Elektrophon

As Elektrophon warrt anlehnt an de Hornbostel-Sachs-Systematik vör allen de Grupp vun de Musikinstrumenten betekent, de to’n Afspelen vun den tüügten Schall en Kopphörer oder en an de Ruumümstännen anpassten Audio-Verstarker mit anslaten Luutspreker bruken doot. De egentliche Technologie to’n Toontügen un de Speelwies is dorbi bannig verscheden.

In’n wieteren Sinn künnt to de Elektrophonen ok MIDI-Reedschoppen tellt warrn, de keen egene Tooningaav hebbt un blots to’n Afspiekern vun MIDI-Befehlen (Sequenzer) deent. De Övergang to de Reekner-Technologie is hierbi nich kloor afgrenzt, so dat en nipp un naue Indeelen in Kategorien nich mööglich is. De egentliche Anwenner sütt dat tomeist ok nich as nödig an, akkerat zu ünnerscheeden. Man künn ünnerscheeden na de Oort vun’t Toontügen oder na de Speelwies.

Hammond-Orgel

Theremin

Historie

In de düütschsprakigen Literatur fallt den mährschen Prediger Prokop Diviš de Ehr to, dat eerste Elektrophon maakt to hebben: He hett al af 1730 anfungen, dat Denis d’or uttoklamüstern. De franzöösche Jesuit Jean Baptiste de la Borde folg 1759 mit dat Clavicin électrique. Sünners dat eerste warrt faken in Nakieksels nöömt, man jümmers ahn en naue Beschrieven, woans dat funkschoneert hett.

Curt Sachs hett in sien Nakieksel vun 1913 schreven:

„Denis d’or“, en elektrischen Mutatschoonsflögel mit een Pedal, utfunnen 1730 vun den mährschen Prediger Prokop Diviß to Prendnitz bi Znaim. (Tosatz vun Sachs ut Schilling 1835 övernahmen) Dat Instrument weer 5 Foot lang un 3 Foot breed, mit 790 Sneren betagen, de 130 Verännern dörmaken künnt un liekers in en dreeveerdel Stünn stimmt warrn künnen. Dör disse Inrichten künnen op dat Instrument de Töön vun meist all Blaas- un Snereninstrumenten namaakt warrn. Bito weer ok en Spaaß mit inboet, dordör dat de Speler vun dat Instrument so faken en elektrischen Slag kreeg, as de Utfinner dat wullt hett. Dat eenzige Stück, dat de Utfinner boet hett, hett de Prälaat vun Bruck, Georg Lambeck, köfft, de sien Leevtiet lang en sünnern Toonkünstler anstellt harr, de dat Instrument bedeenen de.

De Berliner Afkaat Richard Eisenmann, de veel vun Technik wüss un en Schöler vun Helmholtz weer, hett üm 1900 rüm en Reedschop utklamüstert mit de man op en Klavier annere Instrumenten namaken künn as to’n Bispeel en Orgel oder en Snereninstrument. Mit de Utfinnen weer dat ok mööglich, Töön an- un afswellen to laten. Üm dat Swingen vun de Sneren to kontrolleeren un de Klangfarv to ännern, hett Eisenmann en Reedschop bruukt, de för de dormolige Tiet bannig wiet weer. In Berichten ut de Tiet warrt se so beschreven:

„To’n Bedrief vun’t Klavier höört en Akkumulaterbatterie vun teihn Zellen. Över jeedeen Sneer liggt en Hoofiesenmagnet, dat an’t een Enn tosamen mit dat vun all annern Elektromagneten an en gemeensome Metallschien anliggt, de dör en sünners konstrueerten Stroomünnerbreker mit de Batterie verbunnen is. De Ünnerbreker kann över en Pedal in un utschalt warrn, wat denn to de nöömten Modulatschonen föhrt.“

Weblenken

Elektrophonen. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Das Denis d´or: Urahn der elektroakustischen Musikinstrumente? op de Websieten vun de Universität Köln (PDF-Datei; 297 kB)