rand

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  rand    (hulp, bestand)
• IPA: /rɑnt/

Woordafbreking

• rand

Woordherkomst en -opbouw

• [A] erfwoord Uit Middelnederlands rant, rand 'omlijsting, buitenste gedeelte, boord', waarschijnlijk het voltooid deelwoord van het werkwoord (Proto-Germaans) *hramjan 'remmen, tegenhouden', zie ook remmen.
• In de betekenis van ‘kant’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1285
• [B] Leenwoord uit het Afrikaans, in de betekenis van ‘munteenheid van de Republiek van Zuid-Afrika’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1961

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	rand	randen
verkleinwoord	randje	randjes

Zelfstandig naamwoord

[A] rand m

1. de buitenkant van een gebied of een ding

   • Een stuk blik met scherpe randen. 
   • Alleen door het zwakke schijnsel van de afgeschermde lantaarns en de witte randen van de trottoirs kon je zien waar je liep. 

2. het extern gedeelte van de stad, beschouwd als zijnde onder invloed van het centrum
3. de bovenkant van een bak of vat

   • Tot de rand gevuld met soep. 
   • Hij staarde in een oude broodtrommel van email die tot de rand gevuld was met sleutels: lopers, steeksleutels, fietssleuteltjes en talloze andere. 

   ▸ Daarna liet ik de toeristen al snel achter me en volgde ik de trail die helemaal langs de rand van de vulkaankrater liep.

4. (figuurlijk) randgebieden of grensgebieden betreffend
5. (materiaalkunde) afvalmateriaal, overgebleven aan de zijkant van de strook, om een of meer uitgesneden producten heen
6. gebruikt als randversiering of omlijsting bij behangselpapier

Synoniemen

• [1] kant, buitenkant, zijkant
• [3] bovenkant

Hyponiemen

   

advertentierand ajourrand akkerrand badrand bakrand balkonrand bedrand benedenrand benedenstrand bergrand Bertrand betonrand binnenduinrand binnenrand binnensrand bladrand bloemenrand bloemrand bosrand bovenrand bovenstrand breukrand broekrand buitenrand cementrand cirkelrand dakrand dalrand deegrand draagrand duinrand facetrand flensrand gaafrand gatrand gietrand grasrand haardrand heuvelrand hoedrand ijsrand kaartrand kabelrand karpetrand kartelrand kastrand kettingrand kiezelrand kookrand koplamprand kraalrand kraterrand kroonrand kuiprand lamprand lichtrand lijnenrand linkerrand maanrand mondrand nagelrand noordoostrand noordrand noordwestrand oeverrand onderrand oogrand oorrand oostrand pakkingrand paneelrand papierrand parelrand pasrand pasteirand petrand picotrand plakrand plooirand pupilrand putrand rafelrand rechterrand rijstrand rouwrand schelprand schenkrand scheprand schildrand schoorsteenrand schulprand sierrand slijkrand slootrand sluitrand snijrand spekrand stadsrand stoeprand stootrand stopverfrand stortrand taartenrand taartrand tafelrand tegelrand trottoirrand vetrand vijverrand vleesrand voetrand voorrand waterrand wegrand westrand zaagrand zijrand zuidoostrand zuidrand zuidwestrand

Afgeleide begrippen

   

gerand randaambeeld randaanmerking randaantekening randaarde randaarding randactiviteit randafwerking randafzuiging randanimatie randapparaat randapparatuur randassortiment randbalk randbebouwing randbedrijf randbeitel randbelegsel randbemerking randbeplanting randberoep randbeveiliging randbloem randboom randbreedte randconditie randdebiel randdeel randdeelstreep randdienst randeffect randerig randfiguur randfunctie randgaar randgebergte randgebeuren randgebied randgeheugen randgemeente randgeval randgeweer randgewest randglosse randgroep randgroepering randhagel randhandel randharig randhoek randhoekijzer randijs randijzer randinformatie randing randinzinking randkazen randkerkelijk randkerkelijkheid randkiezer randkloof randleder randleren randlettering randligger randlijst randmaas randmeer randmongool randmorene randnervig randnulpunt randpalm randpion randplaat randplank randponskaart randprobleem randprofiel randprogramma randprovincie randpsychose randpunt randschaaf randschade randschaduw randschijf randschool randschrift randspanning randspleet randstaaf randstaat randstad Randstedelijk randstedeling randsteen randstempeling randstoring randstraal randstreep randstrip randtegel randtekening randtrog randtype randveld randverschijnsel randversiering randverzwakking randvoorwaarde randwaarde randwal randwater randweg randwerk randwerktuig randwerveling randwijk randzaag randzee randzone

Verwante begrippen

• [1] boord, grens, lijst, limbus, omboordsel, omtrek, richel, trans, zoom
• [3] kraag

Uitdrukkingen en gezegden

• [1]: van de hoed en de rand weten

er alles vanaf weten

• [3]: aan de rand van het graf staan

de dood nabij zijn

• [3]: op de rand van de afgrond

bijna ten onder gaan

• [4]: Dat is op het randje.

