Naar inhoud springen

Tenofovir disoproxil: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
k JörgenMoorlag heeft pagina Tenofovir hernoemd naar Tenofovir disoproxil: Er is inmiddels een tweede variant van Tenofovir op de markt, Tenofovir alafenamide
Verwerking titelwijziging
Regel 1: Regel 1:
{{disclaimer medisch lemma}}
{{disclaimer medisch lemma}}
{{Infobox geneesmiddel
{{Infobox geneesmiddel
| naam = Tenofovir
| naam = Tenofovir disoproxil
| afbeelding = Tenofovir.svg
| afbeelding = Tenofovir.svg
| onderschrift =
| onderschrift =
Regel 38: Regel 38:
| aggregatietoestand =
| aggregatietoestand =
}}
}}
'''Tenofovir''' is een geneesmiddel dat gebruikt wordt voor de behandeling van hiv (als onderdeel van [[hiv-remmer|HAART]]) en [[hepatitis B]].<ref name=prescribing_info>Gilead Sciences, Inc. [http://www.gilead.com/pdf/viread_pi.pdf Gilead Sciences - Viread]</ref> Binnen de [[retrovirus (virologie)|antiretrovirale middelen]] behoort Tenofovir tot de klasse van [[nucleoside-analoge reversetranscriptaseremmers|nucleotide-analoge reversetranscriptaseremmers]]. Het middel is beschikbaar in de vorm van de [[prodrug]] '''Tenofovir disoproxil fumaraat''' (TDF). Een tweede prodrug, '''Tenofovir alafenamide fumaraat''' (TAF) bevindt zich in een vergevorderd ontwikkelingsstadium.<ref>M Markowitz, A Zolopa, et al. [http://hivandhepatitis.com/2011_conference/croi2011/posters/diamond.pdf GS-7340 Demonstrates Greater Declines in HIV-1 RNA than Tenofovir Disoproxil Fumarate During 14 Days of Monotherapy in HIV-1 Infected Subjects]. 18th Conference on Retroviruses and Opportunistic Infections 2 Mar 2011. Paper # 152LB</ref>
'''Tenofovir disoproxil''' is een geneesmiddel dat gebruikt wordt voor de behandeling van hiv (als onderdeel van [[hiv-remmer|HAART]]) en [[hepatitis B]].<ref name=prescribing_info>Gilead Sciences, Inc. [http://www.gilead.com/pdf/viread_pi.pdf Gilead Sciences - Viread]</ref> Binnen de [[retrovirus (virologie)|antiretrovirale middelen]] behoort Tenofovir tot de klasse van [[nucleoside-analoge reversetranscriptaseremmers|nucleotide-analoge reversetranscriptaseremmers]]. Tenofovir disoproxil is een [[prodrug]] van het eigenlijke Tenofovir, en wordt toegediend in de vorm van een [[fumaarzuur|fumaraat]].

Het middel wordt vaak kortweg ''Tenofovir'' genoemd, maar is ook bekend onder de afkorting '''TDF''' (van ''Tenofovir disoproxil fumaraat''). De laatste naam onderscheidt het van de nieuwere prodrug [[Tenofovir alafenamide]], ofwel ''TAF''.


==Toedieningsvormen==
==Toedieningsvormen==
Tenofovir (TDF) is verkrijgbaar in tabletvorm (150, 200, 250 en 300 mg) en als oraal poeder (40 mg per g).<ref name=prescribing_info /> Daarnaast maakt het deel uit van een aantal [[combinatiepreparaten]]:
Tenofovir disoproxil is verkrijgbaar in tabletvorm (150, 200, 250 en 300 mg) en als oraal poeder (40 mg per g).<ref name=prescribing_info /> Daarnaast maakt het deel uit van een aantal [[combinatiepreparaten]]:
* [[Tenofovir/emtricitabine]] (''Truvada'')
* [[Tenofovir disoproxil/emtricitabine]] (''Truvada'')
* [[Emtricitabine/tenofovir/efavirenz]] (''Atripla'')
* [[Emtricitabine/tenofovir disoproxil/efavirenz]] (''Atripla'')
* [[Emtricitabine/rilpivirine/tenofovir]] (''Eviplera'', ''Complera'')
* [[Emtricitabine/rilpivirine/tenofovir disoproxil]] (''Eviplera'', ''Complera'')
* [[Elvitegravir/cobicistat/emtricitabine/tenofovir]] (''Stribild'')
* [[Elvitegravir/cobicistat/emtricitabine/tenofovir disoproxil]] (''Stribild'')
De [[octrooi|patenthouder]] van Tenofovir is [[Gilead Sciences]], die het middel op de markt brengt als ''Viread'' en in de bovengenoemde combinatiepreparaten. Voor de Indiase markt produceert [[Dr. Reddy's Laboratories]] bovendien een generieke variant van Tenofovir onder de merknaam ''Reviro''.
De [[octrooi|patenthouder]] van Tenofovir disoproxil is [[Gilead Sciences]], die het middel op de markt brengt als ''Viread'' en in de bovengenoemde combinatiepreparaten. Voor de Indiase markt produceert [[Dr. Reddy's Laboratories]] bovendien een generieke variant van Tenofovir disoproxil onder de merknaam ''Reviro''.


