Romanik

De Doom vun Speyer, de gröttste romaansche Kark, de dat vundagen noch gifft

Rundbagens in den Doom vun Speyer

Notre Dame la Grande (Poitiers), fardig stellt 1150, Poitiers

Dat Woort Romanik (ok: Romaansch Stil, vörgotisch Stil, lombardisch Stil) bedutt en Tiet in de Kunstgeschicht un in de Bokunst in dat Middelöller, so twuschen de Johren 1000 un 1200. In düsse Johren hett sik en besunnern Bostil rutbillt. In verscheden Länner is noch bit na de Midden vun dat 13. Johrhunnert in den Stil vun de Romanik boot wurrn. Nadem Rom in dat 6. Johrhunnert unnergahn weer un de Antike dor mit toenne güng, is de Romanik de eerste grote Kunststil in Europa ween. Künnig weern kann en den romaanschen Stil vunwegen siene Rundbagens. De Muern sünd nich, as bi de Gotik, unnerbraken vun grote Finsters un Sulen.

Wo dat Woort herkummt

Dat Woort romanesque is üm 1820 vun franzöösche Gelehrten för den Rundbagenstil bruukt wurrn. Düt Woort hefft se bruukt, vunwegen de Verwandschup vun düssen Stil mit de Röömsche Architektur. Dor hett de Romanik ja ehre Rundbagens, Pielers, Sulen un Gewölven vun afkeken.

De Bokunst in de Romanik

Dicke Muern, as bi Borgen, lüttje Kapitellen in Form vun en Tardel up de Pielers höört to den romaanschen Bostil. In de Tiet vun de fröhe Romanik geev dat noch keen Gewölven, man de Hüser un Karken sünd mit en platte Kasettendeck afslaten wurrn. Later sund de Gewölven upkamen, toeerst de Tunnengewölv, as bi de Kark St. Philibert in Tournus in Burgund. Noch later sünd Krüüzgraatgewölven dorto kamen. In de Tiet vun de Romanik sünd to'n eersten Mol siet de Antike grote Rüüm mit Gewölven afslaten wurrn. De Arbeiten vun de Steehauers un Molers wiest faken malle un düütliche Motiven. De Karken sünd dormols jummers so groot boot wurrn, as dat man just mööglich weer. Dat hüng gor nich af vun de Lüde, de dor hen güngen. Amenne güng dat üm en Teken vun Gott siene Macht un Grootheit un nich um de Masse vun Minschen, de dor Kark fiern döen.

Vör de Romanik geev dat de Kunst vun de Merowingers, de Karolingers un de Ottonen. De ehre Kunstwarken sünd avers noch stebiger un öllerhaftiger, as in de Romanik. Man in jem ehre Delen stimmt se denn doch mit de Romanik al övereen. Ut düsse fröhen Tieden sünd avers bloß noch en poor Bowarken överbleven. Dor kann een dat nu doch nich so genau üm verglieken. En beröhmt Bowark ut düsse Tiet is dat Mönster vun Aken. Allgemeen warrt seggt, dat de Övergang vun de Vörromanik na de Romanik hen in Frankriek üm 1000 rüm weer, in Düütschland üm 1020/1030, in Polen üm 1038 rüm, as König Kasimir I. kröönt wurrn is. In Düütschland güng de Romanik los mit de Michaeliskark in Hilmessen gegen 1010, mit den Dom vun Speyer üm 1025 rüm un mit de Kloosterkark in Limborg an de Haardt ok in düssen Johren.

De Romanik in Düütschland warrt ünnerdeelt in de dree Delen Fröhromanik, Hoochromanik un Late Romanik.