Кралство Југославија

Кралство Југославија (српскохрватски: Kraljevina Jugoslavija / Краљевина Југославија; словенечки: Kraljevina Jugoslavija) — држава во Југоисточна и Средна Европа која постоела од 1918 до 1941 година. Од 1918 до 1929 година официјално била наречена Кралство на Србите, Хрватите и Словенците (српско-хрватски: Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca/Краљевина Срба, Хрвата и Словенаца; словенечки: Kraljevina Srbov, Hrvatov in Slovencev) или неговата скратена форма Кралство СХС (Kraljevina SHS/Краљевина СХС), но терминот „Југославија“ било неговото колоквијално име поради неговото потекло. Официјалното име на државата било сменето во „Кралство Југославија“ од страна на кралот Александар I на 3 октомври 1929 година.

Кралство на Србите, Хрватите и Словенците (1918–1929) Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca Краљевина Срба, Хрвата и Словенаца Kraljevina Srbov, Hrvatov in Slovencev Кралство Југославија (1929–1941) Kraljevina Jugoslavija Краљевина Југославија
1918–1941
Знаме Грб
Motto: Jedan narod, jedan kralj, jedna država   Један народ, један краљ, једна држава   „Една нација, еден крал, една земја“
Химна: Химна на Кралство Југославија Химна Краљевине Југославије Himna Kraljevine Jugoslavije
Кралство Југославија во 1930 година
Главен град	Белград 44°48′35″N 20°27′47″E
Largest city	Главен
Official languages	српскохрватски и словенечки
Говорени јазици	Список (без официјален статус: германски, унгарски, албански, македонски, ромски, романски, ладино
Демоним(и)	Југословени
Уредување	Унитарна парламентарна уставна монархија (1918–1929, 1931–1939) Унитарна апсолутна монархија под кралска диктатура (1929–1931) Федерална парламентарна уставна монархија (1939–1941)
Крал
• 1918–1921	Петар I
• 1921–1934	Александар I
• 1934–1941	Петар II
Принц-регент
• 1918–1921	принц Александар
• 1934–1941	принц Павле
Премиер
• 1918–1919 (прв)	Стојан Протиќ
• 1941 (последен)	Душан Симовиќ
Legislature	Народно претставништво (1919–1920) Национално Собрание (1920–1941)
• Upper house	Сенат (од 1931)
• Lower house	Комора на пратеници (од 1931)
Историски период	Меѓувоен период • Втора светска војна
• Создавање	1 декември 1918
• Видовденски устав	28 јуни 1921
• Шестојануарска диктатура	6 јануари 1929
• Устав од 1931	3 септември1931
• Атентат врз кралот	9 октомври 1934
• Договор за Бановина Хрватска	25 август 1939
• Приклучување на Оската	25 март 1941
• Мартовски државен удар	27 March 1941
• Априлска војна	6 април 1941
• Влада во егзил	април 1941
• Укинување на монархијата	29 ноември1945
Површина
1941	247.542 km2 (95,577 sq mi)
Население
• 1918	12,017,323
• 1931	13,934,000
Валута	Југословенска круна (1918–1920) Југословенски динар (1920–1941)
Претходници Наследници Кралство Србија Држава на Словенци, Хрвати и Срби Кралство Унгарија Кралство Италија Царство Бугарија 1924: Кралство Романија Србија окупирана од Германија Италијански гувернаторат на Црна Гора Независна Држава Хрватска Кралство Италија Царство Бугарија Кралство Унгарија Италијански протекторат на Албанија Нацистичка Германија Југословенска влада во егзил
^ српскохрватскиот и словенечкиот се посебни јазици, но тоа не било официјално прифатено или универзално прифатено во тоа време, а „српско-хрватско-словенечкиот“ бил прогласен за единствен официјален јазик („српско-хрватско-словенски“ или „српско-хрватско-словенски“ преведено и „српскоатословенски“). Во практиката функционирал како српско-хрватски. ^ Петар II, сè уште малолетен, бил прогласен за возрасен со воен удар. Набргу по неговото преземање на кралската власт, Југославија била окупирана од Оската и младиот крал заминал во егзил. Во 1944 година го прифатил формирањето на Демократска Федеративна Југославија. Тој бил сменет од југословенскиот парламент во 1945 година. ^ Еднодомен до 1931 година.

Прелиминарното кралство било формирано во 1918 година со спојување на привремената Држава на Словенците, Хрватите и Србите (самата формирана од териториите на поранешна Австроунгарија, опфаќајќи ја денешна Босна и Херцеговина и поголемиот дел од денешна Хрватска и Словенија) и Банат, Бачка и Барања (кои биле дел од Кралството Унгарија во рамките на Австроунгарија) со поранешното независно Кралство Србија. Истата година, Кралството Црна Гора исто така го прогласило своето обединување со Србија, додека регионите на Косово и Вардарска Македонија станале дел од Србија пред обединувањето.

Со државата управувала српската династија Караѓорѓевиќ, која претходно владеела со Кралството Србија под Петар I од 1903 година (по Мајскиот државен удар) наваму. Петар I станал првиот крал на Југославија до неговата смрт во 1921 година. Него го наследил неговиот син Александар I, кој бил регент на неговиот татко. Тој бил познат како „Александар Обединител“, а кралството го преименувал во „Југославија“ во 1929 година. Тој бил убиен во Марсеј од страна на Владо Черноземски, член на Внатрешната македонска револуционерна организација (ВМОРО), за време на неговата посета на Франција во 1934 година. Круната му била предадена на неговиот 11-годишен син Петар. Братучедот на Александар, Павле, владеел како регент на принцот до 1941 година, кога Петар II станал полнолетен. Кралското семејство побегнало за Лондон истата година, пред земјата да биде нападната од Силите на Оската.

Во април 1941 година, земјата била окупирана и поделена од силите на Оската. Во Лондон била формирана кралска влада во егзил, признаена од Обединетото Кралство, а подоцна и од сите сојузници. Во 1944 година, по притисок од британскиот премиер Винстон Черчил, кралот ја признал владата на Демократска Федеративна Југославија како легитимна влада. Таа била основана на 2 ноември по потпишувањето на Договорот од Вис од страна на Иван Шубашиќ (во име на Кралството) и Јосип Броз Тито (во име на југословенските партизани).

