Titan (mitologia)

Tematicas dins la Mitologia grèga
Dieus Dieus principals e los Titans Zèus e los Olimpians Pan e las ninfas Apollon e Dionís Divinitats marinas e Divinitats terrèstras
Eròis Eracles e sos Trabalhs Aquilles e la Guèrra troiana Ulisses e l'Odissèa Jason e los Argonautas Perèu e Medusa/Gorgòna Pirithous e la Centauromaquia Edip e Tebas Orfèu e los Mistèris orfics Tesèu e lo Minotaure Triptolemus e los Mistèris eleusinians Atalant e la corsa d'Ipomènes (Poma d'aur)
Tematica semblanta Satirs, centaures e dragons Religion dins la Grècia Antica
Greek mythology portal
Modèl:Navbar

Dins la mitologia grèga, los Titans (en grèc ancian Τιτάν e Τιτᾶνες al plurial - a femenin Τιτανίς e Τιτανίδες respectivament) son las divinitas primordialas gigantas que precedèron los dieus de l'Olimp. Èran filhs d'Oran e de Gaïa.

Los Titans encadenats dins lo Tartar.
Illustratcon del libre la Divina Comèdia de Dante – Los Enfèrns –, par Gustave Doré (1857).

Basats sul Mont Otrís, los Titans mai celèbres inclusisson los dotze primièrs enfants de la Gaïa primordiala (Tèrra Maire) e Oran (Cèl Paire). Èran de divinitats gigantas d'una fòrça incredibla, que regnavan pendent lo legendari Edat d'aur, e tanben compausèron lo primièr panteon de las divinitats grègas.

Etimologia

Per Daniel E. Gershenson, l'etimologia del nom Titan es benlèu « aquel qu'abita dins los cèl ». Le meteis nom seriá a l'originia del mot « Satan » en ebrieu.

Precision del tèrme

Los Titans — Titanidas al femenin — son los enfants d'Orans e de Gaïa, e mai generalament la primièra generacion divina (pasmens s'existís pas de traça d'un cult que lor foguèt rendut).

Segon La Teogonia d’Esiòde, son sièis fraires e sièis sòrres: « dels embraçaments del Cèl (Oran), enfanta Ocean dels remolins prigonds, - Koios, Crios, Eparion, Japèt - Teïa, Rèa, Tèmis e Mnemosina - Febèa, couronada d'aur, e l'aimabla Tèt. Lo mai jove après eles ven al mons Cronos ». Per resumir, per Esiòde existisson sèis Titans e sièis Titanidas: Ocean, Koios, Crios, Eparion, Japèt e Cronos, puèi Tèia, Rèa, Tèmis, Mnemosina, Febèa e Tètis.

Mas lo nombre de Titans varia segon las tradicions. Per exemple, Apollodòr dins sa Bibliotèca apond una setena Titanida Dionèa:
« Aguèt enseguida d'autres fillhs, nomenats Titans, de saupre, l'Ocean, Ceús, Iperion, Crios, Japèt, e Saturn, lo darrièr de totes; e de filhas, nomandas les Titanidas, que foguèron Tètis, Rèa, Tèmis, Mnemosina, Febèa, Dionèa e Tia »

Los ciclòps dichs, del « còr violent » : Brontes, Steropes e Argues, e tanben los Ecatonquires: Cottos, Gies e Briarèu, totes filhs d'Oran e de Gaïa, son pas considerats coma de Titans.

Lo règne dels Titans

Cap de Titan au Musèu arqueologic d'Atenas.

Lo capvirament d'Oran

Premièr mèstre del mond, considerant sa progenitura coma monstruosa e crentant per sa courona, Oran manda los Ecatonquires e los Ciclòps dins lo Tartar, la region mai bassa dels Infèrns grècs.

Segon una primièra version, volgava s’unir a Gaïa encara un còp mas fin finala, damorant en ela, empachèt sos nòus enfants, los Titans, de sortir del ventre de lor maire.

Furiosa, Gaïa incita los Titans a capvirar Oran, mas sol Cronos (lo mai jove) reagís. Copa lo pènis de son paire amb un volam que Gaïa aviá fabregada dins son ventre. Oran se desliga alara de Gaïa, e son sèxe cai dins la mar. D'aquí nasquèt Afrodita e las gotas de sang faguèron naícer las Erinias, los Gigants e las Meliadas (tipe de Nimfas)

Segon una segonda version, Gaïa se seriá plangut près de son filh Cronos dels maltractaments d'Oran; Cronos, per venjar sa maire, auriá esperat que son paire venga se jaire al costat de sa femna per l'emascular.

Que que siá, per combatre Oran, Cronos libèra sos fraires e sòrres: los Ecatonquires e los Ciclòps prisonièrs dins lo Tartar per lor paire. Cronos capvira Oran e ven atal mèstre del mond e dels cèls; mas rapidament, ven tan rufe que son paire e manda los gigants dels 100 braces e los Ciclòps dins lo Tartar per evitar que prengan sa plaça a lor torn.

Règne de Cronos: l'Edat d'Aur

Cronos, armat de sa fauç; segon una gema gravada (Aubin-Louis Millin de Grandmaison, Gallerie mithologique, 1811).

Per Esiòde, dos vèrs del poèma Los Trabalhs e los Jorns presentan lo règne de Cronos coma un Edat d'aur una epòca aurosa ont los òmes vivián dins la patz e l'abondança, en armonia amb los dieus: « d'aur foguèt la primièra raça dels òmes perissablas que creèron los Immortals abitant, demorant de l'Olimp. Èra al temps de Cronos quand regnava encara al cèl ».

