1629: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Huidige versie van 9 okt 2022 om 17:59

1629

Eeuwen:	16e eeuw · 17e eeuw · 18e eeuw
Decennia:	1610-1619 · 1620-1629 · 1630-1639
Jaren:	<< · < · 1628 · 1629 · 1630 · > · >>
Jaartelling in verschillende culturen

Ab urbe condita:		2382 MMCCCLXXXII
Armeense jaartelling:		1078 – 1079 ԹՎ ՌՀԸ – ՌՀԹ
Chinese jaartelling:		4325 – 4326 乙辰 – 丙巳
Christelijke jaartelling:		1629 MDCXXIX
Ethiopische jaartelling:		1621 – 1622
Hebreeuwse jaartelling:		5389 – 5390
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat		1684 – 1685
- Shaka Samvat		1551 – 1552
- Kali yuga		4730 – 4731
Iraanse jaartelling:		1007 – 1008 ۱۰۰۷ – ۱۰۰۸
Islamitische jaartelling:		1038 – 1039 ١٠٣٩ – ١٠٣٨
Maçonnieke jaartelling:		5628 – 5629
Juliaanse kalender van 1629
Gregoriaanse kalender van 1629

Het jaar 1629 is het 29e jaar in de 17e eeuw volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen

Januari - juni

29 januari - De broers Willem Lodewijk, Johan, Ernst Casimir en Otto van Nassau en Saarbrücken verdelen hun bezittingen. Willem Lodewijk krijgt het graafschap Saarbrücken, Johan krijgt Idstein, Ernst Casimir krijgt Weilburg, en Otto krijgt Neuweilnau. Het graafschap Saarwerden blijft gemeenschappelijk bezit.
3 maart - Koning Karel I van Engeland ontbindt het parlement en gaat alleen heersen.
6 maart - De Roomse keizer Ferdinand vaardigt het Edict van Restitutie uit, volgens hetwelk de protestanten alle bezette kerkgebouwen moeten teruggeven aan de katholieke kerk.
28 maart - Na een blikseminslag wordt de Grote of Sint-Janskerk in Montfoort door brand verwoest.
1 mei - Frederik Hendrik begint het Beleg van 's-Hertogenbosch.
22 mei - Door het Verdrag van Lübeck trekt Denemarken zich terug uit de Dertigjarige Oorlog en zal zich niet meer mengen in rijkszaken. Het verdrag wordt gezien als een overwinning voor de katholieke partij en maakt de weg vrij voor het door keizer Ferdinand II uitgevaardigde Edict van Restitutie.
4 juni - Het fonkelnieuwe VOC-schip de Batavia lijdt schipbreuk voor de westkust van Australië. Het loopt op een rif en 40 opvarenden komen om. De rest van de opvarenden weet op een onbewoond eiland te komen, maar wanneer de commandant per sloep hulp is gaan halen, worden veel vrouwen verkracht en meer dan honderd mensen vermoord door de Haarlemse apotheker Jeronimus Corneliszoon en zijn handlangers.
17 juni - Luitenant-admiraal Piet Hein sneuvelt in een expeditie tegen de Duinkerker kapers.
27 juni - Het Zweedse leger onder leiding van Gustaaf II Adolf van Zweden wordt verslagen door de Polen en het Keizerlijk leger in de Slag bij Trzciana.

Juli - december

In juli vindt een inval plaats van graaf Hendrik van den Bergh in het Kwartier van Veluwe.
14 augustus - Ernesto Montecuccoli verovert Amersfoort en herstelt er de katholieke diensten. Als afleiding voor het beleg van 's Hertogenbosch is hij met troepen van de keizer Gelderland binnengevallen.
19 augustus - Otto van Gent weet succesvol de Inname van Wesel te bewerkstelligen, waardoor 's keizers troepen afgesneden worden van alle versterkingen. Zij trekken zich terug naar de IJssel.
14 september - 's-Hertogenbosch geeft zich gewonnen. Het is in deze streken de zwaarste klap voor Spanje sinds de ondergang van de Armada in 1588.
25 september - Het Koninkrijk Zweden en de Pools-Litouwse Gemenebest sluiten het Verdrag van Altmark wat een einde maakt aan de Pools-Zweedse Oorlog (1626-1629).