Формирање

Прослави во Загреб за време на формирањето на Националниот совет на државата на Словенците, Хрватите и Србите, октомври 1918 година

Српската војска на плоштадот Бан Јелачиќ во Загреб во 1918 година

Делегација на Националниот совет на Државата на Словенците, Хрватите и Србите предводена од Анте Павелиќ читајќи го обраќањето пред регентот Александар, 1 декември 1918 година

По атентатот на австрискиот надвојвода Франц Фердинад од страна на босанскиот Србин Гаврило Принцип и избувнувањето на Првата светска војна, Србија била нападната и окупирана од здружените бугарски, австриски и германски сили на 6 октомври 1915 година. По овој настан следела ескалацијата на јужнословенскиот национализам и повиците на словенските националисти за независност и обединување на јужнословенските националности на Австроунгарија заедно со Србија и Црна Гора во единствена Држава на Словенците, Хрватите и Србите.

Далматинскиот хрватски политичар Анте Трумбиќ станал истакнат јужнословенски лидер за време на војната и го предводел Југословенскиот комитет кој лобирал кај сојузниците да го поддржат создавањето на независна Југославија. Трумбиќ се соочил со првично непријателство од српскиот премиер Никола Пашиќ, кој претпочитал проширена Србија наместо обединета југословенска држава. Сепак, и Пашиќ и Трумбиќ се согласиле на компромис, кој бил донесен на Декларацијата на Крф на 20 јули 1917 година, која се залагала за создавање обединета држава на Србите, Хрватите и Словенците, која ќе ја предводи српската династија Караѓорѓевиќи.

Во 1916 година, југословенскиот комитет започнал преговори со српската влада во егзил, на кои одлучиле за создавање на Кралството Југославија, прогласувајќи ја заедничката Крфска декларација во 1917 година, а состаноците биле одржани во Општинскиот театар на Крф.

Во ноември 1918 година, Националниот совет на државата на Словенците, Хрватите и Србите назначил 28 членови кои требало да започнат преговори со претставниците на владата на Кралството Србија и Црна Гора за создавање на нова југословенска држава, а делегацијата директно преговарала со регентот Александар Караѓорѓевиќ. Откако завршиле преговорите, а делегацијата на Националниот совет на државата на Словенците, Хрватите и Србите предводена од Анте Павелиќ го прочитале обраќањето пред регентот Александар, кој го претставувал неговиот татко, кралот Петар I, по кое тој го прифатил нивното барање и кралството било воспоставено.

Кралство Југославија (српскохрватски: Kraljevina Jugoslavija / Краљевина Југославија; словенечки: Kraljevina Jugoslavija) — држава во Југоисточна и Централна Европа која постоела во периодот од 1918 до 1941 година. Од 1918 до 1929 година, официјално била позната како Кралство на Србите, Хрватите и Словенците (српскохрватски: Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca / Краљевина Срба, Хрвата и Словенаца; словенечки: Kraljevina Srbov, Hrvatov in Slovencev ), но терминот „ Југославија “ („Земја на јужните Словени“) било нејзиното колоквијално име поради нејзиното потекло. Официјалното име на државата било сменето во „Кралство Југославија“ од страна на кралот Александар I на 3 октомври 1929 година

Новото кралство го сочинувале поранешните независни кралства Србија и Црна Гора (Црна Гора била приклучена кон Србија претходниот месец) и значителен дел од територијата што порано била дел од Австроунгарија, Државата на Словенците, Хрватите и Србите. Главните држави кои го формирале новото Кралство биле Државата на Словенците, Хрватите и Србите; Војводина; и Кралството Србија со Кралството Црна Гора.

Создавањето на државата било поддржано од панслависти и југословенски националисти. За сесловенското движење, целиот јужнословенски (југословенски) народ се обединил во една држава. Создавањето било поддржано и од сојузниците, кои се обиделе да ја разбијат Австроунгарската држава.

Новоформираното Кралство на Србите, Хрватите и Словенците учествувало на Париската мировна конференција со Тумбиќ како претставник на земјата. Бидејќи сојузниците ги намамиле Италијанците во војната со ветување за значителни територијални придобивки во замена, што отсекува четвртина од словенечката етничка територија од преостанатите три четвртини од Словенците кои живееле во Кралството СХС, Трумбиќ успешно се заложил за вклучување повеќето Словени кои живеат во поранешна Австроунгарија да бидат вклучени во границите на новото Кралство на Србите, Хрватите и Словенците. Сепак, со Рапалскиопт договор население од половина милион Јужни Словени, главно Словенци, биле подложени на присилна италијанизација до падот на фашизмот во Италија. Во времето кога Бенито Мусолини бил подготвен да го измени границите на Рапало со цел да ја припои независната држава Риека кон Италија, обидите на Пашиќ да ги поправи границите кај Постојна и Идрија биле ефективно поткопани од регентот Александар кој претпочитал „добри односи“ со Италија.

Михајло Пупин влијаел на конечните одлуки на Париската мировна конференција кога биле исцртани границите на кралството.

Југословенското кралство граничело со Италија и Австрија на северозапад на границата Рапало, Унгарија и Романија на север, Бугарија на исток, Грција и Албанија на југ и Јадранското Море на запад. Речиси веднаш наишло на спорови со повеќето од нејзините соседи. Словенија била тешко да се одреди, бидејќи 400 години била составен дел на Австрија. Војводинскиот регион бил спорен со Унгарија, Македонија со Бугарија, Риека со Италија.

Плебисцит се одржало и во провинцијата Корушка, која одлучила да остане во Австрија. Австријците формирале мнозинство во овој регион, иако бројките покажуваат дека некои Словенци навистина гласале за Корушка да стане дел од Австрија. Далматинскиот пристанишен град Задар и неколку далматински острови и биле дадени на Италија. Градот Риека бил прогласен за Слободна Држава Риека, но тој набргу бил окупиран, а во 1924 година припоен од Италија, на која исто така и било ветено далматинскиот брег за време на Првата светска војна, и Југославија која ја барала Истра, дел од некогашното австриско приморје кое било припоено кон Италија, но кое содржело значително население Хрвати и Словенци.

