Arbalète

De Arbalète was een internationale trein op het traject Parijs - Zürich. De Arbalète is vernoemd naar het wapen van Wilhelm Tell, de arbalest (kruisboog) waarmee hij op de appel op het hoofd van zijn zoon schoot.

Arbalète
Soort	Trans Europ Express (1957-1979) InterCity (1979-1987) EuroCity (1987-1997)
Land(en)	Frankrijk  Zwitserland
Eerste rit	02 juni 1957
Laatste rit	28 september 1997
Spoorwegmaatschappij(en)
Voormalige	SNCF SBB-CFF-FFS
Treindienst
Startpunt	Paris Est
Eindpunt	Zürich HB
Technische gegevens
Soort materieel	Treinstel: RGP 825 (1957-1964) Treinstel: RAm TEE I (1964-1969) Locomotief: Re 4/4 II TEE (1969-1979) Locomotief: CC 72000 (1969-1979) Rijtuigen: Mistral 56 (1969-1976) Rijtuigen: Mistral 69 (1976-1979)
Spoorwijdte	1435 mm
Elektrificatie	15 kV 16 2/3 Hz / 25 kV 50 Hz
Routekaart
Portaal    Verkeer & Vervoer

Trans Europ Express

De Arbalète was op 2 juni 1957, met een vertrek om 7:00 uur 's morgens uit Zürich, de allereerste TEE-trein. De trein reed in Zwitserland onder de aanduiding ZP en in Frankrijk als TEE 40. De terugrit vertrok om 18:20 uit Parijs als TEE 47 en reed in Zwitserland als PZ. De Franse spoorwegen combineerde tussen Mulhouse en Parijs de TEE met een bestaande binnenlandse trein waardoor ook gestopt werd in Belfort, Chaumont en Troyes.

Rollend materieel

De dienst werd gestart met RGP 825 treinstellen van de SNCF. Op 2 augustus 1964 werden de treinstellen vervangen door RAm TEE treinstellen van NS/SBB. Op 23 september 1969 is op deze lijn overgestapt op getrokken materieel.

Tractie

In Zwitserland werd de trein getrokken door een Re 4/4 II TEE. Soms werd hierbij de trein tussen Zürich en Basel gekoppeld met de TEE Helvetia waardoor een trein ontstond met Inox- en Rheingold-rijtuigen. In Frankrijk kwam een diesel van de serie CC 72000 voor de trein.

Rijtuigen

De trein bestond meestal uit Inox-rijtuigen, vanaf 23 september 1969 van het type Mistral 56 en vanaf 1 oktober 1976 van het type Mistral 69.

Route en dienstregeling

De TEE (rame rouge) reed in Frankrijk gecombineerd met een gewone RGP (rame vert) om een efficiënte dienstuitvoering mogelijk te maken. De reizigers aantallen stegen vrij snel en de trein moest verstrekt worden met extra treinstellen. Uiteindelijk moest er met twee aparte treinen gereden worden. Op 29 september 1963 werden de nummers 40 en 47 aan de binnenlandse RGP toebedeeld en kreeg de TEE eigen nummers. Voor de richting Parijs in Frankrijk TEE 8 en in Zwitserland TEE 70, de richting Zürich in Frankrijk TEE 7 en in Zwitserland TEE 79. Tevens werden de haltes tussen Parijs en Mulhouse voor de TEE geschrapt. Op 31 mei 1964 verviel ook de stop in Mulhouse. Op 28 mei 1967 werd de nummering gelijk getrokken en kreeg de trein uit Parijs het nummer TEE 65, de trein naar Parijs nummer TEE 66. In de winter 1969/1970 werd weer gestopt in Mulhouse en Belfort. Op 23 mei 1971 volgde nog een vernummering, TEE 66 werd TEE 64.

TEE 65	land	station	km	TEE 64
17:30	Frankrijk	Parijs Gare de l'Est	0	12:45
21:55	Zwitserland	Basel SBB	526	08:15
23:05	Zwitserland	Zürich HB	615	07:00

In september 1973 werd voor de trein richting Parijs een extra stop in Troyes toegevoegd. Op 29 mei 1979 vond de laatste rit van de TEE Arbalète plaats. De treindienst werd voortgezet als intercity Arbalète(IC 114, 115) met twee klassen.

EuroCity

EuroCity Arbalète (rood) en de vervangende TGV 1997-2007 (paars), vanaf 2007 (blauw)

Op 31 mei 1987 werd de Arbalète als EuroCity gekwalificeerd en als EC 114, 115 in de dienstregeling opgenomen voor het traject Parijs - Basel - Zürich. De trein werd toen gereden met corail rijtuigen van de SNCF. Op 28 september 1997 werd de TGV Parijs - Bern - Zürich in dienst genomen wat het einde betekende voor de Arbalète.

 Trans Europ Express-treinen

Bronnen, noten en/of referenties

• Werbeamt der DB, Vorfahrt in Europa 1971/72, Frankfurt am Main 1971
• Centrum voor publicrelations UIC, TEE, Parijs 1972
• P. Goette en P. Willen, TEE-Züge in der Schweiz, Freiburg 2006
• M. Mertens en J.P. Malaspina, La légende des Trans Europ Express, Vannes 2007