Oosterzee
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  De Friese Meren
| ||
| Coördinaten | 52° 52′ NB, 5° 46′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 15,62[1] km² | ||
| - land | 10,28[1] km² | ||
| - water | 5,34[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
910[1] (58 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 378 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 8536 | ||
| Netnummer | 0514 | ||
| Woonplaatscode | 2246 | ||
| Belangrijke verkeersaders | A6 N924 | ||
| Website | www.oosterzee.com | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| Locatie in de voormalige gemeente Lemsterland | |||
| Foto's | |||
| |||
| Oosterzee-Buren | |||
| |||
| De voormalige Hervormde kerk. | |||
| |||
| De haven van Oosterzee. | |||
| |||
| Voormalig rechthuis De Beverkooy. | |||
| |||
Oosterzee (Fries: Eastersee, Stellingwerfs: Oosterzee) is een dorp in de gemeente De Friese Meren, in de Nederlandse provincie Friesland.
Het ligt ten noordoosten van Lemmer aan het grootste meer van Friesland, het Tjeukemeer. Het dorp bestaat uit twee kernen; Oosterzee-Buren en Oosterzee-Gietersebrug (naar de Gietersen die hier kwamen wonen).
Oosterzee telde in 2023 910 inwoners.[1] Onder het dorp valt ook de buurtschap Westend. Oosterzee wordt samen met de nabijgelegen dorpen Echten, Echtenerbrug en Delfstrahuizen ook wel Tjeukemeer-Zuid genoemd.
Tot 1 januari 2014 behoorde Oosterzee tot de gemeente Lemsterland.
Oosterzee-Buren
Oosterzee-Buren (Fries: Eastersee-Buorren) is de oorspronkelijke kern van het dorp. Plaatselijk wordt het ook De Buorren ("het dorp") genoemd.
In 1200 had het al een eigen kerk. Het dorp werd in die eeuw vermeld als Osterse en Oesterze. In 1331 werd het vermeld als Oisterzee, in 1395 als Oesterzee en in 1579 als Aestersee. De plaatsnaam zou verwijzen naar het feit dat ten oosten van een meer is gelegen. Het element 'zee' stamt dan af het Germaanse woord voor een meer. Willem I van Holland had volgens de overlevering een slot in Oosterzee.
Het was vroeger de hoofdplaats van de grietenij Lemsterland en de woonplaats van de grietman. Het voormalige rechthuis van de grietenij, De Beverkooy, staat op de hoek van de Buren en de Molenweg. In het dorp bevindt zich een monument voor de stins Roordastate die hier vanaf 1651 heeft gestaan. Het neoclassicistische kerk uit 1860 heeft een klok uit 1498, gegoten door de klokkengieter Geert van Wou.
In het zuidwestelijke verlengde Oosterzee-Buren ligt de buurtschap Westend, dat ook wel bij de veldnaam Westend van Oosterzee wordt geduid.
Oosterzee-Gietersebrug
Oosterzee-Gietersebrug (Fries: Eastersee-Giterskebrêge) ligt ten oosten van de oorspronkelijke kern van Oosterzee. Het wordt ook wel kortweg Gietersebrug (Fries: Giterskebrêge) genoemd.
Het is ontstaan als een buurtschap van Oosterzee, bij de brug over de Gietersevaart. Uiteindelijk werd het onderdeel van het dorp, als tweede kern en later is het de grotere van de twee geworden. Het is als een kern ontstaan door het winnen van turf. Vooral tussen 1750 en 1825 werd er op grote schaal turf gewonnen in de laagvenen ten zuiden van Oosterzee. Ondernemers en veenwerkers kwamen vaak uit de buurt van Giethoorn, dat in het verleden ook Gieteren werd genoemd en vandaar de namen Gietersevaart en Gietersebrug.
In 1891 werd in Gietersebrug de Particuliere Stoomzuivelfabriek Lemsterland gebouwd en deze fabriek zorgde tot in de jaren zestig van de 20e eeuw voor veel werkgelegenheid. In 1946 vestigden de gebroeders De Haan een onderneming in Oosterzee-Gietersebrug die landbouwvoertuigen maakte. Deze firma groeide uit tot een bedrijf met bijna 55 arbeidsplaatsen in 1975. In 1976 kwam er een laboratorium van het Limnologisch Instituut. Door deze bedrijvigheid was er relatief veel werkgelegenheid en woonden de meeste inwoners in dit deel van Oosterzee. Daarom werd in het begin van de jaren zestig een kleine nieuwbouwwoonwijk aan het dorp toegevoegd. Tussen 1958 en 1999 daalde het totale aantal inwoners van Oosterzee echter van ongeveer 1000 naar 800. Het landbouwvoertuigenbedrijf werd een klein metaalbedrijf, de zuivelfabriek en het limnologisch instituut verdwenen begin jaren 1990 uit het dorp. In het laboratorium werd na 1992 het "watersportcentrum Tjeukemeer" gevestigd.[2]
Eind 2006 werden de eerste woonhuizen van een kleine nieuwbouwwijk op het terrein van de voormalige zuivelfabriek in Oosterzee-Gietersebrug opgeleverd, hierdoor steeg het aantal inwoners weer tot 900. In 2008 werd een supermarkt geopend. Aan het einde van de Zuivelweg (voormalig zuivelterrein) werd een nieuwe haven aangelegd. Vanuit Oosterzee kan nu watersport beoefend worden. Het dorp beschikt verder over een watersportcentrum en een camping direct aan het Tjeukemeer.
Tjeukemeervestiging van het Limnologisch Instituut (KNAW)
In 1966 werd in het Tjeukemeer onderzoek gedaan in het kader van een internationaal onderzoeksproject, het International Biological Program. De onderzoekers vonden eerst onderdak in een woonark in het haventje van Oosterzee en in een leegstaand schoolgebouw even buiten Gietersebrug. In 1976 betrokken zij een nieuw gebouw aan de rand van het meer.
In 1991 werd de vestiging opgeheven en verhuisden de onderzoekers naar de hoofdvestiging in Nieuwersluis (de Vijverhof), die in 1992 fuseerde met andere biologische instituten van de KNAW tot Nederlands Instituut voor Ecologie. Het onderzoek leverde honderden wetenschappelijke publicaties op over biochemisch en ecologisch onderzoek in het Tjeukemeer en andere Friese meren.[2]
Sport
In 1966 werd de voetbalvereniging vv Eastersé opgericht. 10 jaar later is deze gefuseerd met de club uit Bantega en zo ontstond VV EBC.
Onderwijs
Het dorp heeft een eigen basisschool, C.B.S. Eben Haëzer.
Openbaar vervoer
- Lijn 48: Heerenveen - Rottum - Sintjohannesga - Rotsterhaule - Rohel - Vierhuis - Delfstrahuizen - Echtenerbrug - Echten - Oosterzee - Lemmer v.v.
Geboren in Oosterzee
- 1891: Rinke Tolman, veldbioloog en schrijver
- 1912: Jalke Klijnsma, burgemeester
Zie ook
- G. van Berkel & K. Samplonius (2018), Nederlandse plaatsnamen verklaard
- Friese plaatsnamen: alle steden, dorpen en gehuchten
- Frieslandwonderland.nl (Stichting Fryslâns Ferline); NoordBoek - Peter Karstkarel
- ↑ a b c d e f Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
- ↑ a b Werkgroep geschiedenisboek Oosterzee, 2000. Skiednis fan Eastersee/Geschiedenis van Oosterzee. ISBN 90 9013932-x
· 
· 
