Museum De Lakenhal

Museum De Lakenhal
	Museum De Lakenhal
Locatie	Laecken-Halle, Leiden
Coördinaten	52° 10′ NB, 4° 29′ OL
Type	Beeldende kunst; Kunstnijverheid; Leidse historie
Opgericht	1874
Personen
Directeur	Oskar Brandenburg (Hoofd Programma & Collecties)(vervangend museumdirecteur)
Aantal bezoekers	65.000 (2014)
Detailkaart
	;
Afbeeldingen
	Entree
	Officiële website;
Portaal	Kunst & Cultuur

Museum De Lakenhal is sinds 1874 het gemeentelijk kunstmuseum van Leiden. Het museum, gewijd aan zowel de historie van de stad Leiden als aan de daarmee samenhangende kunstcollectie, werd geopend op 1 mei 1874 en werd gevestigd in de voormalige Leidse lakenhal, waarvan het gebouw dateert uit 1640.

In 2010 won het museum de Museumprijs Zuid-Holland voor het project Werk in Uitvoering.

Collectie

Het museum bezit als gemeentelijke instelling vooral plaatselijke voorwerpen die de Leidse historie in beeld brengen, bijvoorbeeld het beleg van 1573-1574 en het Leids ontzet op 3 oktober 1574. Naast werk van Rembrandt van Rijn bezit het belangrijk werk van de beroemde schilder en etser Lucas van Leyden. Voorts hangt er werk van Leidse kunstenaars als Jan Lievens, Jan Steen, Quiringh van Brekelenkam, Gerrit Dou (de bekendste van de Leidse fijnschilders), Menso Kamerlingh Onnes en H.P. Bremmer. Het museum bevat zowel oudere als eigentijdse kunst. Er is relatief veel werk van Theo van Doesburg, die in Leiden woonde toen hij in 1917 De Stijl oprichtte.

Het museum had in het Rembrandtjaar 2006 één schilderij van Rembrandt in de collectie: het Historiestuk uit 1626. In 2012 wist Museum De Lakenhal met steun van de gemeente Leiden, het Mondriaan Fonds, de Vereniging Rembrandt en de Vereniging van Belangstellenden in De Lakenhal, een tweede schilderij van Rembrandt te verwerven. Dit paneel De brillenverkoper (1623-1624) is zijn vroegst bekende schilderij, dat deel uitmaakt van de reeks De vijf zintuigen.^[1] Rembrandt schilderde het omstreeks zijn 17e levensjaar in zijn geboortestad Leiden.

Kunstenaar-fotograaf Erwin Olaf maakte in 2011 opdracht van Museum De Lakenhal en de Universiteit Leiden een nieuw historiestuk onder de titel Liberty - pest en honger tijdens Leidens Beleg, dat het Beleg en Ontzet van Leiden in 1573-1574 uitbeeldt, met de nadruk op de pest epidemie die aan ongeveer 6000 inwoners het leven kostte, destijds ongeveer de helft van de Leidse bevolking. Inwoners van Leiden stonden model voor dit omvangrijke werk, terwijl veel attributen uit de collectie van het museum zijn afgebeeld.

Het laatste oordeel, Lucas van Leyden, 1526-1527
De wolbereiding (Isaac Claesz. van Swanenburg), 1595
Historiestuk, Rembrandt, 1626
Bijbellezend paar (zelfportret van de schilder met zijn echtgenote), Jan Steen, ca. 1650
De zelfopoffering van Burgemeester Pieter Adriaansz. van der Werff (Matthijs van Bree), 1816-1817
Glas-in-loodcompositie VIII (Theo van Doesburg), 1918-1919

Geschiedenis

In 1869 besloot Leiden de monumentale Laecken-Halle te verbouwen tot stadsmuseum. Stadsarchitect Jan Willem Schaap kreeg de opdracht de tweede verdieping van de oude Lakenhal geschikt te maken als tentoonstellingsruimte. Hij ontwierp een nieuw trappenhuis waar de zestiende-eeuwse gravenramen uit de Leidse schuttersdoelen een plek kregen. Om het daglicht in de zaal toe te laten zette hij ramen in de zeventiende-eeuwse kap en in het plafond.