Zonder datum

De West-Indische Compagnie stelt de "Vrijheden en Exemptiën" vast, die een nieuwe vorm van kolonisatie introduceren. Onder deze order wordt het vormen van patroonschappen mogelijk, een entiteit met lokaal bestuur en landeigendom die verantwoording schuldig is aan de directeur-generaal van de kolonie.
Filips IV van Spanje stuurt Peter Paul Rubens als vredesgezant naar Karel I van Engeland.
Opnieuw publiceert de remonstrant Episcopius een geschrift waarin hij op theologische gronden oproept tot tolerantie: Apologia pro Confessione Remonstrantium.

Beeldende kunst

Het visioen van de heilige Petrus Nolascus (1629) Francisco de Zurbarán
Beleg van Honnecourt (1629) Pieter Snayers

Bouwkunst

Palazzo Rocca a Chiavari (1629) Bartolommeo Bianco

Geboren

april

14 - Christiaan Huygens, Nederlands wiskundige, astronoom en fysicus (overleden 1695)

oktober

29 - Agneta Block, Nederlandse botanica (overleden 1704)

november

1 - Oliver Plunkett, Iers R.K. aartsbisschop en martelaar (overleden 1681)

datum onbekend

Wilhelmina Christina van Nassau-Siegen, Duits gravin (overleden 1700)

Overleden

januari

19 - Abbas I de Grote, sjah van Perzië
20 - Balthasar Lydius (52), Nederlands predikant en theoloog

juni

17 - Piet Hein (51), Nederlands luitenant-admiraal en WIC-commandant

november

1 - Hendrick ter Brugghen (41), Nederlands kunstschilder
1 - Jacob van der Doordt (±39), Nederlands kunstschilder

