schroef

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  schroef    (hulp, bestand)
• IPA: / sxruf / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• schroef

Woordherkomst en -opbouw

• via Middelnederlands schruve van Oudfrans escroue, in de betekenis van ‘staafje met schroefdraad’ aangetroffen vanaf 1573

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	schroef	schroeven
verkleinwoord	schroefje	schroefjes

Zelfstandig naamwoord

de schroef v / m

1. (techniek) klein cilindervormig of conisch voorwerp dat wordt gebruikt om andere, grotere voorwerpen vast te zetten

   • Hoe krijg ik een schroef los die niet goed los wil? 

2. (scheepvaart) (luchtvaart) werktuig met twee of meer gebogen bladen die door draaiing een schip of vliegtuig voortbewegen

   • De duif was op weg voor een leervlucht in de schroef van een vliegtuig terechtgekomen. 

3. (sport) sprong met een draai om de lengteas

Synoniemen

• [1] (Vlaams) vijs
• [2] scheepsschroef

Verwante begrippen

• helix, propeller, spiraal, spiraallijn

Hyponiemen

   

bankschroef belegschroef boegschroef contraschroef duimschroef haarschroef handschroef hefschroef hekschroef houtschroef klapschroef klemschroef kopschroef kruiskopschroef kurkschroef lijmschroef luchtschroef oogschroef scheepsschroef slotschroef spanschroef staartschroef stelschroef stemschroef waterschroef wormschroef

Afgeleide begrippen

   

schroefas schroefbacterie schroefband schroefbank schroefblad schroefboor schroefboormachine schroefbout schroefbuis schroefcirkel schroefcontact schroefdeksel schroefdop schroefdraad schroefdruk schroeffitting schroefgat schroefklem schroefleest schroeflijn schroefloos schroefmaat schroefmicrometer schroefmoer schroefmolen schroefnagel schroefoog schroeforchis schroefpaal schroefpalm schroefplug schroefpomp schroefsleutel schroefslot schroefsluiting schroefspanner schroefsprong schroefsteven schroeftandwiel schroeftang schroefturbine schroefvast schroefveer schroefvijzel schroefvlak schroefvliegtuig schroefvormig schroefwater schroefwiel schroefwinding schroevendraaier

Uitdrukkingen en gezegden

[1]

• Er zit een schroefje [bij hem/haar,...] los

Iemand is niet goed bij zinnen

• Op losse schroeven staan

Gezegd van iets waarvan onzeker is of het doorgaat

• Het plan staat op losse schroeven. 

Vertalingen

    1. voorwerp dat wordt gebruikt om andere voorwerpen vast te zetten   

Afrikaans: skroef (af) Bulgaars: винт (bg) m, болт (bg) m, бурма (bg) v Catalaans: cargol (ca), caragol (ca), vis (ca) Deens: skrue (da) Duits: Schraube (de) v Engels: screw (en) Esperanto: ŝraŭbo (eo) Estisch: kruvi (et) Fins: ruuvi (fi) Frans: vis (fr) v Fries: skroef (fy) Galicisch: parafuso (gl) m Hongaars: csavar (hu) Ido: skrubo (io) Italiaans: vite (it) v

Lets: skrūve (lv) v Noors: skrue (no) Papiaments: skruf Pools: wkręt (pl) m, śruba (pl) v Portugees: parafuso (pt) m Roemeens: şurub (ro) o Russisch: винт (ru) m (vint), шуруп (ru) m Sloveens: vijak (sl) m Spaans: tornillo (es) m Swahili: parafujo (sw) (klasse 9/10) Telugu: స్క్రూ (te) (skroo) Tsjechisch: šroub (cs) Vietnamees: vít (vi) Zweeds: skruv (sv) g

    2. werktuig met twee of meer gebogen bladen die door draaiing een schip of vliegtuig voortbewegen   

Bulgaars: гребен винт (bg) m Duits: Propeller (de) m, Schiffsschraube (de) v Engels: screw (en), propeller (de) Frans: hélice (fr) v Galicisch: hélice (gl) v

Italiaans: elica (it) v Portugees: hélice (pt) v Russisch: винт (ru) m, пропеллер (ru) m Spaans: hélice (es) v Zweeds: propeller (sv)

    3. sprong met een draai om de lengteas   

Bulgaars: завинтвам (bg), завъртвам (bg) Duits: Schraube (de) v Engels: twist (en)

Italiaans: avvitamento (fr) m Zweeds: skruv (sv)

Werkwoord

vervoeging van
schroeven

schroef

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van schroeven
   

   • Ik schroef. 

2. gebiedende wijs van schroeven
   

   • Schroef! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van schroeven
   

   • Schroef je? 

Gangbaarheid

• Het woord schroef staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "schroef" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie de doorverwijspagina op Wikipedia voor meer informatie.