Формирањето на Видовданскиот устав во 1921 година предизвикало тензии меѓу различните југословенски националности. Трумбиќ се спротивставил на уставот од 1921 година и со текот на времето станувал сè понепријателски настроен кон југословенската влада за која сметал дека е централизирана во корист на српската хегемонија над Југославија.

Економија

Земјоделство

Словенечки фармери (1930-ти)

Три четвртини од југословенската работна сила била ангажирана во земјоделството. Постоеле неколку комерцијални земјоделци, но повеќето биле селани за егзистенција. Оние на југ биле особено сиромашни, живеејќи во ридско, неплодно подрачје. Не постоеле големи имоти освен на север, а сите биле во сопственост на странци. Една од првите акции што ги презела новата југословенска држава во 1919 година била да ги разбие имотите и да располага со странски, а особено унгарски земјопоседници. Скоро 40% од руралното население претставувало вишок (т.е. вишокот луѓе не биле потребни за одржување на тогашното ниво на производство), а и покрај топлата клима, Југославија била исто така релативно сува. Внатрешните комуникации биле лоши, штетите од Првата светска војна биле големи, а со неколку исклучоци, земјоделството било лишено од машини или други современи земјоделски технологии.

Производство

Производството било ограничено на Белград и другите поголеми населени центри и главно се состоело од мали, релативно примитивни капацитети кои произведувале строго за домашниот пазар. Комерцијалниот потенцијал на јадранските пристаништа во Југославија заминувал во отпад бидејќи на нацијата и недостигал капитал или техничко знаење за да управува со бродската индустрија. Од друга страна, рударската индустрија била добро развиена поради изобилството на нацијата со минерални суровини, но бидејќи со неа првенствено биле во сопственост и управувани од странци, најголем дел од производството се извезувало. Југославија била третата најмалку индустријализирана нација во Источна Европа по Бугарија и Албанија.

Долг

Обврзница на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците за ликвидација на агро-долговите од Босна и Херцеговина, издадена на 18 јуни 1921 г.

Југославија претставувала типична за источноевропските нации по тоа што позајмувала големи суми пари од Запад во текот на 1920-тите. Кога започнала Големата депресија во 1929 година, западните кредитори ги повикале своите должници да ги вратат парите назат, но должниците не биле во можност да го сторат тоа. Дел од парите биле изгубени за калемење, иако повеќето биле искористени од земјоделците за подобрување на производството и извозниот потенцијал. Земјоделскиот извоз, сепак, секогаш бил нестабилна перспектива бидејќи нивните приходи од извоз биле во голема мера зависни од нестабилните цени на светскиот пазар. Големата депресија предизвикала пазарот за нив да пропадне бидејќи глобалната побарувачка силно се намалила, а ситуацијата за извозно ориентираните земјоделци дополнително се влошила кога нациите насекаде почнале да поставуваат трговски бариери. Италија била главен трговски партнер на Југославија во првите години по Првата светска војна, но врските паднале откако Бенито Мусолини дошол на власт во 1922 година. Во мрачната економска ситуација од 1930-тите, Југославија го следела водството на своите соседи дозволувајќи си да стане зависна од Нацистичка Германија.

Образование

Иако Југославија имала донесено задолжителна јавно образовна политика, таа била недостапна за многу селани во селата. Официјалните бројки за писменост за населението изнесувале 50%, но тие варираат во голема мера низ целата земја. Помалку од 10% од Словенците биле неписмени, додека над 80% од Македонците и Босанците не знаеле да читаат и пишуваат. Приближно 10% од учениците од почетните основни училишта продолжиле да посетуваат повисоки форми на образование, на еден од трите универзитети во земјата во Белград, Љубљана и Загреб.

Политичка историја

Рана политика

Помеѓу 1918 и 1926 година, Никола Пашиќ трипати ја извршувал функцијата премиер на Југославија.

Веднаш по прогласувањето на 1 декември, преговорите меѓу Националниот совет на Словенците, Хрватите и Србите и српската влада резултирале со договор за новата влада, која требало да ја предводи Никола Пашиќ. Меѓутоа, кога овој договор бил доставен на одобрување на регентот Александар Караѓорѓевиќ, тој бил отфрлен, предизвикувајќи ја првата владина криза на новата држава. Многумина го сметале ова отфрлање како кршење на парламентарните принципи, но прашањето било решено кога регентот предложил да се замени Пашиќ со Стојан Протиќ, водечки член на Радикалната партија на Пашиќ. Националниот совет и српската влада се договориле и новата влада стапила во сила на 20 декември 1918 година.

Во овој период пред изборот на Уставотворното собрание, привременото претставништво служело како парламент што го формирале делегати од различните избрани тела што постоеле пред создавањето на државата. Престројувањето на партиите што комбинирало неколку членови на српската опозиција со политичките партии од поранешна Австроунгарија довело до создавање на нова партија, Демократска партија, која доминирала во Привременото претставништво и владата.

Поради тоа што Демократската партија предводена од Љубомир Давидовиќ туркала високо кон централизирана агенда, голем број хрватски делегати преминале во опозиција. Сепак, самите радикали не биле задоволни што имале само тројца министри на 11-те на Демократската партија и на 16 август 1919 година, Протиќ поднел оставка. Давидовиќ тогаш направил коалиција со социјалдемократите. Оваа влада имала мнозинство, но кворумот на привременото претставништво бил половина плус еден глас. Опозицијата тогаш почнала да го бојкотира парламентот. Со оглед на тоа што владата никогаш не можела да гарантира дека ќе се појават сите нејзини поддржувачи, станало невозможно да се одржи кворатен состанок на парламентот. Давидовиќ набргу поднел оставка, но бидејќи никој друг не можел да формира влада, тој повторно станал премиер. Додека опозицијата продолжила со бојкотот, владата одлучила дека нема друга алтернатива освен да владее со декрет. Ова го осудиа опозицијата која почнала да се обликува како Пратеничка заедница. Давидовиќ сфатил дека ситуацијата е неодржлива и побарал од кралот веднаш да се одржат избори за Уставотворно собрание. Кога кралот одбил, почувствувал дека нема друга алтернатива освен да поднесе оставка.

