Enno Rudolph Brenneysen

Enno Rudolph Brenneysen (* 26. Oktober 1669 in Esens; † 22. September 1734 in Auerk) weer ünner Georg Albrecht Kanzler vun Oostfreesland.

Leben

Brenneysen hett dat Ulrichsgymnasium Nörden besöcht. Nah sien Studium vun de Rechtswetenschapen in Halle is Brenneysen 1697 as Regeerens- un Kanzleiraat in den Landesdeenst intreden. 1708 wurr he Viezkanzler un 1720 Kanzler un Direkter vun den geheimen Raat. Ünner de Herrschap vun Georg Albrecht führ he relativ ahn Inschränken de Regeerensgeschäfte un hett versöcht, in Oostfreesland en System vun den religiöös präägten Absolutismus intorichten. Dat muss aber dorto führen, de all bestahn Spannungen tüschen den Fürsten un de Oostfreesch Ständen noch deeper to maken. 1726/27 keem dat doruphen to den so nömmten Appell-Krieg. De Fürst gung as Winner ut dissen Konflikt hervör un sülvst de an de Tipp vun de upsternaatsch Stände stahn Stadt Emden hett sück ünnerworfen. Nu wurr aber jüst Brenneysen Verhannelsführen vun dat Grafenhuus. Sie schlecht Verhannelnsgeschick hett aber en freedlich Eenigung vun de an den Konflikt bedeeligten Parteien verhinnert. Ofschons Kanzler un Fürst en streng Straaf för de Upsternaatschen fordern dee, wurrn de 1732 vun den Kaiser amnesteert.

To de Verdeensten vun Brenneysen hörrt de Anfang vun dat 18. Johrhunnert vun hüm schreven „Ostfriesische Historie und Landesverfassung“.

Nah hüm sünd in Auerk un Esens Straaten nömmt wurrn.

Utwirken

As Fürst Georg Albrecht an' 11. Juni 1734 starven dee, övernehm Carl Edzard in dat Öller vun 18 Johr de Amtsgeschäfte as letzt noch leven Nahkommen vun Georg Albrecht. Aber ok he kunn de Konflikte mit de Stände nich lösen. To disse Tiet wurrn de Wieken för de Machtövernahm vun Preußen in Oostfreesland stellt. En besünner un bedüüden Stellung nehm dorbi de Stadt Emden in, de nah den Appell-Krieg politisch alleen stunn un wertschaplich man mau dorstunn. Emden wull sien Stellung as "ständische Hööftstadt" un Hannelsmetropole torüch un hett dorbi af 1740 up preußische Hülp sett. De wertschapliche Positschoon un de bestahn Privilegien vun Emden sullen mit Verdrag stütt wurrn, worup de Oostfreesschen Stände in' Gegentoog de preußische Anwartschap in Oostfreesland anerkennen deen. An' 14. März 1744 wurr mit den Afsluss vun twee Verdrääg vörnehmlich wertschaplich Regelungen afmaakt. Preußen hett sück aber ok wiederhen up dat vun Kaiser Leopold I. 1694 utstellt Recht up Belehnen vun dat Fürstendom Oostfreesland för den Fall vun fehlen männlich Arven stütt. Öfschons dat Königriek Hannober Wedderstand wiesen dee, sull sück Preußen in dat Bemühen um Oostfreesland dörsetten. Nah den Dood vun den letzten Herrscher ut dat Huus Cirksena övernehm Friedrich de Grote 1744 Oostfreesland.

Literatur

• J. S. Ersch / J. G.- Gruber (Hrsg.): Allgemeine Encyclopädie der Wissenschaften und Künste in alphabetischer Folge von genannten Schriftstellern bearbeitet, 12. Theil, Leipzig 1824, S. 360, Sp II; einsehbar bei google books; afropen an’ 13. April 2010
• Ernst Friedlaender In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 3, Duncker & Humblot, Leipzig 1876, S. 308 f.
• Joseph König In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 2, Duncker & Humblot, Berlin 1955, S. 588.

Weblenken

• Brenneysen bi de Ostfriesische Landschaft
• Enno Rodolph Brenneysen bi genealogy.net
• DNB-Katalog
• Personennaamdatei