Krill: verschil tussen versies

Krill
	Antarctisch krill
	Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Arthropoda (Geleedpotigen)
Onderstam:	Crustacea (Kreeftachtigen)
Superklasse:	Multicrustacea
Klasse:	Malacostraca (Hogere kreeftachtigen)
Onderklasse:	Eumalacostraca
Superorde:	Eucarida
	Orde
	Euphausiacea; Dana, 1850
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Krill op Wikispecies
	(en) World Register of Marine Species
Portaal	Biologie

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Huidige versie van 7 apr 2024 om 23:47

Krill is het geheel van kleine ongewervelde, garnaalachtige zeedieren die behoren tot de orde Euphausiacea. De Euphausiacea vormen een belangrijk deel van het zoöplankton in de oceanen rond de Noord- en Zuidpool.

Etymologie

Het woord krill is een betrekkelijk nieuw woord in het Nederlands en is oorspronkelijk rond 1950 uit het Noors overgenomen, waar het aanvankelijk een synoniem was voor viskuit of zeer kleine vissen.^[2] Het woord is etymologisch verwant aan het Nederlandse kriel dat oorspronkelijk gebruikt werd voor allerhande kleingoed, kleine aardappelen of dieren, kleine kinderen of door elkaar wriemelende insecten, vergelijk krielkip, krieltjes en krioelen.^[3]^[4]

Beschrijving

Vaak wordt met krill het Antarctisch krill (Euphausia superba) bedoeld. Dit diertje leeft in de wateren rond Antarctica. Antarctisch krill en vooral een andere soort uit dit geslacht Euphausia crystallorophias (ijskrill) voeden zich met algen die onderaan het antarctisch pakijs groeien.

Ook op het noordelijke halfrond komen soorten voor die tot het krill behoren zoals Meganyctiphanes norvegica (noordelijke krill) en Euphausia pacifica (Pacifische krill). Het totaal aantal soorten en ondersoorten dat tot het krill gerekend kan worden, is rond de 120.

Ecologie en bedreigingen

Krill vormt een belangrijke voedselbron voor walvissen, pinguïns, robben en een groot aantal vissoorten zoals de Alaskakoolvis, andere soorten kabeljauwachtigen, Spaanse makreel, zandspieringen, Pacifische heek, haringen, zandvis, heilbot en zalmen.

Onderzoekers hebben vastgesteld dat de hoeveelheid krill sterk is afgenomen sinds de jaren 1970, in sommige gebieden met wel 80%.^[5] Algemeen wordt aangenomen dat de klimaatverandering de voornaamste oorzaak van de achteruitgang in de krillstand is, waardoor het complete ecosysteem op onder andere Antarctica verstoord wordt.^[6]

Krill-olie

Krill is een minder bekende bron van omega 3-vetzuren. De olie wordt geëxtraheerd volgens een speciaal proces.

Families

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Dana, J.D. (1850): 'Synopsis generum crustaceorum ordinis Schizopoda' in American Journal of Science and Arts, Volume 9, p. 129–133
↑ N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam
↑ P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen
↑ J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek, Leiden
↑ BBC: Antarctic food web under pressure
↑ 'Veranderend Antarctica: Massale volksverhuizingen onder pinguïns', VPRO's Noorderlicht, laatst benaderd op 17 februari 2007

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Krill op Wikimedia Commons.

[1] Dana, J.D. (1850): 'Synopsis generum crustaceorum ordinis Schizopoda' in American Journal of Science and Arts, Volume 9, p. 129–133

[2] N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam

[3] P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen

[4] J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek, Leiden

[5] BBC: Antarctic food web under pressure

[6] 'Veranderend Antarctica: Massale volksverhuizingen onder pinguïns', VPRO's Noorderlicht, laatst benaderd op 17 februari 2007

