Chelvatsjaoeri (gemeente)
Chelvatsjaoeri (Georgisch: ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტი, Chelvatsjaoeris moenitsipaliteti) is een gemeente met 52799 inwoners (2024) in de autonome republiek Adzjarië in het zuidwesten van Georgië. Het bestuurlijke centrum is de plaats Chelvatsjaoeri dat sinds 2012 voor het grootste deel in Batoemi ligt. De gemeente heeft een oppervlakte van ruim 356 km² en kent 64 dorpen in de relatief dichtbevolkte heuvels rond de stad Batoemi.
Gemeente in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Locatie in Georgië | |||
| |||
| Geografie | |||
| Autonome Republiek | Adzjarië | ||
| Hoofdplaats | Chelvatsjaoeri | ||
| Oppervlakte | 356.4 km² [1] | ||
| Hoogste punt | 2152 m | ||
| Coördinaten | 41° 35' NB, 41° 40' OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2024) | 52.799 [2] (148,1 inw./km²) | ||
| Etniciteit (2014) | Georgisch (99,3%) Armeens (0,2%) Russisch (0,2%) Abchazisch (0,1%) | ||
| Religie (2014) | Islam (56,3%) Orthodox (36,4%) | ||
| Bestuur | |||
| Burgemeester | Zaza Diasamidze (2021-) | ||
| Overige informatie | |||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Website | khelvachauri.ge | ||
| Chelvatsjaoeri in Adzjarië | |||
  | |||
| Foto's | |||
| |||
| Adjaristskali bij het dorpje Atsjaristskali | |||
| |||
Geschiedenis
bewerkenIn de tweede helft van de 19e eeuw arriveerden Abchazische moehadjiroen in dorpen in de huidige gemeente Chelvatsjaoeri, die destijds onder Ottomaans gezag stonden. De opstandige bevolking in het aan Rusland geassocieerde prinsdom Abchazië werd gedeporteerd naar het Ottomaanse Rijk, toen het vorstendom hardhandig onder militair Russisch gezag werd gesteld. In de dorpen Silabaoeri, Peria en Mnatobi in de periferie van Batoemi wonen nog steeds nazaten hiervan (zie Demografie).
Na de Russische overname van Adzjarië in 1878 werd het grondgebied van de huidige gemeente Chelvatsjaoeri tot 1917 opgenomen in het oblast Batoemi van het Gouvernement Koetais van het Russisch Rijk. Met de sovjetisering van Georgië vanaf 1921 werd het gebied in 1924 bestuurlijk gescheiden en viel het opeenvolgend onder oejezd Tsjorochi, oejezd Batoemi (1929), rajon Batoemi (1930-1968), het district Chelvatsjaoeri (1968-2006) en tot slot vanaf 2006 de gemeente Chelvatsjaoeri.
Oorlog 2008
bewerkenTijdens de Russisch-Georgische Oorlog van augustus 2008 werden een aantal doelen in de gemeente door de Russische luchtmacht gebombardeerd, waaronder een militaire basis[3] die een jaar eerder door het Russische leger was overgedragen als onderdeel van het overeengekomen vertrek uit Georgië.[4] Tot eind 2007 was in Batoemi en Chelvatsjaoeri de Russische 12de Militaire Basis gevestigd.
Grenswijzigingen
bewerkenDoor grenswijzigingen in 2009 en 2011 raakte de gemeente in totaal ruim 50 km² grondgebied kwijt aan Batoemi, zowel ten noorden, oosten als zuiden van de stad, waaronder een belangrijk deel van de kustlijn.[5][6] Onder dit gebied vielen ook de daba's Machindzjaoeri en Chelvatsjaoeri (het bestuurscentrum van de gemeente), een tiental dorpen maar ook de befaamde Batoemi Botanische Tuin bij de Groene Kaap (Mtsvane Kontschi) en het historische Fort Gonio.
Geografie
bewerken
Chelvatsjaoeri is de meest zuidwestelijke gemeente van Georgië. Het gebied heeft door de strategische ligging een rijk historisch verleden, en heeft veel cultureel erfgoed. De moderne gemeente heeft in het uiterste zuidwesten 3 kilometer kustlijn met de Zwarte Zee en grenst in het zuiden aan Turkije. De grensovergang bij het dorp Sarpi aan de Zwarte Zee is de belangrijkste van drie Georgisch-Turkse overgangen. Verder grenst Chelvatsjaoeri aan de gemeentes Keda in het oosten, Koboeleti in het noorden, terwijl het grootste deel van de westkant grenst aan Batoemi.
