Saksen (provincie)

Saksen was een provincie van Pruisen die bestond van 1815 tot 1944 en in 1945.

Geschiedenis

In de vrede van Tilsit van 1807 moest Pruissen al zijn gebieden ten westen van de Elbe afstaan. Hierdoor bleven van de latere provincie Saksen slechts de twee districten Jerichow voor Pruissen behouden. Deze districten maakten oorspronkelijk deel uit van het hertogdom Maagdenburg en werden na 1807 vanuit Potsdam bestuurd. De door Pruissen afgestane gebieden gingen deel uit maken van het koninkrijk Westfalen. Op het Congres van Wenen in 1815 werd Pruissen hersteld. Het kreeg zijn verloren gebieden terug, inclusief de gebieden die het in 1803 door de Reichsdeputationshauptschluss had verworven. Het koninkrijk Saksen moest boeten voor zijn trouw aan Napoleon. Het verloor vrijwel de helft van zijn gebied aan Pruissen. Het Pruissische bestuur vormde drie regeringen in de nieuwe gebeiden:

de regering in Thüringen te Erfurt
de regering in Nedersaksen te Maagdenburg (niet te verwarren met het huidige Nedersaksen!)
de regering in het hertogdom Saksen te Merseburg.

Maagdenburg werd de hoofdstad van de nieuwe provincie, maar de provinciale staten kwamen bijeen in Merseburg. Ook in Naumburg zetelden provinciale diensten en de universiteit bleef in Halle.

Gebieden van het Heilige Roomse Rijk die werden opgenomen in de provincie Saksen

naam	opmerkin
Altmark	deel van markgraafschap Brandenburg
hertogdom Maagdenburg	1680 aan Pruissen
vorstendom Halberstadt	1648 aan Pruissen
graafschap Wernigerode	bezit van Stolberg, 1449/1714 aan Pruissen
graafschap Stolberg	1738 aan Saksen
graafschap Hohnstein	1648 aan Pruissen en Hannover
graafschap Mansfeld	1680, 1780 aan Pruissen
Eichsfeld	Keurmainz, 1803 aan Pruissen
Erfurt	Keurmainz, 1803 aan Pruissen
rijksstad Nordhausen	1803 aan Pruissen
rijksstad Mühlhausen	1803 aan Pruissen
abdij Quedlinburg	1803 aan Pruissen
graafschap Barby	Saksen, 1815 aan Pruissen
Thüringer Kreis	Saksen, 1815 aan Pruissen
Kurkreis	Saksen, 1815 aan Pruissen
vorstendom Querfurt	Saksen, 1815 aan Pruissen
deel van Leipziger Kreis	Saksen, 1815 aan Pruissen
deel van Meißnischer Kreis	Saksen, 1815 aan Pruissen
prinsbisdom Naumburg	Saksen, 1815 aan Pruissen
deel van vorstelijk gaarfschap Henneberg (Suhl)	Saksen, 1815 aan Pruissen

De provincie werd min of meer in twee stukken verdeeld door het Hertogdom Anhalt en had meerdere exclaves. Saksen was de rijkste provincie van Pruisen en vooral van belang vanwege de landbouw en later de chemische industrie.

De provincie werd in 1932 uitgebreid met de gebieden rond Ilfeld en Elbingerode die tot Hannover hadden behoord. In 1944 werd Saksen verdeeld in de provincies Magdeburg en Halle-Merseburg, terwijl het Regierungsbezirk Erfurt onder gezag van de Rijksstadhouder in Thüringen werd gesteld. In 1945 werden deze provincies met Anhalt, de enclave Calvörde (voorheen van Brunswijk), het oosten van het district Blankenburg in de Harz (eveneens Brunswijks) en de Thüringse enclave Allstedt weer verenigd tot de provincie Saksen, die echter nog datzelfde jaar werd omgedoopt in Saksen-Anhalt.

Bestuurlijke indeling

Regierungsbezirk Magdeburg

Stadsdistricten (Stadtkreise)

Aschersleben (1901-1950)
Burg (1924-1950)
Halberstadt (1817-1825 en 1891-1950)
Magdeburg
Quedlinburg (1911-1950)
Stendal (1909-1950)

Districten (Landkreise)

Regierungsbezirk Merseburg

Stadsdistricten (Stadtkreise)

Eisleben (1908-1950)
Halle a. d. Saale
Merseburg (1921-1950)
Naumburg a. d. Saale (1914-1950)
Weißenfels (1899-1950)
Wittenberg (Lutherstadt)
Zeitz (1901-1950)

Districten (Landkreise)

Regierungsbezirk Erfurt

Stadsdistricten (Stadtkreise)

Erfurt (1816-1818 en 1872-heden)
Mühlhausen (1892-1950)
Nordhausen (1882-1950)

Districten (Landkreise)

Eerste presidenten (Oberpräsidenten)