Пратеничката заедница тогаш формирала влада предводена од Стојан Протиќ, посветена на обновување на парламентарните норми и ублажување на централизацијата на претходната влада. Нивното противење на програмата за радикални земјишни реформи на поранешната влада, исто така, ги обединило страните. Бидејќи неколку мали групи и поединци ја промениле страната, Протиќ во тој момент имал дури и мало мнозинство. Меѓутоа, Демократската партија и Социјалдемократите сега го бојкотирале парламентот и Протиќ не можел да постигне кворум. Оттука, парламентарната заедница, која била во владата, била принудена да владее со декрет.

Пратеничката заедница на тој начин да го прекршила основниот принцип околу кој се формирала, ја ставила во исклучително тешка положба. Во април 1920 година избувнале широки работнички немири и штрајк на железницата. Според Глигоријевиќ, тоа извршило притисок врз двете главни партии да ги решат разликите. По успешните преговори, Протиќ поднел оставка за да направи место за нова влада предводена од неутралната фигура на Миленко Весниќ. Социјалдемократите не ја следеле Демократската партија, нивните поранешни сојузници, во владата бидејќи биле против антикомунистичките мерки на кои била посветена новата влада.

Контроверзите што ги поделиле партиите претходно биле сè уште многу живи прашања. Демократската партија продолжила да ја турка својата агенда за централизација и сè уште инсистирала на потребата од радикални земјишни реформи. Несогласувањето околу изборниот закон конечно довело до тоа Демократската партија да гласа против владата во Парламентот и владата била поразена. Иако оваа средба не била во кворација, Весниќ го искористил ова како изговор да поднесе оставка. Неговата оставка го постигнала предвидениот ефект: Радикалната партија се согласила да ја прифати потребата за централизација, а Демократската партија се согласила да се откаже од своето инсистирање за земјишни реформи. Весниќ повторно да биде на чело на новата влада. Хрватската заедница и Словенечката народна партија сепак не биле задоволни од прифаќањето на централизацијата од страна на радикалите. Не бил ниту Стојан Протиќ, а по ова прашање се повлекол од владата.

Во септември 1920 година во Хрватска избувнало селанско востание, чија непосредна причина било жигосувањето на стоката на селаните. Хрватската заедница ја обвинила централизирачката политика на владата и особено на министерот Светозар Прибиќевиќ.

Основачко собрание до диктатура

Провинции на Кралството во 1920–1922 година

Области на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците

Еден од ретките закони што успешно ги донело Привременото претставништво бил изборниот закон за конститутивната седница. За време на преговорите кои претходеле на основањето на новата држава, било договорено гласањето да биде тајно и да се заснова на општо право на глас. Ним не им паднало на памет дека универзалната може да ги опфати жените сè додека не се појавило движење за женско право на глас со создавањето на новата држава. Социјалдемократите и Словенечката народна партија го поддржале правото на глас на жените, но радикалите се спротивставиле на тоа. Демократската партија била отворена за идејата, но не била доволно посветена да ја постави, така што предлогот пропаднал. Пропорционалното претставување било прифатено во принцип, но избраниот систем (Донтов метод со многу мали изборни единици) фаворизирал големи партии и партии со силна регионална поддршка.

Изборите се одржале на 28 ноември 1920 година. Кога биле пребројани гласовите, Демократската партија освоила најмногу места, повеќе од радикалите. За партијата која била толку доминантна во Привременото претставништво, тоа претставувало пораз. Понатаму, тоа било прилично лошо во сите поранешни австриско-унгарски области. Тоа го поткопувало верувањето на партијата дека нејзината политика на централизација ја претставува волјата на југословенскиот народ како целина. На радикалите не им било ништо подобро во тој регион, но тоа им претставувало многу помал проблем бидејќи отворено воделе кампања како српска партија. Најдраматичните придобивки биле постигнати од двете антисистемски партии. Раководството на Хрватската републиканска селска партија било ослободено од затвор дури кога започнала да тече изборната кампања. Според Глигоријевиќ, тоа им помогнало повеќе од активна кампања. Хрватската заедница (која на срамежлив начин се обидувала да го изрази незадоволството што Хрватската републиканска селска партија ја мобилизирала) била премногу извалкана од нивното учество во владата и била целосно елиминирана. Другите добитници биле комунистите кои особено добро се снашле во поширокиот регион на Македонија. Остатокот од местата ги зазеле помалите партии кои во најдобар случај биле скептични кон централизираната платформа на Демократската партија.

Резултатите го оставиле Никола Пашиќ во многу силна позиција бидејќи демократите немале друг избор освен да се здружат со радикалите доколку сакале да го спроведат нивниот концепт за централизирана Југославија. Пашиќ секогаш внимавал да ја остави отворена опцијата за договор со хрватската опозиција. Демократите и радикалите не биле доволно силни да го изведат уставот сами и направија сојуз со Југословенската муслиманска организација (ЈМО). Муслиманската партија арала и добила отстапки околу зачувувањето на Босна во нејзините граници и како земјишната реформа ќе влијае на муслиманските земјопоседници во Босна.

Хрватската републиканска селска партија одбила да му се заколне на верност на кралот со образложение дека тоа претпоставува дека Југославија ќе биде монархија, нешто што според неа може да одлучи само Основачкото собрание. Партијата не можела да ги заземе своите места во парламентот. Поголемиот дел од опозицијата, иако првично заземајќи ги своите места, прогласила бојкот со текот на времето, така што имало малку гласови против. Сепак, уставот одлучил против договорот од 1918 година меѓу Државата на Словенците, Хрватите и Србите и Кралството Србија, во кој било наведено дека ќе биде потребно мнозинство од 66 отсто за да се усвои 50 отсто плус еден глас, без разлика колку гласале против. Единствено отстапките во последен момент на Џемиет, група муслимани од Македонија и Косово, го спасиле.

