Edelgas

vertikale groep elementen binnen het Periodiek Systeem
Chemische groepen
Alkalimetalen (1)
Aardalkalimetalen (2)
Scandiumgroep (3)
Titaangroep (4)
Vanadiumgroep (5)
Chroomgroep (6)
Mangaangroep (7)
Platinagroep (8, 9 en 10)
Kopergroep (11)
Zinkgroep (12)
Boorgroep (13)
Koolstofgroep (14)
Stikstofgroep (15)
Zuurstofgroep (16)
Halogenen (17)
Edelgassen (18)
Lanthaniden
Actiniden
Portaal  Portaalicoon  Scheikunde

Een edelgas is een scheikundig element uit de edelgasgroep van het periodiek systeem. De overeenkomst van de elementen uit de edelgasgroep is de buitenste elektronenschil, die geheel gevuld is. Bijvoorbeeld de schil van helium is met de 1s²-configuratie vol en neon heeft een 1s²2s²2p6-configuratie waarmee de buitenste (tweede) schil geheel gevuld is.

Het gevolg van het volzitten van de buitenste schil is dat er geen energie te winnen is door twee atomen dicht bij elkaar te brengen en hun golffuncties te combineren. De covalentie van een edelgas is dus 0.

Lage edelgassen

bewerken

De lagere edelgassen helium en neon komen dan ook alleen voor als monoatomaire gassen, en gaan alleen in buitengewone omstandigheden verbindingen aan met andere elementen. Vanwege dit gebrek aan reactiviteit stonden de lage edelgassen vroeger ook wel bekend als 'de inerte gassen'.

Zwaardere edelgassen

bewerken

Van de zwaardere edelgassen krypton, xenon (en radon) zijn wel verbindingen mogelijk omdat de lege schillen buiten de volle schil laag genoeg in energie zijn om nog mee te kunnen doen aan het combinatiespel dat tot binding leidt. Argon neemt een tussenpositie in. Daarvan zijn excimeren bekend zoals ArF+. Dit is een kortlevend complex van argon en fluor waarvan alleen de aangeslagen toestand binding vertoont. Zodra het in de grondtoestand terugvalt, valt het complex uiteen. Het excimeer wordt wel in lasers toegepast.

Elementen

bewerken
 
Edelgaslampen
 
Edelgassen in gasontladingslampen

De elementen in de edelgasgroep zijn in het periodiek systeem hieronder groen gekleurd.

1
Ia
18
0
1 1
H
2
IIa
Periodiek systeem 13
IIIa
14
IVa
15
Va
16
VIa
17
VIIa
2
He
2 3
Li
4
Be
5
B
6
C
7
N
8
O
9
F
10
Ne
3 11
Na
12
Mg
3
IIIb
4
IVb
5
Vb
6
VIb
7
VIIb
8
VIIIb
9
VIIIb
10
VIIIb
11
Ib
12
IIb
13
Al
14
Si
15
P
16
S
17
Cl
18
Ar
4 19
K
20
Ca
21
Sc
22
Ti
23
V
24
Cr
25
Mn
26
Fe
27
Co
28
Ni
29
Cu
30
Zn
31
Ga
32
Ge
33
As
34
Se
35
Br
36
Kr
5 37
Rb
38
Sr
39
Y
40
Zr
41
Nb
42
Mo
43
Tc
44
Ru
45
Rh
46
Pd
47
Ag
48
Cd
49
In
50
Sn
51
Sb
52
Te
53
I
54
Xe
6 55
Cs
56
Ba
72
Hf
73
Ta
74
W
75
Re
76
Os
77
Ir
78
Pt
79
Au
80
Hg
81
Tl
82
Pb
83
Bi
84
Po
85
At
86
Rn
7 87
Fr
88
Ra
↓↓ 104
Rf
105
Db
106
Sg
107
Bh
108
Hs
109
Mt
110
Ds
111
Rg
112
Cn
113
Nh
114
Fl
115
Mc
116
Lv
117
Ts
118
Og
 
Lanthaniden 57
La
58
Ce
59
Pr
60
Nd
61
Pm
62
Sm
63
Eu
64
Gd
65
Tb
66
Dy
67
Ho
68
Er
69
Tm
70
Yb
71
Lu
Actiniden 89
Ac
90
Th
91
Pa
92
U
93
Np
94
Pu
95
Am
96
Cm
97
Bk
98
Cf
99
Es
100
Fm
101
Md
102
No
103
Lr

Zie ook

bewerken
Zie de categorie Noble gases van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.