==Geschiedenis==
==Geschiedenis==
Regel 53: Regel 55:
In 1993 beschreven [[Erik De Clercq (viroloog)|Erik De Clercq]] en andere onderzoekers van het [[Rega Institute for Medical Research]] ([[Katholieke Universiteit Leuven]]) de hiv-remmende werking van Tenofovir in [[celcultuur]]. Niet lang daarna werd in samenwerking met het [[Farmaceutische industrie|farmaceutische bedrijf]] Gilead Sciences een programma opgezet om tenofovir als potentieel middel voor de behandeling van hiv nader te onderzoeken. In 1997 toonden onderzoekers van Gilead en de [[Universiteit van Californië - San Francisco]] aan dat Tenofovir een hiv-remmende werking in mensen heeft bij toediening door middel van [[subcutaan|subcutane injectie]].<ref>{{cite journal |author=Deeks SG, Barditch-Crovo P, Lietman PS, ''et al.'' |title=Safety, pharmacokinetics, and antiretroviral activity of intravenous 9-[2-(R)-(Phosphonomethoxy)propyl]adenine, a novel anti-human immunodeficiency virus (HIV) therapy, in HIV-infected adults |journal=Antimicrob. Agents Chemother. |volume=42 |issue=9 |pages=2380–4 |date=September 1998 |pmid=9736567 |pmc=105837 |doi= |url=}}</ref>
In 1993 beschreven [[Erik De Clercq (viroloog)|Erik De Clercq]] en andere onderzoekers van het [[Rega Institute for Medical Research]] ([[Katholieke Universiteit Leuven]]) de hiv-remmende werking van Tenofovir in [[celcultuur]]. Niet lang daarna werd in samenwerking met het [[Farmaceutische industrie|farmaceutische bedrijf]] Gilead Sciences een programma opgezet om tenofovir als potentieel middel voor de behandeling van hiv nader te onderzoeken. In 1997 toonden onderzoekers van Gilead en de [[Universiteit van Californië - San Francisco]] aan dat Tenofovir een hiv-remmende werking in mensen heeft bij toediening door middel van [[subcutaan|subcutane injectie]].<ref>{{cite journal |author=Deeks SG, Barditch-Crovo P, Lietman PS, ''et al.'' |title=Safety, pharmacokinetics, and antiretroviral activity of intravenous 9-[2-(R)-(Phosphonomethoxy)propyl]adenine, a novel anti-human immunodeficiency virus (HIV) therapy, in HIV-infected adults |journal=Antimicrob. Agents Chemother. |volume=42 |issue=9 |pages=2380–4 |date=September 1998 |pmid=9736567 |pmc=105837 |doi= |url=}}</ref>


De vorm van tenofovir die in de beschreven studies werd gebruikt had slechts beperkte toepassingsmogelijkheden omdat het niet werd opgenomen bij orale toediening. Hierop ontwikkelde Gilead een aangepaste versie van het middel, tenofovir disoproxil fumaraat (TDF).<ref>{{cite web |url=https://www.google.com/patents/US5977089?dq=5,977,089&hl=en&sa=X&ei=QeftUoW3OsLmoASIvIC4AQ&ved=0CDMQ6AEwAA |title=Patent US5977089 - Antiviral phosphonomethoxy nucleotide analogs having increased oral ... - Google Patents |format= |work= |accessdate=}}</ref> Deze prodrug, de enige vorm waarin tenofovir nog wordt gebruikt, wordt vaak kortweg tenofovir genoemd.
De vorm van tenofovir die in de beschreven studies werd gebruikt had slechts beperkte toepassingsmogelijkheden omdat het niet werd opgenomen bij orale toediening. Hierop ontwikkelde Gilead een aangepaste versie van het middel, tenofovir disoproxil fumaraat (TDF).<ref>{{cite web |url=https://www.google.com/patents/US5977089?dq=5,977,089&hl=en&sa=X&ei=QeftUoW3OsLmoASIvIC4AQ&ved=0CDMQ6AEwAA |title=Patent US5977089 - Antiviral phosphonomethoxy nucleotide analogs having increased oral ... - Google Patents |format= |work= |accessdate=}}</ref>


TDF werd in oktober 2001 goedgekeurd door de [[Food and Drug Administration|FDA]] voor gebruik als hiv-remmer in de Verenigde Staten. Goedkeuring door het [[Europese Geneesmiddelenbureau|Europees Geneesmiddelenbureau]] volgde in februari 2002.<ref>[http://www.ema.europa.eu/ema/index.jsp?curl=pages/medicines/human/medicines/000419/human_med_001144.jsp&mid=WC0b01ac058001d124 EMA - Viread]</ref> Sinds 2008 mag het middel ook worden ingezet voor de behandeling van chronische hepatitis B.
TDF werd in oktober 2001 goedgekeurd door de [[Food and Drug Administration|FDA]] voor gebruik als hiv-remmer in de Verenigde Staten. Goedkeuring door het [[Europese Geneesmiddelenbureau|Europees Geneesmiddelenbureau]] volgde in februari 2002.<ref>[http://www.ema.europa.eu/ema/index.jsp?curl=pages/medicines/human/medicines/000419/human_med_001144.jsp&mid=WC0b01ac058001d124 EMA - Viread]</ref> Sinds 2008 mag het middel ook worden ingezet voor de behandeling van chronische hepatitis B.