Per Platon, dons Lo Politic, la perfeccion iniciala del mond jol règne de Cronos s'explica per la preséncia del dieu sus la tèrra. Aquel que reglava la vida dels òmes segon la mai perfiècha justícia, dins un mond de patz e d'abondança. Vaquí cossí dins Lo Politic, l’Estrangièr decriu a Socrates la naicença e la vida dels òmes jos Cronos: « Es lo quita Dieu que velhava sus eles e los fasent paréisser, dels meteis qu’uèi los òmes, raça diferenta e mai divina, apasima d’autras raças inferiora a eles. Jol sieu govèrn, i aviá ni Estats ni possession de femnas e d’enfants; qu'es del sen de la tèrra que totes tornavan pojar a la vida, sens gardar pas cap de sovenir de lor passat. Coneissavan donc pas cap d'aquelas institucions; al contrari, aviá abondança de fruchs que lor donavan los arbres e fòrça autras plantas, fruchs que butavan sens cultura e que la tèrra produsiá d’esprela. Vivián gaireben sempre en plen aire sens vestit e sens lièch; que las sasons èran tan ben temperada que ne'n sofrissiá pas cap d'incomoditat e trobavan de lièchs suaus dins l’espesa pelena que sortissiá de la tèrra »

Luta pel poder e la Titanomaquia

Rèa, l'esposa del Titan Cronos.

Pasmens, Oran e Gaïa aviá predich a Cronos qu'un jorn seriá el tanben capvirat pel sieus filhs. Per evitar que la profecia se realize, Cronos avala sos enfants al moment que Rèa (sa sòrre e eposa) los fasiá naícer. Atal engolís successivament Estia, Demetèr, Èra, Ades e Poseidon.

Encara prensa, Rèa se refugís en Creta e fa naícer son darrièr nascut, Zèus, dins una bauma del mont Ida e, per l'aparar de son paire, dona a aquel una pèira envolopada d'un mudatge pretendent que s'agissiá del recent nascut. Zèus, nenon, es noirís per la cabra Amaltèa e elevat per las nimfas Ida e Adrastèa. Los Curètas deuriá far un bruch permanent que Cronos entenda pas son filh plorar.

Vengut adult, Zèus se revòlta contra la tiraniá de son paire. Demanda d'en primièr a l'Oceanida Mètis de l'ajudar; aquela faguèt beure a Cronos un poderós vomitiu e aquel darrier regola d'en primièr la pèira puèi los enfants qu'aviá engolit. Enseguida, amb l'ajuda de sos fraires, Zèus engatja e ganha la Titanomaquia, la guèrra contra Cronos e los Titans que li èran demorats fidèls. Pendent aquela guèrra, Zèus salva tanben las Ecatonquires e los Ciclòps, encara preses dins lo Tartar. Reconeissent d'aquela desliurança, los Ciclòps Arges, Brontes e Steropes li provisson lo fodre que li permet entre autres de ganhar aquela guèrra.

Après sa victòria, Zèus parteja lo mond amb sos fraires Poseidon e Ades. Zèus obten lo Cèl, Poseidon la Mar e Ades lo Mond de las ombas. Cronos e sos fraires (levat Ocean, aliat de Zèus) son enviats dins lo Tartar.

Lors descendéncias

Ocean e Tètis

Segon Esiòde dins la Teogonia, Los Titans Ocean e Tètis donèron naissença a tres mila oceanidas e tres mila Potamoi (Dieus fluvi).

Cronos e Rèa

Segon la tradicion d'Esiòde, Cronos e Rèa engendran la primièra generacion dels Olimpians: Estia, Demetèr, Èra, Ades, Poseidon e Zèus.

Japèt

Encara segon Esiòde, Japèt aguèt quatre filhs amb la filha d’Ocean, Climèna: Atlàs, Prometèu, Menetios e Epimetèu.

Iperion e Tèia

Segon La Teogonia, Iperion e Tèia donèreon naissança a tres enfants: Elios, Selenèu e Eòs, es a dire lo solelh, la luna e l’auròra.

Crios

Crios e Euribia, filha de Gaïa e de Pontos, l'ondada marina, faguèron naícer 3 filhs: Astraeos, Pallas e Persèu.

Ceos e Febèa

Segon Esiòde, Ceos e Febèa aguèron doas filhas: Asteria e Leto.

Tèmis

Segonda esposa de Zèus, Tèmis faguèt naícer Astrèa, las Moiras e las Oras.

Mnemosina

Mnemosina, una de las « grandas » companhas de Zèus, engendra las nòus Musas.

Annèxes

Bibliografia

•  {{{títol}}}. 
• Ariane Eissen, Les mythes grecs, Éditions Belin.
• (en) Walter Burkert, The Orientalizing Revolution: Near Eastern Influence on Greek Culture in the Early Archaic Age, Harvard University Press, 1995. ISBN: 978-0-674-64364-2.
• (en) Jane Ellen Harrison, Themis: A Study of the Social Origins of Greek Religion, 1913.
• (en) William Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1870, lire en ligne, article sur « Titan ».
• (en) Martin Litchfield West, The Orphic Poems, Clarendon Press, 1983. ISBN: 978-0-19-814854-8

Articles connèxes

• Titanomaquia
• Divinitas olimpianas
• Edat d'aur
• Divinitats grègas primordialas