Видовдански устав

На 28 јуни 1921 година бил донесен Видовданскиот устав со кој се воспоставила унитарна монархија. Традиционалните региони пред Првата светска војна биле укинати и биле воспоставени 33 нови административни области (провинции) управувани од центарот. Во тоа време, кралот Петар I починал (16 август 1921 година), а принцот-регент го наследил престолот како крал Александар I.

Љубомир Давидовиќ од Демократите започнал да се сомнева во мудроста на посветеноста на неговата партија за централизација и ги отворил преговорите со опозицијата. Ова се заканувало да предизвика раскол во неговата партија бидејќи на неговата постапка се спротивставил Светозар Прибиќевиќ. Тоа му дало и изговор на Пашиќ да ја прекине коалицијата. На почетокот кралот му дал на Пашиќ мандат да формира коалиција со демократите на Прибиќевиќ. Сепак, Пашиќ и понудил на Прибиќевиќ премалку за да има големи шанси Прибиќевиќ да се согласи. Се формирала чисто радикална влада со мандат за одржување на избори. Радикалите оствариле придобивки на сметка на демократите, но на други места имало придобивки од Селската партија на Радиќ.

Српските политичари околу Радиќ ја сметале Србија за знаменосец на југословенското единство, како што била државата Пиемонт за Италија, или Прусија за Германското Царство; еден вид „Голема Србија“. Во текот на следните години, хрватскиот отпор против српскоцентричната политика се зголемил.

Во раните 1920-ти, југословенската влада на премиерот Никола Пашиќ употребила полициски притисок врз гласачите и етничките малцинства, конфискација на памфлети на опозицијата и други мерки за фалсификување на избори. Ова било неефикасно против Хрватската селанска партија (поранешна Хрватската републиканска селска партија), чии членови продолжиле да победуваат на изборите за југословенскиот парламент во голем број, но им наштетило на главните српски ривали на радикалите, демократите.

Стјепан Радиќ, шефот на Хрватската селанска партија, бил многупати затворан од политички причини. Тој бил ослободен во 1925 година и се вратил во парламентот.

Во пролетта 1928 година, Радиќ и Светозар Прибиќевиќ воделе жестока парламентарна битка против ратификацијата на Конвенцијата Нетуно со Италија. Со ова тие ја мобилизирале националистичката опозиција во Србија, но предизвикале и бурни реакции од владејачкото мнозинство, вклучително и смртни закани. На 20 јуни 1928 година, членот на владиното мнозинство, српскиот пратеник Пуниша Рачиќ, застрелал пет членови на Хрватската селанска партија, вклучувајќи го и нивниот водач Стјепан Радиќ, откако Радиќ одбил да се извини за претходниот прекршок во кој го обвинил Рачиќ за кражба. Двајца загинале на подот на Собранието додека животот на Радиќ висел на конец.

Опозицијата од тој момент целосно се повлекла од парламентот, изјавувајќи дека нема да се вратат во парламентот во кој биле убиени неколку нивни претставници и инсистирајќи на нови избори. На 1 август, на состанокот во Загреб, тие се откажале од Декларацијата од 1 декември 1920 година. Побарале преговорите за обединување да почнат од почеток. На 8 август починал и самиот Стјепан Радиќ.

Диктатура

Во 1929 година, Кралството Југославија била поделена на девет бановини. Тие станале осум во 1939 година, кога две биле споени, формирајќи ја Бановина Хрватска.

Во 1939 година била основана Бановина Хрватска, чија цел била да се реши „хрватското прашање“. Формирана била од Савската Бановина и Приморска Бановина, со мали делови отстапени од Дрина, Зета и Дунав.

На 6 јануари 1929 година, користејќи ја како изговор политичката криза предизвикана од пукањето, кралот Александар го укинал Уставот, го одложил Парламентот и вовел лична диктатура (позната како „Шестојануарска диктатура“) со воспоставување на југословенската идеологија и единствената југословенска нација. Тој го променил името на државата во „Кралство Југославија“ и ги променил внатрешните поделби од 33 области на девет нови бановини на 3 октомври. Оваа одлука била донесена по предлогот на британскиот амбасадор за подобра децентрализација на земјата, по моделот на Чехословачка. Наскоро бил формиран Суд за заштита на државата кој дејствувал како алатка на новиот режим за задушување на какво било несогласување. Опозициските политичари Владко Мачек и Светозар Прибиќевиќ биле уапсени под обвинение од судот. Прибиќевиќ подоцна заминал во егзил, додека во текот на 1930-тите Мачек станал лидер на целиот опозициски блок.

Веднаш по прогласувањето на диктатурата, хрватскиот пратеник Анте Павелиќ заминал во егзил од земјата. Следните години Павелиќ работел на формирање на револуционерна организација, Усташи, сојузници со Внатрешната македонска револуционерна организација (ВМОРО) против државата.

Во 1931 година, Александар донел декрет за нов Устав со кој извршната власт станала под ингеренција на кралот. Изборите требало да бидат со општо машко избирачко право. Одредбата за тајно гласање била отфрлена, а притисокот врз вработените во јавниот сектор да гласаат за владејачката партија требало да биде карактеристика на сите избори што се одржале според уставот на Александар. Понатаму, половина од горниот дом бил директно назначен од кралот, а легислативата требало да стане закон само со одобрение на еден од домовите, доколку и кралот го одобрил.

Истата година, хрватскиот историчар и антијугословенски интелектуалец Милан Шуфлај бил убиен во Загреб. Како одговор, Алберт Ајнштајн и Хајнрих Ман испратиле апел до Меѓународната лига за човекови права во Париз, осудувајќи го убиството, обвинувајќи ја југословенската влада. Во писмото било наведена „ужасната бруталност што се практикува врз хрватскиот народ“. Апелот бил упатен до Ligue des droits de l'homme (Лига за човекови права) со седиште во Париз. Во своето писмо Ајнштајн и Ман го сметале за експлицитно одговорен за овие околности југословенскиот крал Александар.

Хрватското противење на новиот режим било силно и, кон крајот на 1932 година, Хрватската селанска партија го издала Загребскиот манифест со кој се барало крај на српската хегемонија и диктатура. Владата реагирала со затворање на многу политички противници, вклучително и новиот лидер на Хрватската селанска партија Владко Мачек. И покрај овие мерки, противењето на диктатурата продолжило, при што Хрватите повикале на решение за она што се нарекува „хрватско прашање“.

