Robert Musil: verschil tussen versies

Robert Musil
Algemene informatie
Land	Oostenrijk
Geboortedatum	6 november 1880
Geboorteplaats	Klagenfurt
Overlijdensdatum	15 april 1942
Overlijdensplaats	Genève
Doodsoorzaak	beroerte
Begraafplaats	Cimetière des Rois
Wijze van overlijden	natuurlijke dood
Werk
Beroep	schrijver, bibliothecaris, romanschrijver, toneelschrijver, scenarioschrijver, essayist, ingenieur
Werkveld	Duitse literatuur
Werkplaats	Bolzano
Bekende werken	The Confusions of Young Törless, De man zonder eigenschappen, Œuvres pré-posthumes
Actieve periode	1905 -
Studie
School/universiteit	Humboldtuniversiteit
Promotor	Carl Stumpf
Academische graad	doctoraat
Kunst
Beïnvloed door	Ralph Waldo Emerson, Friedrich Nietzsche, Maurice Maeterlinck, Ernst Mach
Militair
Conflict	Eerste Wereldoorlog
Religie
Religie	Rooms-Katholieke Kerk
Familie
Echtgenoot	Martha Musil
Vader	Alfred Musil
Persoonlijk
Talen	Duits
Schrijftaal	Duits
Diversen
Prijzen en onderscheidingen	Kleist Prize (oktober 1923)
Website	Officiële website
	graf
	De informatie in deze infobox is afkomstig van Wikidata.; U kunt die informatie hier bewerken.

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Huidige versie van 11 jul 2024 om 11:55

Robert Musil (Klagenfurt, 6 november 1880 — Genève, 15 april 1942) was een experimenteel Oostenrijks schrijver en grondlegger van het essayisme.

Leven

Robert Musil heette door zijn adellijke afkomst tot 1919 Robert von Musil. Zijn vader was een ingenieur, die, toen zijn zoon tien jaar was, professor in de machinebouw aan de Technische Hogeschool van Brno (Brünn) werd. Daar ging de jonge Musil naar de Realschule, maar in 1892 bezocht hij te Eisenstadt de militaire school, en twee jaar later te Hranice na Moravě (Mährisch-Weißkirchen). Gedurende één jaar vatte hij een militaire opleiding in Wenen aan, maar hij besloot in 1898 voor ingenieur te studeren. Na voltooiing van zijn studies was hij vrijwillige infanterist voor de Donaumonarchie, waarna hij in 1902 korte tijd assisteerde aan de Technische Hogeschool van Stuttgart. Hij had een vijf jaar durende relatie met Herma Dietz, tot 1907. In Berlijn studeerde hij vervolgens psychologie, filosofie en wiskunde, en promoveerde met een studie omtrent Ernst Mach in 1908. Hij huwde in 1911 met de schilderes Martha Marcovaldi, die joods was (Musil had zich echter tot het protestantisme bekeerd). Hij bleef tot de Eerste Wereldoorlog in Berlijn wonen, waar hij als bibliothecaris werkte, en belandde in de vroege jaren 1920 op het Ministerie van Defensie. Tijdens de oorlog werd hij in Zuid-Tirol tot kapitein bevorderd. Na 1923 leefde hij uitsluitend van de pen, wat hem dikwijls zwaar viel. Musil leefde grotendeels van giften, onder andere van de uitgeverij Rowohlt. Na de Anschluss in 1938 werden Musils boeken in het Duitse Rijk verboden, en hij emigreerde. Hij stierf tijdens de Tweede Wereldoorlog in ballingschap in Zwitserland, verpauperd en onbekend. De hernieuwde publicatie in 1952 van zijn monumentale, nooit voltooide roman Der Mann ohne Eigenschaften (in het Nederlands vertaald als De man zonder eigenschappen) maakte hem postuum wereldberoemd.

