Celesta
| Celesta | |||
 | |||
| Klassifisering | sets of percussion plaques, tangentinstrument | ||
|---|---|---|---|
| Hornbostel-Sachs klassifisering | 111.222 | ||
Celesta (italiensk, av latin ‘himmelsk’) er eit tangentinstument som liknar på klaver, men nyttar stålstavar og resonatorar i staden for strenger. Instumentet er også blitt kalla klaviaturklokkespel og stålstavspel.[1]
Ein celesta likner eit piano, men er noko mindre. Det har resonanskasse av tre som skjuler mekanikken.[2] Instrumentet har ein mjuk, sølvklar klang. Det er rekna som eit melodisk slaginstrument i familien sjølvklingande idiofonar.[1] Celestaen blei funnen opp i 1886 av franskmannen Auguste Mustel.[1]
Celestaen har eit noteomfang frå c1 til c5 (49 tonar, 4 oktavar), men notene blir skrivne ein oktav lågare enn det ein faktisk speler. melodisk slaginstrument tilhørende familien selvklingende idiofoner.
Verk med bruk av celesta
[endre | endre wikiteksten]Celesta blir for det meste brukt i klassisk musikk og filmmusikk. Under er nokre verk som bruker instrumentet:
- Pjotr Iljitsj Tsjajkovskij: Sukkerfeens dans, frå Nøtteknekkersuiten (1892)
- Richard Strauss: Salome (1904) og Der Rosenkavalier (1911)
- Gustav Mahler: Symfoni nr. 6 (1906) og Symfoni nr. 8 'Sinfonie der Tausend' (1907)
- Igor Stravinskij: Ildfuglen (1910)
- Maurice Ravel: Daphnis et Chloé (1912)
- Gustav Holst: Venus og Neptune, fra The Planets (1917)
- Ottorino Respighi: Pini di Roma (1924)
- Gottfried Huppertz: Metropolis (filmmusikk, 1927)
- George Gershwin: En amerikaner i Paris (1928)
- Maurice Ravel: Boléro (1928)
- Ferde Grofé: «On the Trail» frå Grand Canyon Suite (1931)
- Heitor Villa-Lobos: Toccata, fra Bachianas Brasileiras nr. 2 (1933)
- Dmitrij Sjostakovitsj: Symfoni nr. 4 (1936), Symfoni nr. 11 (1957), og cellokonsert nr. 1 (1959)
- Béla Bartók: Musikk for strykarar, slagverk og celesta (1937)
- Olivier Messiaen: Trois Petites liturgies de la Présence Divine (1943–44) og Turangalîla-symfoni (1949)
- Sergej Prokofjev: Symfoni nr. 6 (1947) og Symfonikonsert for cello og orkester (1952)
- Jonathan Dove: Flight (opera) (1998)
- John Williams: Hedwig's Theme, frå filmen Harry Potter and the Philosopher's Stone (2001)
I populærmusikk
[endre | endre wikiteksten]Celesta har også blitt brukt ein del brukt i populærmusikk:
- Thelonious Monk: "Pannonica", fra Brilliant Corners (1957)
- Buddy Holly: «Everyday» (1958)
- Herbie Hancock: på Freddie Hubbard sin «True Colors» frå Blue Spirits (1966)
- The Velvet Underground: «Sunday Morning» frå The Velvet Underground and Nico (1967)
- The Mothers Of Invention: «Absolutely Free» frå We're Only In It For The Money (1968)
- Pink Floyd «Set the Controls for the Heart of the Sun» (1968)
- Nick Drake: «Northern Sky» frå Bryter Layter (1970)
- U2: «Bad» frå The Unforgettable Fire
- The Stooges: «Penetration» frå Raw Power (1973)
- McCoy Tyner: «Once I Loved, Land of the Lonely» frå Trident (1975)
- The Beatles: «Real Love» (1977, 1996)
- Eels: «Flyswatter» frå Daisies of the Galaxy (2000); «Trouble With Dreams» frå Blinking Lights and Other Revelations (2005)
- Björk: «Scatterheart» frå Selmasongs (2000); «Sun In My Mouth», «Harm Of Will» og «It's Not Up To You» frå Vespertine (2001); «Mother Heroic» frå Family Tree (2002)
- Death Cab for Cutie: «Title and Registration» frå Transatlanticism (2003)
- The Polyphonic Spree: «Hold Me Now», «Lithium» (2004)
- Sigur Rós: «Sé Lest» og «Heysátan» frå Takk (2005)
- The Beach Boys: [«Noble Surfer» frå Surfin' USA (1963)
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Celesta». Store norske leksikon. 20. februar 2018. Henta 10. juli 2018.
- ↑ «C». Musikkordboken. musikkordboken.no. Henta 10. juli 2018.
- Denne artikkelen bygger på «Celesta» frå Wikipedia på bokmål, den 10. juli 2018.
