Oranjewoud

**Oranjewoud**
Plaats in Nederland
	;
Situering
Provincie	Friesland
Gemeente	Heerenveen
Coördinaten	52° 57′ NB, 5° 57′ OL
Algemeen
Oppervlakte	5,07 km²
- land	4,99 km²
- water	0,08 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	1.620 ; (320 inw./km²)
Woningvoorraad	682 woningen
Overig
Postcode	8453
Netnummer	0513
Woonplaatscode	2189
Belangrijke verkeersaders
Website	www.oranjewoud-dorp.nl
Detailkaart
	Kaart Oranjewoud
Portaal	Nederland ; Friesland

Oranjewoud (Fries: It Oranjewâld) is een dorp in de gemeente Heerenveen, in de Nederlandse provincie Friesland. Het dorp is tegen de oostelijke rand van de plaats Heerenveen gelegen. Het dorp telde in 2023 1.620 inwoners.

De oostzijde is sinds 2012 beschermd dorpsgezicht Het Oranjewoud. Hier ligt ook de buurtschap Brongerga. In de jaren 90 van de twintigste eeuw werd de woonwijk Oranjewoud-Noord gebouwd.

Geschiedenis

Paleis Oranjewoud, kopergravure van P. Fouquet Junior rond 1765.

Het gebied heette voor de aankoop van Albertine Agnes Schoterwold, kortweg 't Wold. Het was voornamelijk bosachtig terrein. Dit gebied lag in de grietenij Schoterland. In de 11e eeuw was het gebied al bewoond.

Oranjewoud dankt zijn naam aan de aanwezigheid van de Oranjes. In 1676 kocht prinses van Oranje Albertine Agnes van Nassau, weduwe van Willem Frederik van Nassau-Dietz, een bestaand landgoed genaamd Sickingastate samen met drie boerderijen en gaf hieraan de naam Oranjewoud. Zo'n buitenverblijf was destijds in de mode. Ze liet er lange lanen, singels en tuinen in barokstijl aanleggen naar Frans voorbeeld. Na de dood van Albertine Agnes erfde haar schoondochter Henriëtte Amalia van Anhalt-Dessau het bezit. Zij liet architect Daniël Marot, bekend van Paleis Het Loo, paleis Oranjewoud in classicistische/barokstijl ontwerpen.

Er werden twee vleugels aangelegd, maar het middengebouw verrees nooit. Beide vleugels waren 15 raamvakken breed. Tot 1747 -het jaar waarin stadhouder Willem IV naar Den Haag vertrok - werd het landhuis regelmatig bezocht door de stadhouders. Daarna maakte zijn moeder, prinses Maria Louise van Hessen-Kassel, nog geregeld gebruik van het paleis. Ook bezocht prins Willem V het paleis nog in 1777, maar het werd verwaarloosd en in de Franse tijd keek er al helemaal niemand naar om. In 1803 en 1805 werden de vleugels afgebroken en in 1813 werd het landgoed verkocht. Naast Paleis Oranjewoud kochten de Oranjes in Oranjewoud een kasteeltje genaamd Carolineburg. Waarschijnlijk vernoemd naar Carolina van Oranje-Nassau, de dochter van Willem IV van Oranje-Nassau. Carolineburg bezat vleugels, een ringmuur en meerdere poorten. In 1774 werd het op afbraak verkocht.

Landgoederen

In het begin van de 19e eeuw vestigden zich verscheidene voorname families in Oranjewoud. Zo liet Hans Willem de Blocq van Scheltinga kort na 1834 een nieuw landhuis bouwen op het terrein van het afgebroken Paleis Oranjewoud. Dit landhuis noemde hij dan ook Oranjewoud. Het nieuwe landhuis was geen bezit meer van de Koninklijke familie, maar kreeg zo nu en dan nog wel bezoek van leden van het koningshuis. Zo verbleven koning Willem I, Willem III en prinses Juliana op Oranjewoud. Maar ook Prins Hendrik, Prins Bernhard, prinses Beatrix en prins Claus hebben de buitenplaats bezocht.

Uiteindelijk werd het huis na overerving verkocht en werd het gekocht door Het Instituut voor Landbouwcoöperatie. Tegenwoordig is het landhuis in het bezit van de stichting FB Oranjewoud. Op de voormalige grond van de stadhouderlijke familie stond nog een rentmeesterswoning. Deze werd in 1820 gekocht door Pieter Cats, een advocaat uit Sneek. Dit buiten heette Oranjestein. Cats liet het huis in neoclassicistische stijl verbouwen.

In 1856 liet Cats een andere buitenplaats genaamd Klein Jagtlust bouwen, eveneens op het voormalige terrein van de stadhouderlijke familie. Tegenwoordig wordt alleen Oranjestein nog bewoond. Enkele nog andere bestaande landgoederen in Oranjewoud zijn Oranjehoeve, Princenhof en Klemburg. Verdwenen buitenhuizen zijn onder andere Ontwijk, Brouwershave, Veenzigt, Paauwenburg.

Bezienswaardigheden

Monumenten

Een aanzienlijk deel van Oranjewoud is een beschermd dorpsgezicht, een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland. Verder zijn er in het dorp verschillende rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten, zie:

Cultuur

Sinds mei 2012 wordt in Oranjewoud jaarlijks Oranjewoud Festival georganiseerd, met klassiek georienteerde concerten in o.a. de landgoederen, Museum Belvédère en de Overtuin.
Oranjewoudfontein, een fontein annex zonnewijzer.