Werk

Taal en werk

Musil was vertrouwd met het fenomeen van de taalcrisis: de rond de eeuwwisseling heersende overtuiging dat de mogelijkheden van de taal waren uitgeput. Als mathematicus en ingenieur was zijn reactie hierop een nieuw soort vertelstijl, die hij het „essayisme“ noemde: met behulp van pseudo-wetenschappelijke omschrijvingen en zakelijke uitweidingen vlakt hij de grens tussen verhalend proza en filosofisch traktaat uit, wat het geheel een hoogst ironisch effect verleent. Zijn eerste boek, Die Verwirrungen des Zöglings Törleß, is een op zijn eigen jeugdervaringen gebaseerde evaluatie van de puberteit, waarbij seksualiteit als psychologisch proces ontleed wordt in wetenschappelijk-technologische termen. Zijn korte verhalen tonen eenzelfde experiment met een instabiel vertelperspectief en het ter discussie stellen van wat er geschreven staat.

Der Mann ohne Eigenschaften

Musils bekendste werk is Der Mann ohne Eigenschaften (1930-1932). Aan deze monumentale roman schreef hij twintig jaar lang, zonder het werk af te werken. Het is een gigantische, allesincorporerende schildering van het verval van de burgerlijke cultuur van het laat-Habsburgse Oostenrijk-Hongarije. Ulrich, de „man zonder eigenschappen“, wordt als een willekeurig personage in een willekeurige werkelijkheid voorgesteld. De vooronderstelling dat er een andere werkelijkheid is, is voor Musil de dimensie van het mystieke: in weerwil van de gepretendeerde wetenschappelijk overkomende accuraatheid, slaagt de auteur als instantie er niet in de ervaringen van de personages werkelijk te bevatten: er is steeds de mogelijkheid dat er iets anders gebeurt dan wat geschreven wordt. De roman heeft een satirisch karakter doordat hij zichzelf voortdurend onderuit haalt.

Het essayistische experiment van Musil wordt met Joyce en Proust vergeleken: zijn proza reikt verder dan het verhaal (dat ondergeschikt is, of op zijn best een speeltje); Musil analyseert de wereld 'an sich' en benut de mogelijkheden in stijlregisters en vormtaal — en laat alles uiteindelijk, zoals de werkelijkheid, volledig open. Musils werk behoort niet tot het toegankelijkste uit de wereldliteratuur, wat niet wegnam dat Der Mann ohne Eigenschaften in Duitsland tot grootste Duitse roman van de twintigste eeuw werd uitgeroepen. Het boek werd in 2002 opgenomen in de lijst van beste 100 boeken uit de wereldliteratuur, samengesteld door de gezamenlijke Noorse boekenclubs en de Zweedse Academie.

Werken

1906 Die Verwirrungen des Zöglings Törleß
1908 Beitrag zur Beurteilung der Lehren Machs (dissertatie)
1911 Vereinigungen (vertellingen: Die Vollendung der Liebe, Die Versuchung der stillen Veronika)
1918 Skizze der Erkenntnis des Dichters (verhandeling)
1921 Die Schwärmer (toneel)
1924 Vinzenz und die Freundin bedeutender Männer (toneel)
1924 Drei Frauen (novellen: Grigia, Die Portugiesin, Tonka)
1930-32 Der Mann ohne Eigenschaften, eerste twee delen
1936 Nachlaß zu Lebzeiten (verhalenbundel)
1952 Der Mann ohne Eigenschaften, postuum aangevuld met onafgewerkte hoofdstukken

