Sint Jacobiparochie

**Sint Jacobiparochie**
Sint Jabik
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Friesland
Gemeente	Waadhoeke
Coördinaten	53° 16′ NB, 5° 36′ OL
Algemeen
Oppervlakte	23,22 km²
- land	22,9 km²
- water	0,31 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	1.715 ; (74 inw./km²)
Woningvoorraad	808 woningen
Overig
Woonplaatscode	3332
Belangrijke verkeersaders
Detailkaart
	Locatie in de voormalige gemeente het Bildt
Foto's
	Zicht op de kerk en de Watertoren
	De Zuiderweg (N393) in Sint Jacobiparochie
	De Groate Kerk
Portaal	Nederland ; Friesland

Sint Jacobiparochie (Bildts, Fries: Sint Jabik of Sint-Jabik) is een dorp in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen ten noordoosten van Franeker en ten noordwesten van Leeuwarden, tussen Minnertsga en Sint Annaparochie, en niet ver van de Waddenzee. Door het dorpsgebied stromen onder andere de Koude Vaart, Het Kanaal, Kleine Blikvaart en de Blikvaart. Door het dorp zelf loopt de N393. Het dorp is bekend als startplaats van het Jabikspaad, een pelgrimsroute in het noorden van Nederland.

In 2023 telde het dorp 1.715 inwoners.^[1] Binnen het dorpsgebied zijn de buurtschappen Oosthoek (grotendeels) en Zwarte Haan gelegen. Tot 1991 was het dorp Westhoek een buurtschap die onder Sint Jacobiparochie viel. Tussen Sint Jacobiparochie en Minnertsga ligt de streek Mooie Paal.

De Nieuwe encyclopedie van Fryslân uit 2016 duidde verder ook nog de buurtschappen De Hoven (als De Hoeven) en Het Hoekje. Het Hoven is westelijk gelegen van Sint Jacobiparochie aan de Hovensterweg, mogelijk ontstaan als een hof in een vrij jachtgebied aangemerkt met een hofpaal rond 1700 in het Bildt. En Het Hoekje is oostelijk gelegen rondom de kruising van de Kouweweg met de Middelweg, ontstaan rondom een herberg en een molen.

Geschiedenis

Sint Jacobiparochie ontstond in 1505, toen Het Bildt door arbeiders uit onder meer Zuid-Holland, Zeeland en Friesland werd ingedijkt. Het heette aanvankelijk Wijngaarden, naar het Zuid-Hollandse Wijngaarden waar de nieuwe bewoners vandaan kwamen. Het nieuwe Wijngaarden vormde een rooms-katholieke parochie die aan de apostel Jacobus was gewijd.

Na verloop van tijd ging de naam van de parochie over op het dorp. Of het dorp werd vernoemd naar de echtgenote (Jacoba) van een van de edelen die het gebied liet ontginnen. Sint Jacobiparochie was korte tijd een zelfstandige gemeente, het heeft bestaan tussen 1 januari 1812 en 1 oktober 1816^[2]. Daarna behoorde het dorp tot 2018 tot de gemeente het Bildt.

Jabikspaad

Sint Jacobiparochie is de startplaats van het Jabikspaad, de Friese Camino de Santiago. Het Jabikspaad is 130 kilometer lang en loopt naar Hasselt. Volgens de overlevering droomde Keizer Karel de Grote over een weg van sterren, die van de Friese Zee via Europa naar Santiago de Compostela in Spanje liep. Ooit zou een Friese boeteling van Sint Jacobiparochie naar Spanje zijn gelopen. In 2000 werd het Jabikspaad voorzien van bewegwijzering. In tegenstelling tot de andere Europese Jacobswegen, is het symbool van het Jabikspaad niet de Sint Jacobsschelp, maar de Wulk. In het voorportaal van de Groate Kerk is het pelgriminformatiecentrum, dat iedere 2e en 4e zaterdag van de maand open is van 11.00 tot 15.00 uur.

Broedertrouw

Op 27 november 1889 wordt de uit landarbeiders bestaande vereniging "Broedertrouw" opgericht in Sint Jacobiparochie. De vereniging stelt zich ten doel lotsverbetering der arbeiders in de eerste plaats. De afdeling Sint Jacobiparochie van Broedertrouw formuleert in het voorjaar van 1890 haar looneis en legt die voor aan de boeren. De boeren weigeren op het voorstel in te gaan met als gevolg dat op 17 mei de landarbeiders het werk neerleggen. De reactie op het succes van Broedertrouw komt spoedig.

In het midden van 1890 vinden 150 boeren in Het Bildt elkaar en verbinden zich tot onderlinge steun bij werkstaking. Het verloop van de staking is rustig, desondanks besluit de regering 100 man infanterie, 25 veldwachters en een aantal marechaussees naar het 'oproerige' gebied te zenden.De landbouwers trachten de staking te breken met behulp van onderkruipers die ze 15 cent per uur betalen met kost en inwoning. Germ van Tuinen en Jan Stap, de stakingsleiders, worden er van beschuldigd onderkruipers met de dood te hebben bedreigd. Beide worden echter vrijgesproken. Hun advocaat heet: Pieter Jelles Troelstra.

Franeker landen

De Franeker landen liggen ten noorden van Sint Jacobiparochie, ten westen van de kadal. Deze landen liggen in de gemeente Het Bildt maar zijn geschonken aan de stad Franeker door de hertogen Hendrik V van Saksen en George van Saksen op 26 maart 1501 voor hun dapperheid ten tijde van het beleg van Franeker.

Sport

Sint Jacobiparochie kent sinds 1938 de voetbalvereniging Sint Jacob. Verder beschikt het dorp over de kaatsvereniging K.V. Het Noorden, de tennisvereniging TV Sint Jabik, de hardloopvereniging SV Friesland. Een zeer lokale sport die in Oosthoek wordt beoefend door mensen uit de omgeving is het Kooitjetipelen.

Cultuur

Het dorp heeft sinds 1952 een eigen toneelvereniging, T.O.G. geheten. In de kerk van Sint Jacobiparochie zit een cultureel centrum, Kultureel Sintrum De Groate Kerk geheten. Verder kent het dorpssociëteit De Iest en het jeugdhonk 't Groene Hok.

Ieder jaar in de derde week van juni is er kermis, SintJaasMet geheten waar ook andere dingen rondom worden georganiseerd. En in april vindt er Silt Festival plaats.

Onderwijs

Het dorp heeft een eigen basisschool, de Twiner geheten, een fusieschool van de CBS De Koppel en OBS De Opstap.

Natuur en wandelroute

Door Sint Jacobiparochie loopt de Europese wandelroute E9, ter plaatse ook Noordzeepad of Friese Kustpad geheten. Sinds 2013 zijn de drie los gelegen natuurgebieden door Staatsbosbeheer tot één geheel gemaakt onder de naam De Blikken.