На 9 октомври 1934 година, кралот бил убиен во Марсеј, Франција, од Величко Керин (познат и по неговиот револуционерен псевдоним Владо Черноземски), активист на ВМРО, во заговор со југословенските прогонети и радикални членови на забранети политички партии во соработка со хрватската екстремна националистичка усташка организација.

Југословенска регенција

Бидејќи најстариот син на Александар, Петар II, бил малолетен, регентскиот совет од тројца луѓе, наведен во тестаментот на Александар, ги презел кралските овластувања и должности на новиот крал. Во советот доминирал првиот братучед на 11-годишниот крал што еднаш го отстранил принцот Павле.

Во доцните 1930-ти, внатрешните тензии продолжиле да се зголемуваат со Србите и Хрватите кои се обидувале да воспостават етнички федерални поделби. Србите сакале Вардарска Бановина (подоцна позната во рамките на Југославија како Вардарска Македонија), Војводина, Црна Гора да бидат обединети со српските земји, а Хрватска ја сакала Далмација и дел од Војводина. Двете страни претендирале на територија во денешна Босна и Херцеговина, населена исто така со босански муслимани. Проширувањето на нацистичка Германија во 1938 година дало нов импулс на напорите за решавање на овие проблеми и, во 1939 година, принцот Павле го назначил Драгиша Цветковиќ за премиер, со цел да се постигне договор со хрватската опозиција. Според тоа, на 26 август 1939 година, Владко Мачек станал вицепремиер на Југославија и била основана автономна Бановина Хрватска со свој парламент.

Овие промени не ги задоволиле ниту Србите кои биле загрижени за статусот на српското малцинство во новата Бановина Хрватска и кои сакале поголем дел од Босна и Херцеговина како српска територија, ниту хрватскит националисти Усташи, кој исто така биле лути од кое било решение кое не е целосна независност за Голема Хрватска вклучувајќи ја цела Босна и Херцеговина.

Пад

Окупација и поделба на Југославија, 1941–1943 година

Окупација и поделба на Југославија, 1943–1944 година

Плашејќи се од инвазија на Силите на Оската, Југославија го потпишала Тројниот пакт на 25 март 1941 година, ветувајќи соработка со Оската. Следеле масовни демонстрации против Оската во Белград.

На 27 март, режимот на принцот Павле бил соборен со воен удар со британска поддршка. 17-годишниот Петар II бил прогласен за полнолетен и ставен на власт. Негов премиер станал генералот Душан Симовиќ. Југославија де факто ја повлекла својата поддршка за Оската без формално да се откаже од Тројниот пакт. Иако новите владетели се спротивставиле на Нацистичка Германија, тие исто така се плашеле дека ако Германија ја нападне Југославија, Обединетото Кралство нема да биде во вистинска позиција да помогне. Без разлика на ова, на 6 април 1941 година силите на Оската започнале инвазија на Југославија и брзо ја освоиле. Кралското семејство, вклучително и принцот Палве, побегнале во странство и биле задржани во домашен притвор во Британска Кенија.

Југославија набргу потоа била поделена од Оската на неколку ентитети. Германија, Италија, Унгарија и Бугарија целосно анектирале некои погранични области. Голема Германија била проширена за да го вклучи поголемиот дел од Словенија. Италија ја додала управата на Далмација, дел од Македонија и Косово, Црна Гора, јужниот дел од Хрватска и повеќе од една третина од западна Словенија на Италијанската империја. Проширената Хрватска била призната од Оската како Независна Држава Хрватска (Независна Драва Хрватска, НДХ). На хартија, НДХ претставувала кралство и четвртиот војвода од Аоста бил крунисан како крал Томислав II, но во реалноста кралот бил само фигура, а вистинската власт ја држел Анте Павелиќ. Грбот на српската територија станал воена администрација на Германија управувана од воени гувернери и српска цивилна влада предводена од Милан Недиќ. Недиќ се обидел да добие германско признавање на Србија како држава наследничка на Југославија и го сметал кралот Петар II за српски монарх. Унгарија окупирала неколку северни региони.

По падот на фашистичкиот режим во Италија во јули 1943 година, Томислав II абдицирал од својот хрватски престол и Павелиќ ја презел директната контрола над НДХ, припојувајќи ја италијанската управа на Далмација. По инвазијата на Италија од страна на силите на Оската во септември 1943 година, италијанските гувернери во Црна Гора, Косово, Македонија и Словенија биле окупирани од Германците и ставени под директна германска контрола.

Прогонство на кралот

Кралот Петар II, кој побегнал во егзил, сè уште бил признат за крал на целата држава Југославија од страна на Сојузниците. Од 13 мај 1941 година, главно српската „ Југословенска армија на татковината“ (Jugoslovenska vojska u otadžbini, или четници) се спротивставила на окупацијата на Југославија од оската. Ова движење на отпорот, кое било и антигерманско и антикомунистичко, било командувано од ројалистичкиот генерал Дража Михаиловиќ. Долго време, четниците биле поддржувани од Британците, Соединетите Американски Држави и југословенската кралска влада во егзил на кралот Петар II.

Меѓутоа, во текот на војната, ефективната моќ се променила во рацете на комунистичките партизани на Јосип Броз Тито. Во 1943 година, Тито го прогласил создавањето на Демократска Федеративна Југославија (Demokratska federativna Jugoslavija). Сојузниците постепено ги признале силите на Тито како посилни опозициски сили на германската окупација. Тие почнале да испраќаат најголем дел од својата помош за титовите партизани, а не за кралските четници. На 16 јуни 1944 година, бил потпишан договорот Тито-Шубашиќ кој ги споил де факто и де јуре владата на Југославија.

На почетокот на 1945 година, откако Германците биле протерани, Кралството Југославија било формално обновено, но вистинската политичка моќ ја држеле титовите комунистички партизани. На 29 ноември, кралот Петар II бил соборен (и монархијата укината) од страна на Комунистичкото конститутивно собрание на Југославија додека тој сè уште бил во егзил. На 2 декември, комунистичките власти ја презеле целата територија како дел од Демократска Федеративна Југославија. Новата Југославија ја покривала приближно истата територија како и кралството, но тогаш била федерална република управувана од Комунистичката партија наместо унитарна монархија.