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Regel 3: / Regel 3: @@
 | afbeelding        = Krill666.jpg
 | afbeeldingtekst   = Antarctisch krill
-| rijk              = [[Dierenrijk|Animalia]] (Dieren)
+| rijk              = [[Dieren (biologie)|Animalia]] (Dieren)
 | stam              = [[Geleedpotigen|Arthropoda]] (Geleedpotigen)
 | onderstam         = [[Kreeftachtigen|Crustacea]] (Kreeftachtigen)
-| klasse            = [[Malacostraca]]
+| superklasse       = [[Multicrustacea]]
-| taxon             = orde
+| klasse            = [[Malacostraca]] (Hogere kreeftachtigen)
-| w-naam            = [[Euphausiacea]]
+| onderklasse       = [[Eumalacostraca]]
+| superorde         = [[Eucarida]]
-| auteur            = [[James Dwight Dana|Dana]]<ref>{{aut|Dana, J.D.}}, (1850). Synopsis generum crustaceorum ordinis Schizopoda.
+| taxon             = [[Orde (biologie)|Orde]]
-''Am. J. Sci. Arts.'' '''9''':129–133.</ref>
+| w-naam            = Euphausiacea
+| auteur            = [[James Dwight Dana|Dana]]<ref>{{aut|James Dwight Dana|Dana, J.D.}} (1850): 'Synopsis generum crustaceorum ordinis Schizopoda' in ''American Journal of Science and Arts'', Volume 9, p. 129–133</ref>
 | datum             = 1850
+| worms = 1128
 }}
-'''Krill''' is een verzamelterm voor [[garnaal]]achtige [[ongewervelden]] die behoren tot de orde Euphausiacea. Krill vormt een belangrijk deel van het [[zoöplankton]] in de oceanen rond de Noord- en Zuidpool. Het woord is afkomstig uit het Noors waar het een term was voor vislarven.<ref>http://www.etymonline.com/index.php?search=krill</ref>
+'''Krill''' is het geheel van kleine ongewervelde, garnaalachtige zeedieren die behoren tot de orde Euphausiacea. De Euphausiacea vormen een belangrijk deel van het [[zoöplankton]] in de oceanen rond de Noord- en Zuidpool.
+== Etymologie ==
+Het woord krill is een betrekkelijk nieuw woord in het Nederlands en is oorspronkelijk rond [[1950]] uit het [[Noors]] overgenomen, waar het aanvankelijk een synoniem was voor [[viskuit]] of zeer kleine vissen.<ref>N. van der Sijs (2001), Chronologisch woordenboek: de ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, Amsterdam</ref> Het woord is etymologisch verwant aan het [[Nederlandse taal|Nederlandse]] ''kriel'' dat oorspronkelijk gebruikt werd voor allerhande kleingoed, kleine aardappelen of dieren, kleine kinderen of door elkaar wriemelende insecten, vergelijk [[krielkip]], [[krieltjes]] en krioelen.<ref>P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden, 2e druk, Van Dale Lexicografie, Utrecht/Antwerpen
+</ref><ref>J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek, Leiden</ref>
 == Beschrijving ==
-Vaak wordt met ''krill'' het Antarctisch krill (''[[Euphausia superba]]'') bedoeld. Dit diertje leeft in de wateren rond [[Antarctica]]. Antarctisch krill en vooral een andere soort uit dit geslacht ''[[Euphausia crystallorophias]]'' (ijskrill) voeden zich met [[algen]] die onderaan het antarctisch [[pakijs]] groeien.
+Vaak wordt met krill het Antarctisch krill (''[[Euphausia superba]]'') bedoeld. Dit diertje leeft in de wateren rond [[Antarctica]]. Antarctisch krill en vooral een andere soort uit dit geslacht ''[[Euphausia crystallorophias]]'' (ijskrill) voeden zich met [[algen]] die onderaan het antarctisch [[pakijs]] groeien.
-Ook op het noordelijke halfrond komen soorten voor die tot het krill behoren zoals ''[[Meganyctiphanes norvegica]]'' (noordelijke krill) en ''[[Euphausia pacifica]]'' (Pacifische krill). Het totaal aantal soorten en ondersoorten dat tot het krill gerekend kan worden is rond de 120.