Toen de bovenste verdieping van de Lakenhal in 1872 als museum werd ingericht, kreeg de 3 oktobercollectie de meest prominente plaats. Om De zelfopoffering centraal te kunnen plaatsen verhoogde men zelfs het plafond. Met de verhuizing van de stadscollectie moest het museum de traditionele gratis vertoning van het schilderij van Van Bree op 3 oktober overnemen. De verbouwing duurde twee jaar. Dat betekende dat vóór de officiële opening op 27 april 1874 – de grootse viering van het driehonderdjarig jubileum van het Beleg en Ontzet – het museum tussen de verbouwingen door in 1872 en 1873 op 3 oktober tijdelijk open moest. Ter beveiliging zette men politieagenten in en werden de museumtrappen "met planken belegd". Ondanks de bezorgdheid over de grote toestroom bezoekers verliep alles goed. Zo staat in het jaarverslag van 1872 dat "het lokaal door 4000 personen in beste orde werd bezocht".

Uitbreiding

Door de enorme aanloop werd het meteen duidelijk dat het museum te klein was. De roodbruin gekleurde wanden waren van onder tot boven behangen met schilderijen en wapenborden. Ook de vitrines stonden propvol met bokalen, penningen, zegels en relieken die aan het Beleg en Ontzet herinnerden. Kort daarop besloot de Gemeenteraad dat ook de eerste verdieping van de Lakenhal beschikbaar moest komen. Het oude gebouw was echter niet geschikt voor kunsttentoonstellingen. Dankzij een schenking van 10.000 gulden van de zakenman en letterkundige Daniël Hartevelt (1824-1895)^[2] kreeg de Lakenhal in 1890 een nieuwe kunstzaal, die bekendstaat als de Harteveltzaal. In 1923 volgde de uitbreiding met de Papevleugel aan de Lange Scheistraat.

Rembrandtjaar 2006

Het museum speelde in 2006 een grote rol in de herdenkingen van Rembrandt, die in 1606 of 1607 in Leiden geboren werd. Het museum organiseerde onder meer vier tentoonstellingen:

Rembrandt en zijn moeder
Rembrandt de meesterlijke verteller: etsen uit de verzameling Frits Lugt te Parijs
Rembrandt en Picasso
Rembrandts landschappen.

Restauratie, nieuwbouw, heropening

Video Rondleiding door Museum de Lakenhal door directeur Meta Knol, 2018

Eind 2009 stelde de gemeente Leiden een bedrag van 13,5 miljoen euro beschikbaar voor de restauratie van het rijksmonument De Laecken-Halle uit 1642 en de uitbreiding met een nieuwe vleugel in de museumtuin. Daarnaast werd voor het verwerven van gelden voor de nieuwbouw en restauratie in 2011 het Lucas van Leyden Mecenaat opnieuw opgericht onder voorzitterschap van oud-minister van cultuur L.C. Brinkman.

Bij de onder leiding van de Londense restauratiearchitect Julian Harrap en (voor de nieuwbouw) Happel Cornelisse Verhoeven Architecten uitgevoerde werkzaamheden kreeg Museum De Lakenhal meer doelmatige ruimte voor het tentoonstellen van de vaste collectie, voor het organiseren van exposities en voor diverse publieksvoorzieningen. Onder meer aan de productieprocessen en sociale implicaties van de historische Leidse lakenindustrie wordt meer aandacht gegeven.

Wegens de restauratie en uitbreiding was het museum voor het publiek gesloten van 17 oktober 2016 tot 20 juni 2019.^[3] Op 19 juni 2019 werd het museum officieel heropend door koning Willem-Alexander.

Externe link

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Van De vijf zintuigen bevinden zich drie andere panelen in de Leiden Collection van Thomas S. Kaplan in New York, het vijfde is vooralsnog onvindbaar.
↑ Levensbericht van Daniël Hartevelt in de DBNL
↑ Vernieuwd Museum De Lakenhal, website Museum De Lakenhal, 1 maart 2019.

Zie de categorie Museum De Lakenhal van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Van De vijf zintuigen bevinden zich drie andere panelen in de Leiden Collection van Thomas S. Kaplan in New York, het vijfde is vooralsnog onvindbaar.

[2] Levensbericht van Daniël Hartevelt in de DBNL

[vernieuwd-3] Vernieuwd Museum De Lakenhal, website Museum De Lakenhal, 1 maart 2019.

[1]

[2]

[3]