Hopp til innhald

Khalkída

Koordinatar: 38°27′45″N 23°35′42″E / 38.46250°N 23.59500°E / 38.46250; 23.59500
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Khalkída
Lokalt namn Χαλκίδα

Den gamle brua i Khalkída
Geografi
Stad Sentral-Hellas
Koordinatar 38°27′45″N 23°35′42″E / 38.46250°N 23.59500°E / 38.46250; 23.59500
Areal 412,4 km²

Administrasjon
Land Hellas
Periferi
Periferieining
Sentral-Hellas
Évvia
Hovudsete Khalkída (64 490 innb.)
Demografi
Folketal 109 256 (2021[1])
Folketettleik 264,9 /km²

Khalkída (gresk skrift Χαλκίδα), òg skrive Khalkis, Halkida, Halkis, Chalkida, Chalcis eller Chalkis) er ein by og ein kommune på øya Évvia. Han er hovudstad i periferieininga Évvia i periferien Sentral-Hellas i Hellas. Han ligg ved det smalaste punktet i Évripossundet. Namnet er bevart sidan antikken og kjem av det greske ordet χαλκός, som tyder kopar eller bronse), sjølv om det ikkje er spor etter gruver i området.

Den tidlegaste skriftlege kjelda om Khalkis (Khalkída) er frå Iliaden (2.537), der han vert nemnd i lag med rivalen Erétria. Graver ved Trypa og Vromousa frå den mykenske perioden vart greve ut av Papvasileion i 1910. På 700- og 600-talet fvt. grunnla kolonistar frå Khalkída tretti bysamfunn på halvøya Khalkidikí og fleire viktige byar på Sicilia. Mineral, metallarbeid og purpurfarga klede og keramikk vart fordelt over heile Middelhavet i skip frå Korint eller Sámos.

Med hjelp frå desse allierte gjekk Khalkída til krig mot nabobyen Erétria i den såkalla lelantinarkrigen, der han vann til seg dei beste jordbruksområda på Évvia og vart den viktigaste byen på øya. Tidleg på 500-talet fvt. tok velstanden slutt etter ein katastrofal krig mot atenarane, som kasta ut det styrande aristokratiet og oppretta ein klerukh her. Khaklis vart så medlem av Det athenske forbundet.

I den hellenistiske perioden vart festninga i byen nytta av makedonske herskarar, som kontrollerte Sentral-Hellas. Han vart nytta som base av kongane Antiokhos den store (192 fvt.) og Mithradates VI av Pontos (88 fvt.) for invasjonar av Hellas.

Romersk styre og tida etter

[endre | endre wikiteksten]

Som ein del av Romarriket oppnådde Khalkída igjen velstand som handelsby, og etter 500-talet evt. hadde han igjen ei festning som verna Sentral-Hellas mot invasjonar frå nord. Frå 1209 kom han under ventiansk kontroll. I 1470 gjekk han vidare til Det osmanske riket, som gjorde han til sete for ein pasha. I 1688 stod han imot eit kraftig åtak frå venetianarane.

Den moderne byen

[endre | endre wikiteksten]

Byen fekk jernbanesamband med Aten og Pireus i 1904 og eksporten av varer auka kraftig. Ein stor del av dei gamle bymurane raste saman under eit jordskjelv i 1894. I 1899 vart Khalkída hovudstad i prefekturet Évvia.

Byen er i dag forbunde til det greske fastlandet via to bruer. Det vart bygd bru over Évripossundet, som skil byen frå fastlandet, alt i 411 fvt. Under Justinian vart brua erstatta av ein brukonstruksjon som kunne flyttast, før tyrkarane erstatta denne med ei fast bru. I 1856 vart det bygd ei svingbru av tre og i 1896 ei svingbru av jern. I 1962 var ei glidebru bygd, medan hengebrua sør for byen vart opna i 1993.

Administrativ inndeling

[endre | endre wikiteksten]
Den tidlegare kommunen Khalkída, no kommunaleininga Khalkída

Kommunen vart danna i 2011 ved at ein slo saman dei tidlegare kommunane

Dei fem tidlegare kommunane er no kommunaleiningar.[2]

Ved folketeljinga i 2021 hadde kommunen 109 256 innbyggjarar, medan kommunaleininga Khalkída hadde 64 490, som alle budde i tettstaden med same namn.[1]

Byar og tettstader

[endre | endre wikiteksten]

Dei største byane og tettstadene i kommunen er:

Tettstad Kommunaleining Folketal 2011[3] Folketal 2021[1]
Khalkída Khalkída 59 125 64 490
Néa Artáki Néa Artáki 9 489 10 302
Vasilikó Lilándia 6 571 7 695
Drosiá Anthidóna 5 020 5 449
Ájos Nikólaos Lilándia 3 426 3 141
Paralía Avlídas Avlída 3 115 3 042
Ritsóna Avlída 535 2 386
Vathý Avlída 2 385 2 229
Néa Lampsákos Lilándia 2 196 1 880
Mýtikas Lilándia 1 808 1 814
Fýlla Lilándia 1 459 1 313
Afráti Lilándia 1 405 1 215
Fáros Avlída 1 171 1 171
Loukísia Anthidóna 1 161 877
Kalokhóri-Pandíki Avlída 922 764
Xiróvrysi Anthidóna 878 411
Paralía Avlída 602 405
Referansar

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]