Bronnen, noten en/of referenties

Barbara Baumann & Brigitta Oberle (1985), Deutsche Literatur in Epochen. München: Max Hueber.
Albert Bettex (1967), 'Die moderne Literatur', in: Bruno Boesch (red.), Deutsche Literaturgeschichte in Grundzügen. Die Epochen deutscher Dichtung. Bern: Francke Verlag, pp. 407-486.
Gerhard Fricke & Mathias Schreiber (1988), Geschichte der deutschen Literatur. Paderborn: Ferdinand Schöningh.
Bengt Algot Sørensen (1997), Geschichte der deutschen Literatur. Band II. Vom 19. Jahrhundert bis zur Gegenwart. München: C. H. Beck. [= Beck'sche Reihe 1217]
Wolf Wucherpfennig (1986), Geschichte der deutschen Literatur. Von den Anfängen bis zur Gegenwart. Stuttgart: Ernst Klett.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
+{{Infobox persoon Wikidata}}
-'''Robert Musil''' ([[Klagenfurt]], [[6 november]] [[1880]] — [[Genève (stad)|Genève]], [[15 april]] [[1942]]) was een experimenteel [[Oostenrijk|Oostenrijks]] [[schrijver]] en grondlegger van het [[essayisme]].
+'''Robert Musil''' ([[Klagenfurt]], [[6 november]] [[1880]] — [[Genève (stad)|Genève]], [[15 april]] [[1942]]) was een experimenteel [[Oostenrijk]]s [[schrijver]] en grondlegger van het [[essayisme]].
-==Leven==
+== Leven ==
-Robert Musil heette door zijn adellijke afkomst in feite Robert ''von'' Musil. Zijn vader was een ingenieur, die, toen zijn zoon tien jaar was, professor in de machinebouw aan de Technische Hogeschool van [[Brno|Brünn]] werd. Daar ging de jonge Musil naar de ''Realschule'', maar in 1892 bezocht hij te [[Eisenstadt]] de militaire school, en twee jaar later te [[Hranice na Moravě|Mährisch-Weißkirchen]]. Gedurende één jaar vatte hij een militaire opleiding in [[Wenen]] aan, maar hij besloot in 1898 voor ingenieur te studeren. Na voltooiing van zijn studies was hij vrijwillige infanterist voor de [[Donaumonarchie]], waarna hij in 1902 korte tijd assisteerde aan de Technische Hogeschool van [[Stuttgart]]. Hij had een vijf jaar durende relatie met Herma Dietz, tot 1907. In [[Berlijn]] studeerde hij vervolgens psychologie, filosofie en wiskunde, en promoveerde met een studie omtrent [[Ernst Mach]] in 1908. Hij huwde in 1911 met de schilderes [[Martha Marcovaldi]], die joods was (Musil had zich echter tot het protestantisme bekeerd). Hij bleef tot de [[Eerste Wereldoorlog]] in Berlijn wonen, waar hij als bibliothecaris werkte, en belandde in de vroege jaren 1920 op het Ministerie van Defensie. Tijdens de oorlog werd hij in [[Zuid-Tirol]] tot kapitein bevorderd. Na 1923 leefde hij uitsluitend van de pen, wat hem dikwijls zwaar viel. Musil leefde grotendeels van giften, onder andere van de uitgeverij [[Rowohlt]]. Na de [[Anschluss]] in 1938 werden Musils boeken in het Duitse Rijk verboden, en hij emigreerde. Hij stierf tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] in ballingschap in [[Zwitserland]], verpauperd en onbekend. De hernieuwde publicatie in 1952 van zijn monumentale, nooit voltooide roman ''Der Mann ohne Eigenschaften'' (in het Nederlands vertaald als ''[[De man zonder eigenschappen]]'') maakte hem postuum wereldberoemd.