Надворешна политика

Про-сојузничка влада

Кралството негувало блиски односи со Сојузниците од Првата светска војна. Ова било особено случај помеѓу 1920 и 1934 година со традиционалните поддржувачи на Југославија на Британија и Франција.

Мала Антанта

Од 1920 година, Кралството Југославија ја формирала Малата Антанта со Чехословачка и Романија, со поддршка на Франција. Примарната цел на алијансата била да се спречи Унгарија да ги врати териториите што ги изгубила по Првата светска војна. Алијансата го изгубила своето значење во 1937 година кога Југославија и Романија одбиле да ја поддржат Чехословачка, тогаш загрозена од Германија, во случај на воена агресија.

Балкански сојузи

Во 1934 година, Кралството Југославија формирало Балкански блок со Грција, Романија и Турција, кој сојуз имал намера да одржува рамнотежа на Балканскиот Полуостров. Сојузот бил формализиран и вкоренет на 9 февруари 1934 година кога станал познат како „Балканска Антанта“. Во 1934 година, со атентатот на кралот Александар I од страна на Владо Черноземски во Марсеј и со промената на југословенската надворешна политика, сојузот се распаднал.

Италијанската коалиција

Кралството Италија имало територијални амбиции против Кралството Југославија. Односите меѓу Италија и претходниците на кралството, Кралството Србија и Државата на Словенците, Хрватите и Србите станале заладени и непријателски настроени за време на Првата светска војна, бидејќи италијанските и југословенските политичари биле во спор околу регионот Далмација што Италија го барала како дел од Италија. Овие непријателски односи биле демонстрирани на 1 ноември 1918 година, кога италијанските сили го потопиле неодамна заробениот австроунгарски воен брод СМС Вирибус Унитис што го користеле државата на Словенците, Хрватите и Србите. Италија формирала коалиција против неа: Албанија, Унгарија, Романија и Бугарија.

Соработката со Британија и Франција од 1927 година ја натерало Италија да се повлече од својот антијугословенски сојуз. Италијанскиот фашистички диктатор Бенито Мусолини го прифатил екстремното хрватско националистичко усташко движење на Анте Павелиќ да престојува во Италија и да користи полигони за обука во Италија за да се подготви за војна со Југославија. Унгарија, исто така, дозволила такви усташки кампови за обука. Мусолини му дозволил на Павелиќ да престојува во Рим.

Договор за пријателство

Во 1927 година, како одговор на растечкиот италијански експанзионизам, кралската влада на Југославија потпишала договор за пријателство и соработка со Обединетото Кралство и Франција.

1935–1941 година

Југословенска поштенска марка од 1939 година со ликот на кралот Петар II

Официјално, последните зборови на кралот Александар биле „Спасете ја Југославија и пријателството со Франција“. Неговите наследници биле добро свесни за потребата да се обидат да го направат првото, но второто, одржувањето блиски врски со Франција, било сè потешко. Постоеле неколку причини за ова. До средината на 1930-тите, Франција, внатрешно поделена, сè повеќе не била во можност да игра важна улога во Источна Европа и да ги поддржува своите сојузници, од кои многумина тешко страдале од економската криза во тој период. Спротивно на тоа, Германија била сè повеќе подготвена да склучи договори за размена со земјите од Југоисточна Европа. Во тој процес, тие земји сметале дека е спротивно на нивните интереси внимателно да ја следат Франција. Дополнителен мотив за подобрување на односите со Италија и Германија била италијанската поддршка на усташкото движење. Бидејќи Мачек интимирал дека Италија ќе го поддржи хрватското отцепување од Југославија, првиот регент принцот Павле оценил дека поблиските односи со Италија се неизбежни. Во обид да се одземе ХСС од потенцијалната италијанска поддршка, во 1937 година бил потпишан договор за пријателство меѓу двете земји. Ова донекаде ја намалило усташката закана откако Мусолини затворил некои од нивните водачи и привремено ја повлекла финансиската поддршка. Во 1938 година, Германија, припојувајќи ја Австрија, станала сосед на Југославија. Слабата реакција на Франција и Британија, подоцна истата година, за време на Судетската криза го убедило Белград дека европската војна е неизбежна и дека не би било паметно да се поддржат Франција и Британија. Наместо тоа, Југославија се обидела да остане настрана, и покрај личните симпатии на Павле за Британија и наклонетоста на српскиот естаблишмент кон Франција. Во меѓувреме, Германија и Италија се обиделе да ги искористат домашните проблеми на Југославија, а истото и Мачек. На крајот, регенцијата се согласила за формирање на Бановина Хрватска во август 1939 година. Но тоа не ставило крај на притисоците од Германија и Италија, а стратешката позиција на Југославија од ден на ден се влошувала. Земјата станувала сè повеќе зависна од германскиот пазар, околу 90% од извозот заминувал во Германија, а во април 1939 година Италија ја нападнала и ја анектира Албанија. Во октомври 1940 година ја нападнала и Грција, кога Франција веќе била елиминирана од сцената, оставајќи ја Британија како единствен потенцијален сојузник на Југославија – со оглед на тоа што Белград не го признавал Советскиот Сојуз. Лондон сепак сакале да ја вклучи Југославија во војната.

Од крајот на 1940 година, Хитлер сакал Белград недвосмислено да избере страна. Притисокот се засилувал, кулминирајќи со потпишувањето на Тројниот пакт на 25 март 1941 година. Два дена подоцна, принцот Павле бил сменет со државен удар, а неговиот внук Петар II бил прогласен за полнолетен, но новата влада, на чело со генералот Симовиќ, ја уверила Германија дека ќе се придржува до Пактот. Хитлер сепак наредил инвазија на Југославија. На 6 април 1941 година, Белград бил бомбардиран; на 10 април била прогласена Независна Држава Хрватска; а на 17 април слабата југословенска армија капитулирала.