Zie de categorie 1629 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-{{wrapper}}
+{{Zijbalk jaar}}
+[[Bestand:Shah Abbas and Wine Boy.jpg|thumb|[[Sjah]] [[Abbas I van Perzië|Abbas]] en een wijnjongen. [[Perzische miniatuur]] van [[Reza Abbasi]].]]
-|{{Zijbalk jaar}}
-|-
-|[[Bestand:Shah Abbas and Wine Boy.jpg|thumb|right|262px|Sjah Abbas en een wijnjongen. Perzische miniatuur van [[Reza Abbasi]].]]
-|-
-|[[Bestand:Beleg van 's-Hertogenbosch 1629 (Pieter Snayers).jpeg|thumb|250px|''Beleg van 's-Hertogenbosch'' - 1629, Pieter Snayers]]
-|}
 Het jaar '''1629''' is het 29e jaar in de [[17e eeuw]] volgens de [[christelijke jaartelling]].
 == Gebeurtenissen ==
-* [[3 maart]] - Koning [[Karel I van Engeland]] ontbindt het parlement en gaat alleen heersen.
+=== Januari - juni ===
-* [[17 juni]] - Luitenant-admiraal [[Piet Hein (zeevaarder)|Piet Hein]] sneuvelt in een expeditie tegen de [[Duinkerker kapers]].
-* Opnieuw publiceert de remonstrant [[Simon Bischop|Episcopius]] een geschrift waarin hij op theologische gronden oproept tot tolerantie: ''Apologia pro Confessione Remonstrantium''.
+*[[29 januari]] - De broers [[Willem Lodewijk van Nassau-Saarbrücken|Willem Lodewijk]], [[Johan van Nassau-Idstein|Johan]], [[Ernst Casimir van Nassau-Weilburg|Ernst Casimir]] en [[Otto van Nassau-Neuweilnau|Otto]] van Nassau en Saarbrücken verdelen hun bezittingen. Willem Lodewijk krijgt het graafschap Saarbrücken, Johan krijgt Idstein, Ernst Casimir krijgt Weilburg, en Otto krijgt Neuweilnau. Het graafschap Saarwerden blijft gemeenschappelijk bezit.
-* De Roomse keizer Ferdinand is minder tolerant. Hij vaardigt het "Edict van Restitutie" uit, volgens hetwelk de protestanten alle bezette kerkgebouwen moeten teruggeven aan de Katholieke kerk.
+*[[3 maart]] - Koning [[Karel I van Engeland]] ontbindt het parlement en gaat alleen heersen.
-* Frederik Hendrik voert het [[Beleg van 's-Hertogenbosch]] uit. Als afleiding vallen de troepen van de keizer Gelderland binnen. Zij nemen Amersfoort in en herstellen er de katholieke diensten. De [[Staatsen]] weten echter succesvol de [[Inname van Wesel]] te bewerkstelligen, waardoor 's keizers troepen afgesneden worden van alle versterkingen. Zij trekken zich terug naar de IJssel.
+*[[6 maart]] - De Roomse keizer Ferdinand vaardigt het [[Restitutie-edict (1629)|Edict van Restitutie]] uit, volgens hetwelk de protestanten alle bezette kerkgebouwen moeten teruggeven aan de katholieke kerk.
-* [[14 september]] - [['s-Hertogenbosch]] geeft zich gewonnen. Het is in deze streken de zwaarste klap voor Spanje sinds de ondergang van de Armada in [[1588]].
+*[[28 maart]] - Na een blikseminslag wordt de [[Grote of Sint-Janskerk (Montfoort)|Grote of Sint-Janskerk]] in Montfoort door brand verwoest.
-* De [[West-Indische Compagnie]] stelt de "Vrijheden en Exemptiën" vast, die een nieuwe vorm van kolonisatie introduceren. Onder deze order wordt het vormen van [[patroonschap|patroonschappen]] mogelijk, een entiteit met lokaal bestuur en landeigendom die verantwoording schuldig is aan de directeur-generaal van de kolonie.
+*[[1 mei]] - [[Frederik Hendrik van Oranje|Frederik Hendrik]] begint het [[Beleg van 's-Hertogenbosch (1629)|Beleg van 's-Hertogenbosch]].