+Robert Musil heette door zijn adellijke afkomst tot 1919 Robert ''von'' Musil. Zijn vader was een ingenieur, die, toen zijn zoon tien jaar was, professor in de machinebouw aan de Technische Hogeschool van [[Brno|Brno (Brünn)]] werd. Daar ging de jonge Musil naar de ''Realschule'', maar in 1892 bezocht hij te [[Eisenstadt]] de militaire school, en twee jaar later te [[Hranice na Moravě|Hranice na Moravě (Mährisch-Weißkirchen)]]. Gedurende één jaar vatte hij een militaire opleiding in [[Wenen]] aan, maar hij besloot in 1898 voor ingenieur te studeren. Na voltooiing van zijn studies was hij vrijwillige infanterist voor de [[Donaumonarchie]], waarna hij in 1902 korte tijd assisteerde aan de Technische Hogeschool van [[Stuttgart]]. Hij had een vijf jaar durende relatie met Herma Dietz, tot 1907. In [[Berlijn]] studeerde hij vervolgens psychologie, filosofie en wiskunde, en promoveerde met een studie omtrent [[Ernst Mach]] in 1908. Hij huwde in 1911 met de schilderes [[Martha Marcovaldi]], die joods was (Musil had zich echter tot het protestantisme bekeerd). Hij bleef tot de [[Eerste Wereldoorlog]] in Berlijn wonen, waar hij als bibliothecaris werkte, en belandde in de vroege jaren 1920 op het Ministerie van Defensie. Tijdens de oorlog werd hij in [[Zuid-Tirol]] tot kapitein bevorderd. Na 1923 leefde hij uitsluitend van de pen, wat hem dikwijls zwaar viel. Musil leefde grotendeels van giften, onder andere van de uitgeverij [[Rowohlt]]. Na de [[Anschluss]] in 1938 werden Musils boeken in het Duitse Rijk verboden, en hij emigreerde. Hij stierf tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] in ballingschap in [[Zwitserland]], verpauperd en onbekend. De hernieuwde publicatie in 1952 van zijn monumentale, nooit voltooide roman ''Der Mann ohne Eigenschaften'' (in het Nederlands vertaald als ''[[De man zonder eigenschappen]]'') maakte hem postuum wereldberoemd.
-==Werk==
+== Werk ==
+=== Taal en werk ===
-Musil was vertrouwd met het fenomeen van de ''taalcrisis'': de rond de eeuwwisseling heersende overtuiging dat de mogelijkheden van de taal waren uitgeput. Als mathematicus en ingenieur was zijn reactie hierop een nieuw soort vertelstijl, die hij het „essayisme“ noemde: met behulp
-van pseudo-wetenschappelijke omschrijvingen en zakelijke uitweidingen vlakt hij de grens tussen verhalend proza en filosofisch tractaat uit, wat het geheel een hoogst ironisch effect verleent. Zijn eerste boek, ''Die Verwirrungen des Zöglings Törleß'', is een op zijn eigen jeugdervaringen gebaseerde evaluatie van de puberteit, waarbij seksualiteit als psychologisch proces ontleed wordt in wetenschappelijk-technologische termen. Zijn kortverhalen tonen eenzelfde experiment met een onstabiel vertelperspectief en het in vraag stellen van wat er geschreven staat.
+Musil was vertrouwd met het fenomeen van de ''taalcrisis'': de rond de eeuwwisseling heersende overtuiging dat de mogelijkheden van de taal waren uitgeput. Als mathematicus en ingenieur was zijn reactie hierop een nieuw soort vertelstijl, die hij het „essayisme“ noemde: met behulp van pseudo-wetenschappelijke omschrijvingen en zakelijke uitweidingen vlakt hij de grens tussen verhalend proza en filosofisch traktaat uit, wat het geheel een hoogst ironisch effect verleent. Zijn eerste boek, ''Die Verwirrungen des Zöglings Törleß'', is een op zijn eigen jeugdervaringen gebaseerde evaluatie van de puberteit, waarbij seksualiteit als psychologisch proces ontleed wordt in wetenschappelijk-technologische termen. Zijn korte verhalen tonen eenzelfde experiment met een instabiel vertelperspectief en het ter discussie stellen van wat er geschreven staat.
