Samenwerkende Maatschappij Vooruit Nr.1

De Coöperatieve Maatschappij Vooruit is een coöperatie die te Gent een heel netwerk uitbouwde voor de arbeiders. Ze werd gesticht in 1880, maar pas officieel erkend op 21 september 1886.

Geschiedenis

Opstart

Vlag van de Samenwerkende Maatschappij Vooruit uit 1924 als zinnebeeld van het pensioen.

Op verschillende plaatsen in Europa wil men in de tweede helft van de 19de eeuw het lot van de werkende klasse verbeteren. Die was ongeschoold, arm en had weinig inspraak. Men vond een voorbeeld in de Britse Rochdale Equitable Pioneers Society uit 1844 en startte met De Samenwerkende Maatschappij Vooruit in 1880. Het startkapitaal kwam van 300 arbeiders die elke week 0,5 frank gespaard hadden en een samenwerking tussen De verenigde vrije bakkers en de Broederlijke maatschappij der wevers, die ook aan de basis van het ABVV stonden. Vooruit begon als eerste met een eigen bakkerij. Deze bakte brood van een hoge kwaliteit en bracht het brood aan huis. Leden van de coöperatie konden broodkaarten kopen die net iets duurder waren dan gewoon brood, maar enkele keren per jaar konden ze dan in de winst delen. Deze winst werd echter niet geldelijk uitbetaald maar in nieuwe aankoopkaarten. Al snel werden koffie, dekens en steenkool aan het aanbod toegevoegd. Door de winstverdeling in aankoopkaarten te regelen, bleef het geld in de organisatie. De coöperatie groeide snel en in 1913 waren er meer dan 10000 leden.

Beginjaren

De drijvende kracht in die tijd was Edward Anseele die de leiding nam over de coöperatie. Anseele wilde een eigen circuit van winkels, volkshuizen, apotheken en fabrieken opzetten. Hierin slaagde hij grotendeels en dit werd aangevuld met een eigen weverij, brouwerij (Brouwerij Vooruit), suikerfabriek en bank (Bank van de Arbeid). Daarnaast waren ook tal van sociale zekerheden voorzien zoals een kraambedfonds en eigen pensioen.

De Vooruit had haar hoofdkwartier in Ons Huis, een gebouw gelegen aan de noordkant van de Vrijdagmarkt te Gent. Hierin was ook een eigen supermarkt ondergebracht die was gebouwd naar het voorbeeld van Le Bon Marché te Parijs. Het staat momenteel op de lijst van onroerend erfgoed en is in handen van de coöperatie en het ABVV. Dit gebouw en de andere lokalen die verspreid waren over de stad, waren al snel te klein. Men wilde een eigen groots gebouw zoals het Maison du People van Victor Horta in Brussel. Men kocht daarom grond aan aan de Sint-Pietersnieuwstraat, zodat de achterzijde vanaf het Zuidstation eveneens zichtbaar was. Men wilde dit gebouw klaar hebben tegen de Wereldtentoonstelling van 1913 te Gent. Echter het cafégedeelte was toen klaar. Het feestlokaal de Vooruit was een cultuurtempel waarin ook de goedkoopste en drukst bezochte cinema van de stad was.

Terugval

In 1934 ging de Bank van de Arbeid over de kop als gevolg van de nasleep van de Grote Depressie. Tijdens de oorlog werd het gebouw opgeëist en gebruikt door de Duitse bezetters. In 1946 kreeg de coöperatie het lokaal terug, maar door de opkomst van ander tijdverdrijf verminderde het aantal bezoekers. Langzamerhand daalden de inkomsten van de coöperatie en werd de ene na de andere zaal gesloten of gebruikt als opslag voor afval. Op het einde, in de jaren 60, werd het gebouw enkel nog voor wekelijkse kaartingen en dansavonden gebruikt.

Vernieuwing

In 1981 werd door een tentoonstelling van het centrum voor artistieke vernieuwing Proka de staat van het gebouw duidelijk. Onder impuls van Eric Temmerman werd het Kunstencentrum Vooruit opgericht dat het gebouw in erfpacht kreeg van de coöperatie. Vandaag is Feestlokaal De Vooruit een van de vooraanstaande culturele gebouwen, maar het is geen onderdeel meer van de coöperatie.

Zie ook

• Vooruit (Belgische krant), de krant van de Coöperatieve Maatschappij Vooruit
• Brouwerij Vooruit, de brouwerij van de Coöperatieve Maatschappij Vooruit
• Feestlokaal Vooruit, het feestlokaal van de Coöperatieve Maatschappij Vooruit
• Bank van de Arbeid, de bank van de Coöperatieve Maatschappij Vooruit

Externe links

• Thesis over de Coöperatie Vooruit
• Ons Huis op de inventaris van Onroerend Erfgoed
• De brouwerij Vooruit op de inventaris van Onroerend Erfgoed
• Winkel Vooruit op de inventaris van Onroerend Erfgoed
• Drukkerij Vooruit op de inventaris van Onroerend Erfgoed
• Feestzaal Vooruit op de inventaris van Onroerend Erfgoed
• De bank van de Arbeid op de inventaris van Onroerend Erfgoed
• Volledige pagina en video op startpagina met geschiedenis over 100 jaar Vooruit^{[dode link]}

Bronnen, noten en/of referenties