+*[[22 mei]] - Door het [[Vrede van Lübeck|Verdrag van Lübeck]] trekt [[Denemarken]] zich terug uit de [[Dertigjarige Oorlog]] en zal zich niet meer mengen in rijkszaken. Het verdrag wordt gezien als een overwinning voor de katholieke partij en maakt de weg vrij voor het door [[keizer Ferdinand II]] uitgevaardigde [[Restitutie-edict (1629)|Edict van Restitutie]].
+*[[4 juni]] - Het fonkelnieuwe [[Vereenigde Oostindische Compagnie|VOC]]-schip de ''[[Batavia (schip)|Batavia]]'' lijdt schipbreuk voor de westkust van [[Australië (continent)|Australië]]. Het loopt op een rif en 40 opvarenden komen om. De rest van de opvarenden weet op een onbewoond eiland te komen, maar wanneer de commandant per sloep hulp is gaan halen, worden veel vrouwen verkracht en meer dan honderd mensen vermoord door de Haarlemse apotheker Jeronimus Corneliszoon en zijn handlangers.
+*[[17 juni]] - Luitenant-admiraal [[Piet Hein (zeevaarder)|Piet Hein]] sneuvelt in een expeditie tegen de [[Duinkerker kapers]].
+*[[27 juni]] - Het Zweedse leger onder leiding van [[Gustaaf II Adolf van Zweden]] wordt verslagen door de Polen en het Keizerlijk leger in de [[Slag bij Trzciana]].
+=== Juli - december ===
+* In juli vindt een [[Inval van de Veluwe (1629)|inval]] plaats van graaf [[Hendrik van den Bergh]] in het [[Kwartier van Veluwe]].
+*[[14 augustus]] - [[Ernesto Montecuccoli]] verovert [[Amersfoort]] en herstelt er de katholieke diensten. Als afleiding voor het beleg van 's Hertogenbosch is hij met troepen van de keizer Gelderland binnengevallen.
+*[[19 augustus]] - [[Otto van Gent]] weet succesvol de [[Inname van Wesel]] te bewerkstelligen, waardoor 's keizers troepen afgesneden worden van alle versterkingen. Zij trekken zich terug naar de IJssel.
+*[[14 september]] - [['s-Hertogenbosch]] geeft zich gewonnen. Het is in deze streken de zwaarste klap voor Spanje sinds de ondergang van de Armada in [[1588]].
+*[[25 september]] - Het [[Koninkrijk Zweden (1523-1814)|Koninkrijk Zweden]] en de [[Pools-Litouwse Gemenebest]] sluiten het [[Wapenstilstand van Altmark|Verdrag van Altmark]] wat een einde maakt aan de [[Pools-Zweedse Oorlog (1626-1629)]].
+=== Zonder datum ===
+* De [[West-Indische Compagnie]] stelt de "Vrijheden en Exemptiën" vast, die een nieuwe vorm van kolonisatie introduceren. Onder deze order wordt het vormen van [[patroonschap]]pen mogelijk, een entiteit met lokaal bestuur en landeigendom die verantwoording schuldig is aan de directeur-generaal van de kolonie.
 * [[Filips IV van Spanje]] stuurt [[Peter Paul Rubens]] als vredesgezant naar [[Karel I van Engeland]].
+* Opnieuw publiceert de remonstrant [[Simon Bischop|Episcopius]] een geschrift waarin hij op theologische gronden oproept tot tolerantie: ''Apologia pro Confessione Remonstrantium''.
+== Beeldende kunst ==
+<gallery>
+Bestand:Aparición del apóstol San Pedro a San Pedro Nolasco.jpg|''[[Het visioen van de heilige Petrus Nolascus met de gekruisigde apostel Petrus|Het visioen van de heilige Petrus Nolascus]]'' (1629) [[Francisco de Zurbarán]]
+Bestand:Beleg van 's-Hertogenbosch 1629 (Pieter Snayers).jpeg|''Beleg van Honnecourt'' (1629) [[Pieter Snayers]]
