Arameisk skrift
Arameisk skrift er eit alfabet utvilka frå det fønikiske, kjennbart som ei eiga skrift frå rundt 700-talet f.Kr. Arameisk er eit historisk særs viktig alfabet, ettersom det er utgangspunkt for nesten alle moderne skriftsystem frå Midtausten og mange frå Sentral- og Aust-Asia. Alfabetet er bygd opp av konsonantar, men nokre av desse kan også stå for lange vokalar (mater lectionis).
Arameisk skrift blei utbreidd både fordi arameisk var utbreidd som lingua franca i store delar av Midtausten og fordi det var offisielt språk i Det nyassyriske riket og det påfølgjande Akamenideriket. Av moderne skriftsystem er det hebraiske alfabetet likast den offisielle arameiske skrifta frå 400-talet f.Kr. Både utvalet av bokstavar og utforminga deira er svært like.
Det arameiske alfabetet
[endre | endre wikiteksten]Etter A Grammar of Biblical Aramaic, Franz Rosenthal. Formene er slik dei blei brukte i Egypt på 400-talet f.Kr. Namna er på bibelsk arameisk.
| Bokstavnamn | Utforming | Bokstav | Tilsvarande bokstav på | Lyd | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hebraisk | Arabisk | Gammalsyrisk | Brahmi | Nabataeansk | Kharosthi | ||||
| Ālaph | 
|
𐡀 | א | ا | ܐ | 
|
|
|
/ʔ/; /aː/, /eː/ |
| Bēth | 
|
𐡁 | ב | ﺑـ | ܒ | 
|
|
|
/b/, /v/ |
| Gāmal | 
|
𐡂 | ג | ﺟ | ܓ | 
|
|
|
/ɡ/, /ɣ/ |
| Dālath | 
|
𐡃 | ד | د,ذ | ܕ | 
|
|
|
/d/, /ð/ |
| Hē | 
|
𐡄 | ה | ﻫ | ܗ | ? | 
|
? | /h/ |
| Waw | 
|
𐡅 | ו | و | ܘ | 
|
|
|
/w/; /oː/, /uː/ |
| Zain | 
|
𐡆 | ז | ز | ܙ | ? | 
|
? | /z/ |
| Ḥēth | 
|
𐡇 | ח | ﺧ,ﺣ | ܚ | ? | 
|
? | /ħ/ |
| Ṭēth | 
|
𐡈 | ט | ط | ܛ | 
|
|
|
empatisk /tˤ/ |
| Yudh | 
|
𐡉 | י | ﻳـ | ܝ | 
|
|
|
/j/; /iː/, /eː/ |
| Kāph | 
|
𐡊 | כ ך | ك | ܟܟ | 
|
|
|
/k/, /x/ |
| Lāmadh | 
|
𐡋 | ל | ﻟـ | ܠ | 
|
|
|
/l/ |
| Mim | 
|
𐡌 | מ ם | ﻣ | ܡܡ | 
|
|
|
/m/ |
| Nun | 
|
𐡍 | נ ן | ن | ܢܢ ܢ | 
|
|
|
/n/ |
| Semkath | 
|
𐡎 | ס | ﺳ | ܣ | 
|
|
|
/s/ |
| ʿĒ | 
|
𐡏 | ע | ﻏ,ﻋ | ܥ | ? | 
|
? | /ʕ/ |
| Pē | 
|
𐡐 | פ ף | ﻓـ | ܦ | 
|
|
|
/p/, /f/ |
| Ṣādhē |  , 
|
𐡑 | צ ץ | ﺻـ | ܨ | 
|
|
|
empatisk /sˤ/ |
| Qoph | 
|
𐡒 | ק | ﻗـ | ܩ | 
|
|
|
/q/ |
| Rēsh | 
|
𐡓 | ר | ر | ܪ | 
|
|
|
/r/ |
| Shin | 
|
𐡔 | ש | ﺷ,ﺳ | ܫ | 
|
|
|
/ʃ/ |
| Tau | 
|
𐡕 | ת | ﺗـ,ﺛـ | ܬ | 
|
|
|
/t/, /θ/ |
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Aramaic alphabet» frå Wikipedia på engelsk, den 7. mars 2013.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- Byrne, Ryan. «Middle Aramaic Scripts», Encyclopaedia of Language and Linguistics. Elsevier. (2006)
- Daniels, Peter T., et al. eds. The World's Writing Systems. Oxford. (1996)
- Coulmas, Florian. The Writing Systems of the World. Blackwell Publishers Ltd, Oxford. (1989)
- Shaked, Saul (1987). "Aramaic". Encyclopedia Iranica. 2. New York: Routledge & Kegan Paul. pp. 250–261. p. 251
- Geiger, Wilhelm; Kuhn, Ernst (2002). Grundriss der iranischen Philologie: Band I. Abteilung 1. Boston: Adamant. pp. 249ff.
- Naveh, Joseph; Shaked, Shaul (2006). Ancient Aramaic Documents from Bactria. Studies in the Khalili Collection. Oxford: Khalili Collections. ISBN 1-874780-74-9.
- Ancient Hebrew and Aramaic on Coins, reading and transliterating Proto-Hebrew, online edition Arkivert 2011-05-11 ved Wayback Machine.. (Judaea Coin Archive)
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