-Aan ''Der Mann ohne Eigenschaften'' schreef hij twintig jaar lang, zonder het werk ooit volledig te hebben afgewerkt. Het is een gigantische, allesincorporerende schildering van het verval van de burgerlijke cultuur van het laat-[[Wilhelminisch]]e [[Oostenrijk-Hongarije]]. Ulrich, de „man zonder eigenschappen“, wordt als een ''willekeurig'' personage in een ''willekeurige'' werkelijkheid voorgesteld. De vooronderstelling dat er een ''andere werkelijkheid'' is, is voor Musil de dimensie van het [[mystiek]]e: in weerwil van de gepretendeerde wetenschappelijk overkomende accuraatheid, slaagt de auteur als instantie er immers niet in de ervaringen der personages werkelijk te bevatten — er is steeds de mogelijkheid dat er iets heel anders gebeurt dan datgene wat toevallig geschreven wordt. De roman heeft een sterk [[satire|satirisch]] karakter doordat hij zichzelf voortdurend onderuit haalt.
+=== Der Mann ohne Eigenschaften ===
-Het essayistische experiment van Musil wordt wel met [[James Joyce|Joyce]] en [[Marcel Proust|Proust]] vergeleken: zijn proza reikt veel verder dan het verhaal (dat ondergeschikt is, of op zijn best een speeltje); Musil analyseert als het ware de wereld an sich en benut ten volle de mogelijkheden in stijlregisters en vormconventies die de taal biedt — en uiteindelijk ook, zoals de werkelijkheid, volledig open laat. Musils werk behoort niet tot het toegankelijkste uit de wereldliteratuur, wat niet wegnam dat ''Der Mann ohne Eigenschaften''
+Musils bekendste werk is ''[[De man zonder eigenschappen|Der Mann ohne Eigenschaften]]'' (1930-1932). Aan deze monumentale roman schreef hij twintig jaar lang, zonder het werk af te werken. Het is een gigantische, allesincorporerende schildering van het verval van de burgerlijke cultuur van het laat-Habsburgse [[Oostenrijk-Hongarije]]. Ulrich, de „man zonder eigenschappen“, wordt als een ''willekeurig'' personage in een ''willekeurige'' werkelijkheid voorgesteld. De vooronderstelling dat er een ''andere werkelijkheid'' is, is voor Musil de dimensie van het [[mystiek]]e: in weerwil van de gepretendeerde wetenschappelijk overkomende accuraatheid, slaagt de auteur als instantie er niet in de ervaringen van de personages werkelijk te bevatten: er is steeds de mogelijkheid dat er iets anders gebeurt dan wat geschreven wordt. De roman heeft een [[satire|satirisch]] karakter doordat hij zichzelf voortdurend onderuit haalt.
-tot grootste Duitse roman van de twintigste eeuw werd uitgeroepen.
+Het essayistische experiment van Musil wordt met [[James Joyce|Joyce]] en [[Marcel Proust|Proust]] vergeleken: zijn proza reikt verder dan het verhaal (dat ondergeschikt is, of op zijn best een speeltje); Musil analyseert de wereld 'an sich' en benut de mogelijkheden in stijlregisters en vormtaal — en laat alles uiteindelijk, zoals de werkelijkheid, volledig open. Musils werk behoort niet tot het toegankelijkste uit de wereldliteratuur, wat niet wegnam dat ''Der Mann ohne Eigenschaften'' in Duitsland tot grootste Duitse roman van de twintigste eeuw werd uitgeroepen. Het boek werd in 2002 opgenomen in de lijst van [[Belangrijkste boeken uit de wereldliteratuur|beste 100 boeken uit de wereldliteratuur]], samengesteld door de gezamenlijke Noorse boekenclubs en de [[Zweedse Academie]].
