Directoire
Het Directoire (Nederlands ook wel Directorium genoemd[1]) was het vijfkoppige bestuur van Frankrijk dat het land tijdens een deel van de Franse Revolutie regeerde, van 1795 tot 1799. De term wordt ook gebruikt voor de periode in de Franse geschiedenis waarin het Directoire het land bestuurde.
Geschiedenis
Nadat op 22 augustus 1795 een nieuwe Franse Grondwet was ingevoerd, werd op 26 oktober 1795 de Nationale Conventie opgeheven. Voor het opheffen van de Conventie werd op 26 oktober nog een algemene amnestie voor handelingen die uitsluitend met de revolutie te maken hadden afgekondigd.
De periode van het Directoire duurde van 2 november 1795 tot 9 november 1799. Zij volgde op het jakobijnse schrikbewind van Robespierre, die ten val gebracht werd door de Thermidoriaanse Reactie van 27 juli 1794. De "Thermidorianen" stelden het Directorium in als Uitvoerend Bewind van de Franse Republiek met de Grondwet van 23 september 1795.[1] De uitvoerende macht bestond tijdens deze periode uit vijf directeuren. Elk jaar werd één van hen vervangen.
Het nieuwe regime maakte korte metten met het algemeen stemrecht van de Terreur. Het cijnskiesstelsel werd weer ingevoerd. Er bleven nog maar 30.000 kiezers over, tweemaal minder dan onder de constitutionele monarchie van 1791.[2]
Voor de eerste keer in de Franse geschiedenis bestond de wetgevende macht uit een parlement, bestaande uit twee kamers:
- de Raad van Vijfhonderd (le Conseil des Cinq-Cent) met 500 leden
- de Raad der Ouden (le Conseil des Anciens) met 250 leden
De directeuren werden benoemd door de Raad der Ouden op basis van een lijst, opgesteld door de Raad van Vijfhonderd.
Het Directoire werd geplaagd door economische depressie, en Frankrijk kende nog een hongersnood in 1795, ten gevolge van een misoogst. De koers van het papiergeld was nog 1% van zijn nominale waarde. In de Vendée ging de burgeroorlog en de verschrikkelijke repressie voort, onderdrukt door het leger. De historicus Palmer spreekt van een "ineffectieve dictatuur"[3]. Brown beschrijft "chronisch geweld, dubbelzinnige justitie, en herhaalde toevlucht tot zware repressie."[4]
Het Directoire, zonder steun van het Volk, wordt ook nog geplaagd door democratie, en blijft aan de macht door illegale kunstgrepen en vervalste verkiezingen[5]. Wanneer de parlementaire meerderheid een aantal maatregelen uit de Revolutie - onder meer de priestervervolging - wil terugdraaien, plegen drie directeurs op 18 Fructidor (1797) een staatsgreep, waarbij Paul Barras door Napoleon naar voren werd geschoven. Een nieuwe golf van Terreur (de directoriale Terreur[6] brak los, waarbij militaire commissies royalisten, priesters en politieke opponenten veroordeelden. Vaak bestond de veroordeling uit verbanning naar Guyana, hetgeen de droge guillotine genoemd werd. De nieuwe Directeurs gebruiken hun macht om een staatsbankroet te organiseren: de Staatsschuld wordt eenzijdig teruggebracht tot één derde (tiers consolidé). De worsteling van het Directoire met de volkswil leidt tot groeiende invloed van het leger.
Met de Staatsgreep van 18 Brumaire VIII (9 november 1799) nam Napoleon de macht over. Hiermee kwam er een eind aan het Directoire en aan de Franse Revolutie. De periode hierna is het Consulaat, eerst met drie consuls, vervolgens met Napoleon als levenslang consul. Deze periode eindigde door Napoleons kroning tot keizer op 2 december 1804, waarop het Keizerrijk ontstond.
Kunst- en modestroming
Met directoire wordt ook een Franse kunststroming aangeduid, de Directoire-stijl bestaande uit onder andere:
- een meubelstijl die zich tijdens deze periode ontwikkelde. Het is een neoclassicistische stijl, en de opvolger van de stijl van Lodewijk XVI. De directoire stijl werd opgevolgd door die van het empire (de stijl van het keizerrijk van Napoleon).
- verschillende kostuumvormen voor mannen en vrouwen, waaronder damesondergoed dat tijdens de regering van het Directoire in zwang kwam. Het was een broekje met korte pijpjes, die met elastiek gesloten waren. "Directoire-elastiek" was nog tot voor kort een courant artikel in manufacturenzaken.
- dandyisme en geaffecteerde uitspraak ( de uitroep c'est inc'oyable, ma pa'ole d'honneu' leverde de dandy's de bijnaam "les Incroyables" op.
- ↑ a b Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "Directoire [geschiedenis]". Microsoft Corporation/Het Spectrum.
- ↑ Jean-Paul Bertaud, La Révolution française, Paris, Perrin, 2004, p=284.
- ↑ R.R. Palmer and Joel Colton, A History of the Modern World (4th edition 1971) p 412
- ↑ Howard G. Brown (2007). Ending the French Revolution: Violence, Justice, and Repression from the Terror to Napoleon. U. of Virginia Press, p. 1.
- ↑ Jerome Blum, Rondo Cameron, and Thomas G. Barnes. The European World - A History (2nd ed. 1970) p 488
- ↑ Georges Lefebvre, La France sous le Directoire, 1795‑1799, deuxième édition, Paris, 1984,