+</gallery>
 == Bouwkunst ==
@@ Regel 27: / Regel 45: @@
 <!-- FAMILIENAAM OP ALFABETISCHE VOLGORDE, INDIEN OP DEZELFDE DAG GEBOREN -->
 ;april
-* [[14 april|14]] - [[Christiaan Huygens]], Nederlands wiskundige, astronoom en fysicus
+* [[14 april|14]] - [[Christiaan Huygens]], Nederlands wiskundige, astronoom en fysicus (overleden [[1695]])
+;oktober
+* [[29 oktober|29]] - [[Agneta Block]], Nederlandse botanica (overleden [[1704]])
+; november
+* [[1 november|1]] - [[Oliver Plunkett]], Iers R.K. aartsbisschop en martelaar (overleden [[1681]])
+;datum onbekend
+* [[Wilhelmina Christina van Nassau-Siegen]], Duits gravin (overleden [[1700]])
 ==Overleden==
 <!-- FAMILIENAAM OP ALFABETISCHE VOLGORDE, INDIEN OP DEZELFDE DAG OVERLEDEN -->
 ;januari
-* [[19 januari|19]] - [[Abbas I|Abbas I de Grote]], sjah van Iran
+* [[19 januari|19]] - [[Abbas I van Perzië|Abbas I de Grote]], sjah van Perzië
+* [[20 januari|20]] - [[Balthasar Lydius]] (52), Nederlands predikant en theoloog
 ;juni
-* [[17 juni|17]] - [[Piet Hein (zeevaarder)|Piet Hein]] (51), Nederlands luitenant-admiraal en [[West-Indische Compagnie|WIC]]-Commandant
+* [[17 juni|17]] - [[Piet Hein (zeevaarder)|Piet Hein]] (51), Nederlands luitenant-admiraal en [[West-Indische Compagnie|WIC]]-commandant
 ;november
 * [[1 november|1]] - [[Hendrick ter Brugghen]] (41), Nederlands kunstschilder
-* 1 november - [[Jacob van der Doordt]] (±39), Nederlands kunstschilder
+* [[1 november|1]] - [[Jacob van der Doordt]] (±39), Nederlands kunstschilder
 {{Commonscat|1629}}
-[[Categorie:1620-1629]]
+[[Categorie:1629| ]]
-[[af:1629]]
-[[am:1629 እ.ኤ.አ.]]
-[[an:1629]]
-[[ar:ملحق:1629]]
-[[arz:1629]]
-[[ast:1629]]
-[[az:1629]]
-[[bcl:1629]]
-[[be:1629]]
-[[be-x-old:1629]]
-[[bg:1629]]
-[[bh:१६२९]]
-[[bn:১৬২৯]]
-[[bpy:মারি ১৬২৯]]
-[[br:1629]]
-[[bs:1629]]
-[[ca:1629]]
-[[ckb:١٦٢٩]]
-[[co:1629]]
-[[cs:1629]]
-[[cv:1629]]
-[[cy:1629]]
-[[da:1629]]
-[[de:1629]]
-[[el:1629]]
-[[en:1629]]
-[[eo:1629]]
-[[es:1629]]
-[[et:1629]]
-[[eu:1629]]
-[[fa:۱۶۲۹ (میلادی)]]
-[[fi:1629]]
-[[fr:1629]]
-[[fy:1629]]
-[[ga:1629]]
-[[gd:1629]]
-[[gl:1629]]
-[[he:1629]]
-[[hi:१६२९]]
-[[hr:1629.]]
-[[ht:1629 (almanak gregoryen)]]
-[[hu:1629]]
-[[hy:1629]]
-[[ia:1629]]
-[[id:1629]]
-[[io:1629]]
-[[is:1629]]
-[[it:1629]]
-[[ja:1629年]]
-[[jv:1629]]
-[[ka:1629]]
-[[kn:೧೬೨೯]]
-[[ko:1629년]]
-[[krc:1629 джыл]]
-[[la:1629]]
-[[lb:1629]]
-[[li:1629]]
-[[lmo:1629]]
-[[lt:1629 m.]]
-[[lv:1629. gads]]
-[[map-bms:1629]]
-[[mi:1629]]
-[[mk:1629]]
-[[mr:इ.स. १६२९]]
-[[ms:1629]]
-[[nah:1629]]
-[[nap:1629]]
-[[nds:1629]]
-[[new:सन् १६२९]]
-[[nn:1629]]
-[[no:1629]]
-[[nov:1629]]
-[[nrm:1629]]
-[[oc:1629]]
-[[os:1629-æм аз]]
-[[pi:१६२९]]
-[[pl:1629]]
-[[pnb:1629]]
-[[pt:1629]]
-[[qu:1629]]
-[[ro:1629]]
-[[ru:1629 год]]
-[[sa:१६२९]]
-[[sah:1629]]
-[[scn:1629]]
-[[sk:1629]]
-[[sl:1629]]
-[[sq:1629]]
-[[sr:1629]]
-[[su:1629]]
-[[sv:1629]]
-[[sw:1629]]
-[[th:พ.ศ. 2172]]
-[[tk:1629]]
-[[tl:1629]]
-[[tr:1629]]
-[[tt:1629]]
-[[uk:1629]]
-[[ur:1629ء]]
-[[uz:1629]]
-[[vec:1629]]
-[[vi:1629]]
-[[vls:1629]]
-[[vo:1629]]
-[[war:1629]]
-[[yo:1629]]
-[[zh:1629年]]
-[[zh-yue:1629年]]