Versie van 27 mrt 2016 11:54

Esculaap
Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.
Tenofovir disoproxil
Chemische structuur
Tenofovir disoproxil
Farmaceutische gegevens
Beschikbaarheid (F) 25%
Uitscheiding renaal
Gebruik
Geneesmiddelengroep antiretroviraal middel
Subklasse nucleotide-analoge reversetranscriptaseremmer
Merknamen Viread
Reviro
Indicaties HIV-1-infectie
Voorschrift/recept ja
Toediening oraal
Dosering diverse
Databanken
CAS-nummer 147127-20-6
ATC-code J05AF07
PubChem 464205
DrugBank DB00300
Chemische gegevens
Molecuulformule C9H14N5O4P
IUPAC-naam ({[(2R)-1-(6-amino-9H-purin-9-yl)propan-2-yl]oxy}methyl)phosphonic acid
Molmassa 287,213 g/mol
Portaal  Portaalicoon   Geneeskunde

Tenofovir disoproxil is een geneesmiddel dat gebruikt wordt voor de behandeling van hiv (als onderdeel van HAART) en hepatitis B.[1] Binnen de antiretrovirale middelen behoort Tenofovir tot de klasse van nucleotide-analoge reversetranscriptaseremmers. Tenofovir disoproxil is een prodrug van het eigenlijke Tenofovir, en wordt toegediend in de vorm van een fumaraat.

Het middel wordt vaak kortweg Tenofovir genoemd, maar is ook bekend onder de afkorting TDF (van Tenofovir disoproxil fumaraat). De laatste naam onderscheidt het van de nieuwere prodrug Tenofovir alafenamide, ofwel TAF.

Toedieningsvormen

Tenofovir disoproxil is verkrijgbaar in tabletvorm (150, 200, 250 en 300 mg) en als oraal poeder (40 mg per g).[1] Daarnaast maakt het deel uit van een aantal combinatiepreparaten:

De patenthouder van Tenofovir disoproxil is Gilead Sciences, die het middel op de markt brengt als Viread en in de bovengenoemde combinatiepreparaten. Voor de Indiase markt produceert Dr. Reddy's Laboratories bovendien een generieke variant van Tenofovir disoproxil onder de merknaam Reviro.

Geschiedenis

Tenofovir werd oorspronkelijk gesynthetiseerd door Antonín Holý, verbonden aan het Instituut voor Organische Chemie en Biochemie (IOCB) van de Tsjechische Acadmie van Wetenschappen. In het patent[2] dat Holý in 1985 aanvroeg wordt met geen woord gerept over het gebruik van het middel voor de behandeling van hiv, dat pas twee jaar eerder was ontdekt. De enige antivirale werking die het middel op dat moment werd toegeschreven betreft de behandeling van herpes simplex.

In 1993 beschreven Erik De Clercq en andere onderzoekers van het Rega Institute for Medical Research (Katholieke Universiteit Leuven) de hiv-remmende werking van Tenofovir in celcultuur. Niet lang daarna werd in samenwerking met het farmaceutische bedrijf Gilead Sciences een programma opgezet om tenofovir als potentieel middel voor de behandeling van hiv nader te onderzoeken. In 1997 toonden onderzoekers van Gilead en de Universiteit van Californië - San Francisco aan dat Tenofovir een hiv-remmende werking in mensen heeft bij toediening door middel van subcutane injectie.[3]

De vorm van tenofovir die in de beschreven studies werd gebruikt had slechts beperkte toepassingsmogelijkheden omdat het niet werd opgenomen bij orale toediening. Hierop ontwikkelde Gilead een aangepaste versie van het middel, tenofovir disoproxil fumaraat (TDF).[4]

TDF werd in oktober 2001 goedgekeurd door de FDA voor gebruik als hiv-remmer in de Verenigde Staten. Goedkeuring door het Europees Geneesmiddelenbureau volgde in februari 2002.[5] Sinds 2008 mag het middel ook worden ingezet voor de behandeling van chronische hepatitis B.

Bijwerkingen

De meest voorkomende bijwerkingen van TDF zijn diarree, braken, misselijkheid, duizeligheid, uitslag en zich zwak voelen. Het middel kan bovendien nierfalen veroorzaken.[6]

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tenofovir_disoproxil&oldid=46400148"