-==Werken==
-* 1906 Die Verwirrungen des Zöglings Törleß
-* 1908 Beitrag zur Beurteilung der Lehren Machs (dissertatie)
-* 1911 Vereinigungen (vertellingen: 'Die Vollendung der Liebe', 'Die Versuchung der stillen Veronika')
-* 1918 Skizze der Erkenntnis des Dichters (verhandeling)
-* 1921 Die Schwärmer (toneel)
-* 1924 Vinzenz und die Freundin bedeutender Männer (toneel)
-* 1924 Drei Frauen (novellen: 'Grigia', 'Die Portugiesin', 'Tonka')
-* 1930-32 Der Mann ohne Eigenschaften, eerste twee delen
-* 1936 Nachlaß zu Lebzeiten (verhalenbundel)
-* 1952 Der Mann ohne Eigenschaften, postuum aangevuld met onafgewerkte hoofdstukken
+== Werken ==
-{{Bronnen|bronvermelding=
+* 1906 ''Die Verwirrungen des Zöglings Törleß''
+* 1908 ''Beitrag zur Beurteilung der Lehren Machs'' (dissertatie)
+* 1911 ''Vereinigungen'' (vertellingen: ''Die Vollendung der Liebe'', ''Die Versuchung der stillen Veronika'')
+* 1918 ''Skizze der Erkenntnis des Dichters'' (verhandeling)
+* 1921 ''Die Schwärmer'' (toneel)
+* 1924 ''Vinzenz und die Freundin bedeutender Männer'' (toneel)
+* 1924 ''Drei Frauen'' (novellen: ''Grigia'', ''Die Portugiesin'', ''Tonka'')
+* 1930-32 ''[[Der Mann ohne Eigenschaften]]'', eerste twee delen
+* 1936 ''Nachlaß zu Lebzeiten'' (verhalenbundel)
+* 1952 ''[[Der Mann ohne Eigenschaften]]'', postuum aangevuld met onafgewerkte hoofdstukken
+{{Appendix|2=
 * Barbara Baumann & Brigitta Oberle (1985), ''Deutsche Literatur in Epochen''. München: Max Hueber.
 * Albert Bettex (1967), 'Die moderne Literatur', in: Bruno Boesch (red.), ''Deutsche Literaturgeschichte in Grundzügen. Die Epochen deutscher Dichtung''. Bern: Francke Verlag, pp. 407-486.
 * Gerhard Fricke & Mathias Schreiber (1988), ''Geschichte der deutschen Literatur''. Paderborn: Ferdinand Schöningh.
 * Bengt Algot Sørensen (1997), ''Geschichte der deutschen Literatur. Band II. Vom 19. Jahrhundert bis zur Gegenwart''. München: C. H. Beck. [= Beck'sche Reihe 1217]
-* Wolf Wucherpfennig (1986), ''Geschichte der deutschen Literatur. Von den Anfängen bis zur Gegenwart''. Stuttgart: Ernst Klett.}}
+* Wolf Wucherpfennig (1986), ''Geschichte der deutschen Literatur. Von den Anfängen bis zur Gegenwart''. Stuttgart: Ernst Klett.
+{{References}}
+}}
-[[Categorie:Oostenrijks schrijver|Musil, Robert]]
+{{Bibliografische informatie}}
-[[Categorie:Oostenrijkse adel|Musil, Robert]]
+{{DEFAULTSORT:Musil, Robert}}
-[[bg:Роберт Музил]]
+[[Categorie:Oostenrijks schrijver]]
-[[ca:Robert Musil]]
+[[Categorie:Oostenrijkse adel]]
-[[cs:Robert Musil]]
-[[da:Robert Musil]]
-[[de:Robert Musil]]
-[[en:Robert Musil]]
-[[es:Robert Musil]]
-[[fi:Robert Musil]]
-[[fr:Robert Musil]]
-[[gl:Robert Musil]]
-[[he:רוברט מוסיל]]
-[[hr:Robert Musil]]
-[[hy:Ռոբերտ Մուզիլ]]
-[[id:Robert Musil]]
-[[it:Robert Musil]]
-[[ja:ロベルト・ムージル]]
-[[ka:რობერტ მუზილი]]
-[[ko:로베르트 무질]]
-[[la:Robertus Musil]]
-[[lb:Robert Musil]]
-[[lt:Robert Musil]]
-[[nds:Robert Musil]]
-[[no:Robert Musil]]
-[[pl:Robert Musil]]
-[[pt:Robert Musil]]
-[[ro:Robert Musil]]
-[[ru:Музиль, Роберт]]
-[[sh:Robert Musil]]
-[[sk:Robert Musil]]
-[[sv:Robert Musil]]
-[[tr:Robert Musil]]
-[[zh:罗伯特·穆齐尔]]