Het landschap van de gemeente is typerend voor Adzjarië: groene, vochtige subtropische heuvels en bergen. De zuidkant van de gemeente wordt doorsneden door de Adjaristskali (letterlijk "rivier van Adzjarië") en Matsjachelistskali die beiden in Chelvatsjaoeri samenvloeien met de uit Turkije afkomstige Tsjorochi alvorens de Zwarte Zee te bereiken. In het noorden van de gemeente ligt de westelijke uitloper van het Meschetigebergte en in het grensland met Turkije het Sjavsjetigebergte, beiden subgebergten van de Kleine Kaukasus.
Bergen
bewerken
De hoogste bergen van de gemeente liggen in het Sjavsjetigebergte, tot ruim 2000 meter boven zeeniveau. In dit gebergte ligt het hoogste punt van de gemeente, een naamloze top van 2152 meter boven zeeniveau, op de grens met Turkije in het zuidelijkste punt van de gemeente. Het Meschetigebergte in de noordoostelijke hoek van de gemeente hoogtes bereikt rond de 1300 meter boven zeeniveau. Hier ligt het Nationaal Park Mtirala, waarvan de naam is afgeleid van de vele regen die in het gebied valt. Het is het natste gebied in Georgië. Door de ligging direct rond Batoemi en het aanwezige natuurschoon in alle richtingen profiteert de gemeente ook van het toerisme naar de stad, en is het gebied betrekkelijk populair onder dagjestoeristen.
Dichter rond Batoemi zijn de heuvels slechts een paar honderd meter hoog, waar dan ook veel dorpen liggen. Door dit heuvelachtige gebied is de Batoemi Bypass in aanleg, onderdeel van de belangrijke hoofdroute S2 (E70) tussen Poti en Turkije, om de stad Batoemi te ontlasten. Ondanks het betrekkelijk geringe hoogteverschil langs Batoemi noodzaakt het grillige heuvelland met veel dorpse bebouwing ertoe dat deze bypass vrijwel geheel bestaat uit bruggen en tunnels.
Demografie
bewerkenBegin 2024 telde de gemeente Chelvatsjaoeri 52.799 inwoners,[2] een lichte groei ten opzichte van de volkstelling van 2014. De gemeente raakte in de periode 2009-2011 ruim 33.000 inwoners kwijt aan Batoemi door grenswijzigingen in het relatief dichtbevolkte deel rondom deze stad.[8]
| Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Chelvatsjaoeri | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002[9] | 2014 | 2020 | 2024 | |||||||||||
| Gemeente Chelvatsjaoeri | 42.870 |  61.905 |
71.887 |
83.562 |
90.843 |
 51.189 |
52.568 |
52.799
| ||||||||||
| Chelvatsjaoeri[10] | - | 2.874 | 3.238 |
5.104 |
6.143 |
1.085 |
- | - | ||||||||||
| Machindzjaoeri[10] | 5.931 | 4.421 |
2.768 |
3.702 |
3.401 |
- | - | - | ||||||||||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[11][12] Noot:[9] | ||||||||||||||||||
Etniciteit en religie
bewerkenDe bevolking van Chelvatsjaoeri bestaat voor 56,3% uit islamitische Georgiërs, gevolgd door christelijke Georgiërs die behoren tot de Georgisch-Orthodoxe Kerk (36,4%). Behoudens enkele tientallen volgers van de Armeens-Apostolische Kerk, katholieken en enkele joden zijn er geen andere religieuze minderheden vertegenwoordigd. De gemeente bestaat met 99,2% vrijwel exclusief uit etnische Georgiërs. Er zijn kleine gemeenschappen van ruim 100 Russen en Armeniërs en ruim 50 Abchaziërs.
Administratieve onderverdeling
bewerkenDe gemeente Chelvatsjaoeri is administratief onderverdeeld in 11 gemeenschappen (თემი, temi) met in totaal 64 dorpen (სოფელი, sopeli), waaronder het grensdorp Sarpi. Ook het bestuurlijk centrum Chelvatsjaoeri is een dorp en kent geen verhoogde status, een afwijking ten opzichte van de norm van Georgische gemeentelijke centra.[1]
Bestuur
bewerken
De gemeenteraad (Georgisch: საკრებულო, sakreboelo) van Chelvatsjaoeri is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar middels een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 24 leden: acht leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel en 16 worden via een proportionele lijststem gekozen.[13] Door gewijzigde gemeentegrenzen kwam het bestuurscentrum van Chelvatsjaoeri in de gemeente Batoemi te liggen. Hierdoor doet zich de bijzondere situatie voor dat de gemeente fysiek vanuit Batoemi bestuurd wordt.
Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Zaza Diasamidze van de Georgische Droom partij met 55,0% van de stemmen tot burgemeester gekozen, via een vereiste tweede ronde tegen een kandidaat van de Verenigde Nationale Beweging. De Georgische Droom behaalde de meeste proportionele stemmen (41,2%) gevolgd door de Verenigde Nationale Beweging (35,9%) en Voor Georgië (15,1%). Tien partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet. Zeven districtszetels zijn naar kandidaten van Georgische Droom gegaan, en eentje naar Verenigde Nationale Beweging.[14][15]
| Samenstelling Sakreboelo (zetels per partij) | ||||
|---|---|---|---|---|
| Partij | 2017[16] | 2021[17] | ||
| Georgische Droom (GD) | 17 | 14 | ||
| Verenigde Nationale Beweging (UNM) | 6 | 7 | ||
| Voor Georgië | 3 | |||
| Alliantie van Patriotten (AP) | 2 | |||
| Europees Georgië (EG) | 1 | |||
| Totaal | 26 | 24 | ||
Vervoer
bewerken
De belangrijkste doorgaande weg door en voor de gemeente is de nationale route Sh1, een belangrijke interregionale route tussen Batoemi, de binnenlanden van Adzjarië en de stad Achaltsiche in Samtsche-Dzjavacheti, via de 2027 meter hoge Goderdzi-pas in het oosten van de gemeente. De weg volgt de kloof van de Adjaristskali. In de late Sovjet periode was deze weg onderdeel van de A306 Sovjet hoofdroute.
Langs het drie kilometer lange gemeentelijke stuk Zwarte Zeekust loopt de Georgische internationale hoofdweg S2 (E70), de belangrijkste Georgisch-Turkse verbinding met tevens de belangrijkste Georgisch-Turkse grensovergang bij het dorp Sarpi. Deze grensovergang dertien kilometer ten zuiden van Batoemi staat met 1,36 miljoen (17,5%) inreizende bezoekers van Georgië op gelijke voet met Luchthaven Tbilisi en is de belangrijkste landgrensovergang van het land.[18]
Panorama
bewerken
Externe links
bewerkenReferenties
bewerken- ↑ a b (ka) Main Results of the 2014 Census (Publication) (pdf). Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) p.35-39 (28 april 2016). Gearchiveerd op 13 februari 2020. Geraadpleegd op 2 januari 2022.
- ↑ a b (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2024). Gearchiveerd op 26 maart 2023. Geraadpleegd op 13 juli 2024.
- ↑ (en) Overnight Air Strikes Across Georgia. Civil.ge (11 augustus 2008). Gearchiveerd op 3 januari 2022. Geraadpleegd op 3 januari 2022.
- ↑ (en) Georgia: Russian Base In Batumi Enters Its Last Phase. RFE/RL (9 oktober 2006). Gearchiveerd op 3 januari 2022. Geraadpleegd op 3 januari 2022.
- ↑ (ka) On changing the administrative boundaries of Batumi and Khelvachauri municipality. Legislative Herald of Georgia (7 maart 2009). Gearchiveerd op 3 januari 2022. Geraadpleegd op 3 januari 2022.
- ↑ (ka) On changing the administrative boundaries between the self-governing city of Batumi and Khelvachauri municipality and the self-governing city of Batumi and Kobuleti municipality. Legislative Herald of Georgia (28 juni 2011). Gearchiveerd op 2 januari 2022. Geraadpleegd op 2 januari 2022.
- ↑ a b (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 1 januari 2022.
- ↑ Zie[7] hoofdstuk "8. Urbanization", Pagina 39, voetnoot 27.
- ↑ a b Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie[7], "1. Introduction", Pagina 1.
- ↑ a b Is in 2012 (grotendeels) opgegaan in Batoemi.
- ↑ (en) Population divisions of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Gearchiveerd op 30 oktober 2021. Geraadpleegd op 31 december 2021.
- ↑ (en) Population cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Gearchiveerd op 22 november 2021. Geraadpleegd op 1 januari 2022.
- ↑ (en) Election Code of Georgia (art. 148, 149, Annex 1). Legislative Herald of Georgia (28 juni 2021). Geraadpleegd op 2 januari 2022.
- ↑ (en) October 2, 2021 Municipal Elections. CESKO Central Election Commission. Gearchiveerd op 4 januari 2021. Geraadpleegd op 2 januari 2021.
- ↑ (en) Interactive results 2021 municipal elections. Agenda.ge. Gearchiveerd op 24 mei 2022. Geraadpleegd op 2 januari 2021.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2017 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.98-99. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 6 augustus 2022.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2021 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.121-122. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 6 augustus 2022.
- ↑ (en) Georgian Tourism in Figures 2019 (pdf). Georgian National Tourism Administration (1 december 2021). Geraadpleegd op 10 september 2022.
