Lunner kyrkje

Lunner kyrkje
kyrkje
Land	Noreg
Fylke	Akershus
Kommune	Lunner
Kyrkjesamfunn	Den norske kyrkja
Bispedøme	Hamar
Prosti	Hadeland og Land
Sokn	Lunner
Fellesråd	Lunner
Lengd	Kor 15,1 m x 7,3 m m
Type	langkyrkje
Periode	Mellomalderdel romansk, gotisk etter ombygging av kor 12–1300-talet
Teknikk	mur, tømmer
Material	stein, tre
Innvigd	Midten av 1100-talet (koret)
•  Vigd til	Heilag-Olav
•  Endringar	Påb. 1780. Rest. 1930/1987
Takryttar	I vest
Kyrkjegard	Ved kyrkja
Preikestol	Av tre, Ivar Myrstuen 1990
Døypefont	Kleberstein 1906
Altartavle	Axel Ender 1904 e etter Adolph Tidemand («Oppstoda», frå Bragernes kyrkje)
Orgel	Norsk Orgel- og Harmoniumfabrikk, 1969
Sitjeplassar	320
Diverse	Ti romanske figurar i sandstein frå 1100-talet på ytterveggene
Lunner kyrkje 60.3075°N 10.5572°E / 60.3075; 10.5572
Wikimedia Commons: Lunner church

Lunner kyrkje er ei steinkyrkje frå 1100-talet som ligg på Lunnertoppen i Lunner kommune i Akershus.

Historie

Lunner kyrkje vart bygd av stein og var opphavleg ei einskipa langkyrkje med eit rundt steintårn. På biletet er skipet i den opphavlege steinkyrkja delen til høgre.

I 1780-åra vart kyrkja bygd om til krosskyrkje, og det opphavleg runde kyrkjetårnet vart rive. Dei nyare delane er til venstre på biletet.

Dei nyare delane i tre vart restaurerte i 1987–1988, og då vart fundamentet til det runde steintårnet i vest avdekka – det einaste kjende runde kyrkjetårnet i Noreg. Over denne tårnfoten vart det etter restaureringa lagt eit glasgolv, slik at gjestar i kyrkja kan sjå den opphavlege konstruksjonen.

Den ytre diameteren på tårnet er 5,4 m. Det hadde inngang i vest, og det indre tårnrommet hadde ein diameter på berre 2,8 m.

Mellomalderdelen i stein er framleis ikkje restaurert.

Steinfigurar

Utvendig er det ti uthogde figurar i veggane på den gamle delen av kyrkja. Den eine viser ei løve med gapande kjeft. Så følgjer ein kentaur som skyt med boge, på reileff 2. Relieff 3 viser ein mann som grip seg om skjegget med den eine handa.

Desse figurane er plasserte på sør- og austveggen av steinkyrkja, og på sakristiet. På kvar side av portalen finn vi to langsmale relieff. Det til høgre har to englar som bøyer seg mot kvarandre, og det til venstre tre mannsandlet omgitt av ei ranke.

Ein veit ikkje heilt kor dei har vore plassert opphavleg, men dei skal vere eldre enn det utvida koret. Det er sannsynleg at dei kan ha stått på det eldste koret og på vesttårnet. Relieffa er laga i sandstein, eit sjeldant materiale i dette området. Det er mogleg at det kan vere fleire skulpturar i grunnmuren. Ingen anna bygdekyrkje har så mange skulpturar i stein.

Ei segn fortel at Heilag-Olav skal ha starta byggearbeidet.

• 
  Løvehovud

  Foto: John Erling Blad

• 
  Kentaur med pil og boge

  Foto: John Erling Blad

• 
  Mann med skjegg (skjeggtrekkar)

  Foto: John Erling Blad

• 
  Englar

  Foto: John Erling Blad

• 
  Mannsandlet og ranke

  Foto: John Erling Blad

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Lunner kyrkje» frå Wikipedia på bokmål, den 7. desember 2013.

Bakgrunnsstoff

• Kleven, Marie Aybert; Wirstad, Inger Marit Echholt, m.fl. (2006). Lunner kirke i 850 år. En historisk oversikt. Lunner: Lunner menighetsråd. ISBN 82-303-0662-1.  CS1 maint: Multiple names: authors list (link)
• Ekroll, Øystein (1997). Med kleber og kalk, Norsk steinbygging i mellomalderen 1050-1550. Oslo: Det Norske Samlaget. ISBN 82-521-4754-2. 
• Bugge, Anders (1932). «Lunner kirke». Hadeland. Bygdenes historie I. Oslo: Nationaltrykkeriet. s. 223-239. 
• Rasmussen, Alf Henry (1993). Våre kirker. Norsk kirkeleksikon. Kirkenær: Vanebo forlag. s. 582. ISBN 82-7527-022-7. 
• Lunner kyrkjelege fellesråd Arkivert 2013-12-11 ved Wayback Machine.
• «Lunner kyrkje». Kirkesøk. Den norske kyrkja. 
• Bilete frå kyrkja Arkivert 2006-05-29 ved Wayback Machine.
• Lunner kyrkje i kulturminnesok.no, nettstaden til Riksantikvaren