunior:Dinosaures/Velociraptor

Lo nom velociraptor, compausat a partir del latin, significa "raubaire rapid". Es aqueste un nom plan trobat que lo velociraptor èra un dinosaure menut que podiá córrer lèu-lèu. Èra un teropòde aquel velociraptor, valent a dire qu'èra d'un grop de dinosaures que caminavan sus las doas pautas. Aqueles teropòdes son los ancèstres dels aucèls. Lo cervèl del velociraptor èra plan mai gròs que lo de la part màger dels dinosaures comparat a la talha de sos còsses. Lo velociraptor èra un dinosaure intelligent.

A qué semblavan?

Dinosaures

Tirannosaure Rex Estegosaure Allosaure Apatosaure Pterosaures Triceratòps Plesiosaures Velociraptor Herrerasaure Anquilosaure Iguanodon Brontosaure

Una replica de fossil de deinonychus darrièr una replica de Buitreraptor', al Musèu Field d'Istòria Naturala a Chicago, Illinois, als Estats Units.

Lo velociraptor mesurava un pauc mens d'un mètre de naut e èra abitualament long d'entre 1,5 e 1,8 mètre dempuèi son nas fins a la coa e pesava entre 7 e 15 kg. Lo velociraptor teniá de plomas sus la pel, coma los aucèls d'uèi. Aqueles dinosaures caminavan sus doas cambas e avián doas mans amb tres dets e d'arpas ponchudas. Lo cap èra long e estrech coma lo d'un crocodil, e avián una boca de 26 dents, o benlèu mai, que podiá tampar fòrça rapidament. Sus cada pè, tenián una arpa corbada e grandeta, plan perilhosa. Lo velociraptor aviá una coa rigida que la fasiá servir per gardar l'equilibri. Aquela sonque la podiá tòrcer suls costats, e pas de naut en bas; aital gràcias a sa coa lo dinosaure podiá córrer lèu-lèu e cambiar de direccions rapidament. Lo velociraptor teniá doas cambas, es a dire qu'èra un bipèd. Aquelas cambas siás èran fòrtas e potentas e probable las fasiá servir per sautar. Los velociraptors èran tanben de bèstias agilas.

Qué manjavan?

Lo velociraptor èra un carnivòr, çò es se noirissián de carn. It slashed or punctured las victimas amb sas arpas plan longas. D'autres dinosaures de familhas vesinas coma lo deinonychus e lo dromeosaure caçavan en grops e es plan probable que lo velociraptor o faguèsse tanben.

Solet un velociraptor aguèsse pogut tuar e manjar d'animals coma de lausèrts, los mamifèrs d'aquel temps e de dinosaures pichons o jovenets. Dins una còla, se pòdiá que lo velociraptor aguèsse caçat de presas encara mai gròssas coma los omocefals e tanben los enòrmes adrosaures!

Demest los repaisses que segur èran dins lo menú del velociraptor i aviá lo protoceratòps. Lo protoceratòps èra un dinosaure que s'alimentava amb de plantas e èra un parent del triceratòps, pr'aquò teniá pas de banas e èra de la talha d'un pòrc. Los scientifics an trobat un fossil de velociraptor engatjat dins un combat contra un protoceratòps. Totes dos animals se tuèron mutualament durant lo combat e una duna de sabla s'esbudelèt sus eles.

Un velociraptor e un protoceratòps fossilizats dins un combat fins a la mòrt.

Dins una còla, los velociraptors rapidament e silenciosament enviravan un animal qu'èra solet per trap it. Los velociraptors caçavan en desseparar la victima del tropèl. Tuavan sas presas en perforar sos organs vitals amb arpas o dents. Los velociraptors would stalk up on their presa e pounce dessús e puèi laceravan sas presas amb las arpas per las manjar en seguida.

A quina epòca vivián?

Los velociraptors vivián pendent the Late Cretaceous period, fa aperaquí 80 - 85 milions d'ans. Fin finala sonque 15 milions d'annadas abans que los dinosaures desapareguèssen. En aquel moment lo mond èra plan mai caud qu'ara, e existissiá pas cap de polara ice caps. I aviá de mamifèrs pichons e d'aucèls que vivián al meteis temps que lo velociraptor. A mai i aviá de plantas en flor e fòrça insèctes plan semblants als que podèm veire uèi.

Ont vivián?

Los velociraptors vivián en Asia. Qualques fossils son estats trobats en Russia, en China e en Mongolia. Solián viure dins d'endreches qu'èran plan cauds e cobèrts de dunas de sabla. I aviá de corrents d'aiga a ras d'ont foguèron trobats qualques fossils. Sembla probable que vivián còsta l'aiga e caçavan los animals que s'i venián abeurar coma o fan encara qualques predadors actualament.

Cossí foguèron descobèrts?

Lo primièr velociraptor foguèt descobèrt pel paleontològ Henry Osborn en Mongolia en 1924. Un paleontològ es un scientific que estúdia los dinosaures. Los primièrs fossils que se trobèron foguèron un cran amb de maissas e qualques artelhs with a claw. Lo cran foguèt descobèrt còsta lo cran d'un protoceratòps. Los paleontològs an trobat dotze exemplars diferents d'aquesta bèstia fins ara.

Los velociraptors e "Jurassic Park"

Dins lo film popular que se sona Jurassic Park, lo velociraptor did not look like it would have en realitat. Los velociraptors del film èran dos còps mai grands que sa talha vertadièra, avián d'escatas e pas de plomas e their tails were too flexible. Los velociraptors de Jurassic Park se sarravan mai del dromeosaure (Raptor) called Deinonychus, qu'èra una mena de cosin mai gròs del velociraptor.

Las causas que sabèm pas encara?

• Cossí emplegavan sas arpas longassas quand èran a caçar? La fasián servir per lacerar o per stab? Probable se geitavan sus la victima e laceravan sas venas importantas, vista la posicion del velociraptor que foguèt trobat fossilizat mentre que atacava un protoceratòps.
• Caçavan a debon en grops? Totes los fossils que se trobèron èran solets.
• Vivián en còlas o vivián solets?
• Quina quantitat manjavan cada jorn?