Het ligt op de grens van wat nog kan.

• [4]: op den rand des verderfs

den ondergang nabij

Vertalingen

    1. de bovenkant van een bak of vat   

Duits: Rand (de) m, Kante (de) v Engels: border (en) Frans: bord (fr) m Noors: rand (no) g

Nynorsk: rand (nn) v Papiaments: kantu Portugees: aba (pt) Vietnamees: ranh giới (vi), biên giới (vi)

    2. het extern gedeelte van de stad, beschouwd als zijnde onder invloed van het centrum   

Duits: Stadtrand (de) m, Randzone (de) m, Randgebiet (de) o

    3. de buitenkant van een gebied of een ding   

Duits: Rand (de) m, Kante (de) v Noors: rand (no) g

Nynorsk: rand (nn) v Pools: granica (pl) v

Verwijzingen

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	rand	rands
verkleinwoord	randje	randjes

Zelfstandig naamwoord

[B] rand m

1. (financieel) een munteenheid in Zuid-Afrika formeel de Zuid-Afrikaanse rand

Afkorting

• ZAR

Vertalingen

    1. een munteenheid in Zuid-Afrika   

Duits: Rand (de) m Noors: rand (no) m

Nynorsk: rand (nn) m

Werkwoord

vervoeging van
randen

rand

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van randen
   

   • Ik rand. 

2. gebiedende wijs van randen
   

   • Rand! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van randen
   

   • Rand je? 

Gangbaarheid

• Het woord rand staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "rand" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Noors

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /rand/

Woordafbreking

• rand

Woordherkomst en -opbouw

• [A] Afkomstig van het Oudnoorse woord rǫnd.

Naar frequentie	8797

m/v [A]	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	rand	m: randen v: randa	render	rendene
genitief	rands	m: randens v: randas	renders	rendenes

Zelfstandig naamwoord

[A] rand m / v

1. kant, rand (buitenkant)
2. rand (bovenkant)

   «Legg en iskule i hvert glass, fyll glasset nesten til randen med kaffe og topp glasset med krem.»

   Doe een bolletje ijs in elk glas, vul het glas bijna tot de rand met koffie en vul de bovenkant van het glas met slagroom.

3. (figuurlijk) grensbereik, grensgebied
4. (kleding) streep

   «En bukse med røde render.»

   Een broek met rode strepen.

5. groef, voor

   «Ski med render i.»

   Ski's met voren erin.

Synoniemen

• [1]: kant
• [5]: rille

Afgeleide begrippen

• [3]: randkrone
• [3]: randstat
• [3]: synsrand

Verwante begrippen

• [1]: grense
• [4]: stripe, strime
• [5]: fordypning

Uitdrukkingen en gezegden

• [3]: være på randen av noe

dichtbij, direct naast

• [3]: på gravens rand

aan de rand van het graf (de dood nabij zijn)

• [3]: på fallittens rand

na een faillissement

m [B]	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	rand	randen	rand	randene
genitief	rands	randens	rands	randenes

Zelfstandig naamwoord

[B] rand m

1. (financieel) rand (munteenheid in Zuid-Afrika)

Afkorting

• ZAR

Nynorsk

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /rand/

Woordafbreking

• rand

Woordherkomst en -opbouw

• [A] Afkomstig van het Oudnoorse woord rǫnd.

v [A]	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	rand	randa bijvorm: randi	render	rendene

Zelfstandig naamwoord

[A] rand v

1. kant, rand (buitenkant)
2. rand (bovenkant)

   «Fylle glaset til randa.»

   Het glas tot de rand vullen.

3. (figuurlijk) grensbereik, grensgebied
4. (kleding) streep

   «Ei bukse med raude render.»

   Een broek met rode strepen.

5. groef, voor

   «Hoppski med tre render i.»

   Springski's met drie voren erin.

Synoniemen

• [1] kant
• [5] rille

Afgeleide begrippen

• [1]: randkrone
• [1]: randstat
• [1]: synsrand

Verwante begrippen

• [1]: grense
• [1]: grenselinje
• [4]: stripe
• [4]: strime
• [5]: fordjuping

Uitdrukkingen en gezegden

• [3]: vere på randa av noko

dichtbij, direct naast

m [B]	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	rand	randen	randar	randane

Zelfstandig naamwoord

[B] rand m

1. (financieel) rand (munteenheid in Zuid-Afrika)

Afkorting

• ZAR

v [C]	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	rand	randa	rander	randene

Zelfstandig naamwoord

[C] rand v

1. een vak of schap onder het dak boven de open haard in een rookhok of in een hut (bakhuisje, brouwhuisje of washuisje) in oude stijl op een boerderij.