+Ook op het noordelijke halfrond komen soorten voor die tot het krill behoren zoals ''[[Meganyctiphanes norvegica]]'' (noordelijke krill) en ''[[Euphausia pacifica]]'' (Pacifische krill). Het totaal aantal soorten en ondersoorten dat tot het krill gerekend kan worden, is rond de 120.
 == Ecologie en bedreigingen ==
 Krill vormt een belangrijke voedselbron voor [[walvissen]], [[pinguïns]], [[Zeehonden|robben]] en een groot aantal vissoorten zoals de [[Alaskakoolvis]], andere soorten [[kabeljauwachtigen]], [[Spaanse makreel]], [[zandspieringen]], [[Pacifische heek]], [[Haringen (familie)|haringen]], [[zandvis]], [[heilbot]] en [[zalmen]].
-Onderzoekers hebben vastgesteld dat de hoeveelheid krill sterk is afgenomen sinds de jaren 70, in sommige gebieden met wel 80%<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/3979833.stm BBC: Antarctic food web under pressure]</ref>. Algemeen wordt aangenomen dat de ophanden zijnde [[klimaatverandering]] de voornaamste oorzaak van de achteruitgang in de krillstand is, waardoor het complete ecosysteem op onder andere Antarctica verstoord wordt<ref>Veranderend Antarctica: Massale volksverhuizingen onder pinguïns, op VPRO's Noorderlicht, [http://noorderlicht.vpro.nl/artikelen/33251482/ laatst benaderd op 17 februari 2007]</ref>.
+Onderzoekers hebben vastgesteld dat de hoeveelheid krill sterk is afgenomen sinds de jaren 1970, in sommige gebieden met wel 80%.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/3979833.stm BBC: Antarctic food web under pressure]</ref> Algemeen wordt aangenomen dat de [[klimaatverandering]] de voornaamste oorzaak van de achteruitgang in de krillstand is, waardoor het complete [[ecosysteem]] op onder andere Antarctica verstoord wordt.<ref>[http://noorderlicht.vpro.nl/artikelen/33251482/ 'Veranderend Antarctica: Massale volksverhuizingen onder pinguïns'], VPRO's Noorderlicht, laatst benaderd op 17 februari 2007</ref>
 ==Krill-olie==
-Krill is een minder bekende bron van [[omega-3 vetzuren]]. De olie wordt geëxtraheerd volgens een speciaal proces.
+Krill is een minder bekende bron van [[omega 3-vetzuren]]. De olie wordt geëxtraheerd volgens een speciaal proces.
-== Taxonomie ==
+== Families ==
-Orde '''Euphausiacea'''<br/>
-Families en geslachten met tussen haakjes het aantal soorten:<ref>http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=95500</ref>
 *[[Bentheuphausiidae]]
-**''[[Bentheuphausia]]'' (1 soort ''[[Bentheuphausia amblyops]]'')
 *[[Euphausiidae]]
-**''[[Euphausia]]'' (meer dan 30 soorten)
-**''[[Meganyctiphanes]]'' (1 soort ''[[Meganyctiphanes norvegica]]'')
-**''[[Nematobrachion]]'' (3 soorten)
-**''[[Nematoscelis]]'' (7 soorten)
-**''[[Nyctiphanes]]'' (4 soorten)
-**''[[Pseudeuphausia]]'' (2 soorten)
-**''[[Stylocheiron]]'' (12 soorten)
-**''[[Tessarabrachion]]'' (1 soort)
-**''[[Thysanoessa]]''  (10 soorten)
-**''[[Thysanopoda]]'' (14 soorten)
+{{Appendix}}
-{{Bronnen|1=
-{{References}}
-}}
 {{commons|Krill}}
 [[Categorie:Krill| ]]
 [[Categorie:Dierlijk vet]]
-{{Link FA|de}}
-[[ca:Krill antàrtic]]
-[[cs:Kril]]
-[[da:Antarktisk krill]]
-[[de:Antarktischer Krill]]
-[[en:Antarctic krill]]
-[[es:Euphausia superba]]
-[[fi:Etelänkrilli]]
-[[fr:Krill antarctique]]
-[[ja:ナンキョクオキアミ]]
-[[no:Antarktisk krill]]
-[[pl:Kryl antarktyczny]]
-[[pt:Krill antártico]]
-[[ru:Антарктический криль]]
-[[sv:Krill]]
-[[zh:南极磷虾]]