Tenor (zangstem): verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Huidige versie van 30 sep 2024 om 12:06

Sopraan, C₄ - C₆

Mezzosopraan, A₃ - A₅

Alt en Contratenor, F₃ - F₅

Tenor, C₃ - C₅

Bariton, A₂ - A₄

Bas, E₂ - E₄

Een tenor (uit het Latijn, van tenere 'vasthouden', hij die de melodie voert) is een hoge mannelijke zangstem in de muziek, en eveneens de derde stem in de vierstemmige muzikale harmonieleer. Tevens is 'tenor' de aanduiding van een zanger met een tenorstem.

Vocaal

De typische betekenis van vasthouden is afkomstig uit de middeleeuwse Ars Nova, waar alle overige stemmen in de polyfonie dienden te consoneren met de tenor, terwijl zij onderling vrijelijk mochten dissoneren. De tenor zong de cantus firmus en hield deze melodie "vast", terwijl de andere stemmen contrapuntisch die melodie omspeelden (melodie en tegenmelodie).

De deelbereiken van de tenor, naar typische dramaturgische benutting in de opera, zijn onder andere:

Tenor buffo voor een komische rol (ook wel trial genoemd, naar de 18e-eeuwse Franse operazanger Antoine Trial)
Tenore di forza (letterlijk: 'kracht-tenor') of heldentenor, bijvoorbeeld de rol van Siegfried in Der Ring des Nibelungen van Richard Wagner
Tenore lirico, lyrische tenor, bijvoorbeeld Belmonte in Die Entführung aus dem Serail van Wolfgang Amadeus Mozart
Tenore spinto, bijvoorbeeld Cavaradossi in Tosca van Giacomo Puccini

Bekende tenoren zijn of waren: Enrico Caruso, Jussi Björling, Giuseppe di Stefano, Franco Corelli, Carlo Bergonzi, Mario del Monaco. Verder Luciano Pavarotti, José Carreras en Plácido Domingo (samen lang bekend als de drie tenoren), Andrea Bocelli, Mario Lanza, Elvis Presley, Beniamino Gigli, Wolfgang Windgassen, Lauritz Melchior, Jonas Kaufmann, David Miller, Pavol Breslik.

Instrumentaal

Tenor duidt ook vaak een variant van een muziekinstrument aan met een vergelijkbaar tonaal bereik, bijvoorbeeld: tenorsaxofoon en tenorblokfluit.

Zie ook

Stem (muziek)

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 {{Zijbalk zangstemmen}}
-'''Tenor''' (uit het [[Latijn]], van ''tenere'' 'vasthouden', hij die de melodie voert) is de naam van een hoge mannelijke [[zangkunst|zangstem]] in de [[muziek]], en eveneens de naam van de derde stem in de [[vierstemmig]]e [[muziek|muzikale]] [[harmonieleer]].
+Een '''tenor''' (uit het [[Latijn]], van ''tenere'' 'vasthouden', hij die de melodie voert) is een hoge mannelijke [[zangkunst|zangstem]] in de [[muziek]], en eveneens de derde stem in de [[Polyfonie|vierstemmige]] [[muziek|muzikale]] [[harmonieleer]]. Tevens is 'tenor' de aanduiding van een zanger met een tenorstem.
 == Vocaal ==
 De typische betekenis van ''vasthouden'' is afkomstig uit de [[Middeleeuwen|middeleeuwse]] [[Ars nova (polyfonie)|Ars Nova]], waar alle overige stemmen in de [[polyfonie]] dienden te [[consonantie|consoneren]] met de tenor, terwijl zij onderling vrijelijk mochten [[dissonantie (muziek)|dissoneren]]. De tenor zong de [[cantus firmus]] en hield deze melodie "vast", terwijl de andere stemmen [[contrapunt]]isch die melodie omspeelden (melodie en tegenmelodie).
-De deel[[bereik (muziek)|bereik]]en van de tenor, naar typische dramaturgische benutting in de opera, zijn onder andere:
+De [[Ambitus|deelbereiken]] van de tenor, naar typische dramaturgische benutting in de opera, zijn onder andere:
-* ''Tenor buffo'', voor een komische rol
+* ''Tenor buffo'' voor een komische rol (ook wel ''trial'' genoemd, naar de 18e-eeuwse Franse operazanger [[Antoine Trial]])
 * ''Tenore di forza'' (letterlijk: 'kracht-tenor') of ''heldentenor'', bijvoorbeeld de rol van Siegfried in ''Der Ring des Nibelungen'' van [[Richard Wagner]]
 * ''Tenore lirico'', lyrische tenor, bijvoorbeeld Belmonte in ''Die Entführung aus dem Serail'' van [[Wolfgang Amadeus Mozart]]
 * ''Tenore spinto'', bijvoorbeeld Cavaradossi in ''Tosca'' van [[Giacomo Puccini]]
-Bekende tenoren zijn of waren: [[Enrico Caruso]], [[Giuseppe di Stefano]], [[Luciano Pavarotti]], [[José Carreras]], [[Plácido Domingo]] (samen lang bekend als 'the three tenors'), [[Andrea Bocelli]], [[Mario Lanza]], [[Benjamino Gigli]], [[Wolfgang Windgassen]], [[Lauritz Melchior]], [[David Miller (zanger)|David Miller]] en de na een opera-carrière naar het lichtere genre overgestapte [[Koen Crucke]].
+Bekende tenoren zijn of waren: [[Enrico Caruso]], [[Jussi Björling]], [[Giuseppe di Stefano]], [[Franco Corelli]], [[Carlo Bergonzi (tenor)|Carlo Bergonzi]], [[Mario del Monaco]]. Verder [[Luciano Pavarotti]], [[José Carreras]] en [[Plácido Domingo]] (samen lang bekend als [[de Drie Tenoren|de drie tenoren]]), [[Andrea Bocelli]], [[Mario Lanza]], [[Elvis Presley]], [[Beniamino Gigli]], [[Wolfgang Windgassen]], [[Lauritz Melchior]], [[Jonas Kaufmann]], [[David Miller (zanger)|David Miller]], [[Pavol Breslik]].
 == Instrumentaal ==
-Tenor duidt ook vaak een variant van een [[muziekinstrument]] aan met een vergelijkbaar [[bereik (muziek)|tonaal bereik]], bijvoorbeeld: [[tenorsaxofoon]] en [[tenorblokfluit]].
+Tenor duidt ook vaak een variant van een [[muziekinstrument]] aan met een vergelijkbaar [[Ambitus|tonaal bereik]], bijvoorbeeld: [[tenorsaxofoon]] en [[tenorblokfluit]].
 == Zie ook ==