Aanvankelijk lezen en spellen: verschil tussen versies

[[Bestand:Letterkaartjes.JPG|{{largethumb}}thumb|Letterkaartjes die gebruikt kunnen worden in de leesles in groep 3]]

[[Bestand:Aanvankelijk spellen.jpg|{{largethumb}}thumb|Dictee op het niveau van groep 3]]

[[Bestand:Woordrijtjes.JPG|{{largethumb}}thumb|Woordrijtjes op het niveau van groep 3]]

[[Bestand:Fopletter Poort.JPG|{{largethumb}}thumb|Visuele ondersteuning bij de [[fopletter]]]]

'''Aanvankelijk lezen en spellen''' is de [[taaldidactiek|didactische term]] dievoor hetde processtart aangeeftvan waarinhet een[[taalverwerving|aanleren]] kindvan leertbeide lezen en spellen[[taalvaardigheid|taalvaardigheden]]. In [[Nederland]] gaatwordt menhiermee ervanin uit dat gemiddeld genomen zes jaar ([[groep 3]] van de [[Basisonderwijs (Nederland)|basisschool]]) eenbegonnen, goedeals leeftijdde iskinderen omzes metjaar hetoud lees- en spellingproces te beginnenzijn. In [[Vlaanderen]] start men in het eerste leerjaar van de [[Basisonderwijs (Vlaanderen)|lagere school]]. Door een andere invullingindeling van dehet [[leerplicht]] (Vlaamse kinderen zijn leerplichtig op 1 september van het kalenderjaar waarin ze 6 jaar worden, en beginnen in dat jaar op 1 september met het eerste leerjaar)schooljaar zijn de Vlaamsekinderen starterser gemiddeld 4vier maanden jonger dan Nederlandse kinderen, die met leesonderricht starten als ze tenmet vollelezen 6en jaarschrijven zijnbeginnen.

Er zijn verschillende methodes die binnen de basisschool worden gebruikt voor het aanvankelijk lezen en spellen. Deze methodes maken meestal onderscheid tussen de klankzuivere en niet-klankzuivere periode. In de eerste maanden van het leesonderwijs ligt de nadruk sterk op het decoderen, het ontcijferen van de lettercode. Dit wordt het technisch lezen genoemd.

** tweetekenklanken (''ook wel: [[digraaf|digrafen]]''): ui, ie, ei, ij, ou, au, oe, eu

Met behulp van de 34 klankenzuivereklankzuivere klanken zijn veleveel klankzuivere woorden te maken. Deze woorden worden ingedeeld in:

De enkelvoudige klankzuivere woorden kunnen weverdeeld verdelenworden in moeilijkheidsgraad door het aantal medeklinkers (m) voor ofen achter het zuivere klankdeel (k) te variëren:

Wanneer enkele woorden gelezen kunnen worden is het zaak om deze zo snel mogelijk in betekenisvolle zinnen te laten gebruiken. Alleen dan wordt het nut van het lees-[[schrijfproces]] zichtbaar. Woorden die nog niet aan de orde zijn geweest kunnen vervangen worden door zogenaamdezogenoemde picto's (kleine simpele afbeeldingen).

|eer / oor / eur||b''eer'' / v''oor'' / d''eur'' (zie ook: [[fopletter]])

|aai / ooi / oei||papeg''aai'' / h''ooi'' / kn''oei''

|eeuw / ieuw||sn''eeuw'' / n''ieuw''

|<nowiki>-d-t / -p-b</nowiki>||paar''d'' / straa''t'', ko''p'' / we''b''

|<nowiki>-pje, / -tje, / -je</nowiki>||boom''pje'' / stoel''tje'' / rups''je''

|ge- / be- / ver- /||''ge''vaar / ''be''doel / ''ver''voer

|tweeledige woorden||''lo''pen / ''strui''ken / ''kis''ten / ''sta''ppen

De elementaire leeshandeling is eigenlijk de omgekeerde elementaire spelhandeling, de input en output iszijn net omgekeerd. Deze leesstrategie wordt op veel basisscholen als eerste leesstrategie aangeleerd. Toch komt het voor dat kinderen leesstrategieën door elkaar gebruiken. Het ene woord leent zich dan ook beter voor het lezen met behulp van de visuele woordvorm dan de elementaire leeshandeling danvan het andere woord. Toch vormt de elementaire leeshandeling de basis van het leren lezen. Dit komt doordat de deelvaardigheden hierin op volgorde worden gebruikt die essentieel zijn voor het lezen van onbekende woorden. Hij ziet er als volgt uit:

Deze leesstrategie is waarschijnlijk bij elk kind het eerste middel om de taal te leren kennen. Het is een mooi begin om aan de hand van op deze manier verworven woordenkennis de structuur van taal te leren kennen met de elementaire leeshandeling. Ook volwassenen gebruiken deze leesstrategie veelvuldig. De meeste woorden herkennen we in één keer, dit wordt ook wel directe woordherkenning genoemd en zorgt voor het vermogen tot het snel lezen van teksten. Een voorbeeld van een methode die met deze strategie werkt is de globaal methode uit de jaren 30, vandaar ook de nu nog gebruikte term ‘globaal woorden’.

Om te voorkomen dat kinderen blijven hangen in het spellend of radend lezen is het van belang dat deze leesstrategieën flexibel kunnen worden gebruikt.

*; [[Auditieve objectivatie]]: Hier moet het kind kunnen letten op de klank en niet de betekenis van het woord.

; [[Auditieve discriminatie]]: Hier moet het kind kunnenin lettenstaat opzijn deklanken klankof enwoorden niette de betekenis van hetkunnen woordonderscheiden.

; [[Auditieve synthese]]: Hier moet het kind in staat zijnafzonderlijke klanken ofkunnen woordensamenvoegen tetot kunneneen onderscheidenwoord.

;* [[Klankpositie bepalen]]: Hier moet het kind eenkunnen woordhoren kunnenwaar splitseneen bepaalde klank in deeen woord afzonderlijkegehoord klankenwordt.

*; [[Visuele discriminatie]]: Hier moet het kind het verschil tussen letters en of woorden kunnen zien.

; [[Visuele analyse (lezen)|Visuele analyse]]: Hier moet het kind hetin verschilstaat tussenzijn om losse letters enin ofhet woordenwoord kunnente zienherkennen.

; [[Spatieel ordenen]]: Hier moet het kind in staat zijn om lossede letters in heteen woord teop volgorde kunnen herkennenonthouden.

*; [[Analytische- / synthetische methode]]: Normaalwoorden met systematische aandacht voor analyse en synthese

* [[Schoolrijpheid]]

* [[AVI (onderwijs)]]

* [[Didactische leeftijdsequivalent]]

* [[Veilig leren lezen]] (een voorbeeld van een methode van aanvankelijk lezen/spellen)

* [[Leesplankje van Hoogeveen]] ("aap - noot - mies")

[[Categorie:Basisonderwijs in Vlaanderen]]

[[categorieCategorie:Onderwijsproces]]