1941–1945 година

По инвазијата, југословенската кралска влада заминала во егзил, а локалните југословенски сили се кренале во отпор против окупаторските сили на Оската. Првично, монархијата го претпочитала Дража Михаиловиќ и неговиот четнички отпор во кој доминирале Србите. Меѓутоа, во 1944 година, договорот Тито-Шубашиќ ја признал Демократска Федеративна Југославија како привремена влада, а статусот на монархијата требало да се одлучи подоцна. Тројца регенти – Срѓан Будисављевиќ, Србин; Анте Мандиќ, Хрват; и Душан Сернец, Словенец – положиле заклетва во Белград на 3 март 1945 година. Тие ја назначиле новата влада, на чело со Тито за премиер и министер за војна, а Шубашиќ за министер за надворешни работи, на 7 март.

На 29 ноември 1945 година, додека сè уште бил во егзил, кралот Петар II бил сменет од основачкото собрание. Федеративна Народна Република Југославија била меѓународно призната како Југославија и Петар II станал претендент за престолот.

Демографија

Етнички групи

Пасош на Кралството Југославија

Малата средна класа ги окупирала главните населени центри и речиси сите останати биле селани кои се занимавале со земјоделство за егзистенција. Најголемата етничка група биле Србите, следени од Хрватите и Словенците, како три конститутивни народи на Кралството, додека Црногорците, босанските муслимани и Македонците не биле признати како посебни етнички групи; понатамошни историски малцински групи вклучувале Германци, Италијанци, Унгарци, Словаци, Евреи и Русини. Религијата ја следела истата шема со половина од населението кое го следи православното христијанство, околу 40% римокатолицизмот и повеќето останати сунитски ислам. Покрај „српско-хрватско-словенечкиот“ (кој го вклучува македонскиот, тогаш признат како јужен дијалект на српскиот), најраспространети јазици по бројот на говорници биле албанскиот, италијанскиот, унгарскиот, германскиот, словачкиот и русинскиот јазик.

Во едно мултиетничко, мултирелигиско и мултијазично општество, етничките тензии и регионални интереси вообичаено се појавиле и во политиката и во секојдневниот живот, особено меѓу двете најголеми и највлијателни групи кои ја монополизирале целата политичка моќ во земјата, Србите и Хрватите. Други кавги биле оние помеѓу Србите и Македонците, бидејќи југословенската влада имала свој официјален став дека Македонците се етнички Срби од „Стара Србија“ (српскохрватски: Stara Srbija). На почетокот на 20 век, меѓународната заедница ги гледала Македонците претежно како регионална разновидност на Бугари врз основа на лингвистичките и културните сличности, но за време на Париската мировна конференција во 1919 година, сојузниците ја санкционирале српската контрола врз Вардарска Македонија и нејзиниот став, дека македонските словени всушност биле јужни Срби. Бугарските политичари подоцна ја протолкувале одлуката како казна за тоа што земјата била дел од Централните сили за време на Првата светска војна и како санкциониран српски иредентизам.

Правата на муслиманското малцинство никогаш не биле вградени со закон, но биле направени отстапки за да се приспособат на религиозниот релативизам. На некои региони во земјата им било дозволено да постојат како енклави на исламскиот закон.

Освен Власите, југословенската влада не доделила посебен третман на несловенските етнички малцинства во однос на почитувањето на нивниот јазик, култура или политичка автономија.

До 1929 година, Србите, Хрватите и Словенците претставувале уставни нации, кога биле споени во единствена „југословенска“ националност. Со институционализирање и задолжителен јазик на земјата, се очекувало етничките малцинства постепено да се асимилираат во југословенскиот панетнички идентитет.

Население по мајчин јазик во 1921 година и 1931 година

Мајчин јазик	1921 година	%	Мајчин јазик	во 1931 година	%
Српскохрватски јазик	8.911.509	74,36	српски, хрватски, словенечки, македонски	11.866.237	85,16
Словенечки јазик	1.019.997	8.51
Германски јазик	505.790	4.22	Германски јазик	499.969	3,59
Унгарски јазик	467.658	3,90	Унгарски јазик	468.185	3.36
Албански јазик	439.657	3,67	Албански јазик	505.259	3.63
Романски јазик	231.068	1.93	други	594.388	4.27
Турски јазик	150.322	1.26
Чехословачки јазик	115.532	0,96
Западнорусински јазик	25.615	0,21
Руски јазик	20.568	0,17
Полски јазик	14.764	0,12
Италијански јазик	12.553	0,11
други и непознати	69.878	0,58
Вкупно	11.984.911	100	Вкупно	13.934.038	100

Население по религија во 1921 година и 1931 година

Религија	1921 година	%	Религија	во 1931 година	%
Православие	5.593.057	46,67	Православие	6.785.501	48,70
Католицизам	4.708.657	39,29	Католицизам	5.217.847	37,45
Ислам	1.345.271	11,22	Ислам	1.561.166	11,20
Евангелизам	229.517	1.91	Евангелизам	231.169	1.66
Јудаизам	64.746	0,54	други, без признание и непознати	138.355	0,99
Грчкокатолици	40.338	0,34
други	1.944	0,02
без деноминација и непозната	1.381	0,01
Вукпно	11.984.911	100	Вкупно	13.934.038	100

Прогон на Албанците

Од крајот на Првата светска војна до почетокот на Втората светска војна во Југославија, етничките Албанци во Југославија биле предмет на прогон. Дискриминацијата со која се соочувале Албанците постоела во форми на депортации, масовни убиства, егзекуции, затворања итн. Југословенските власти се обиделе да го колонизираат Косово за да го променат неговиот етнички карактер. Имало голем број масакри што се случиле во Косово и Црна Гора, од кои некои биле пријавени од Шерман Мајлс до Стејт департментот на Соединетите Американски Држави во мај 1919 година. За време на меѓувоениот период, од Југославија биле депортирани помеѓу 90.000 и 300.000 Албанци.

Список на владетели

Кралеви

• Петар I (1 декември 1918 - 16 август 1921 година; принц-регент Александар владеел во името на кралот)
• Александар I (16 август 1921 - 9 октомври 1934 година)
• Петар II (9 октомври 1934 г – 29 ноември 1945 година; во егзил од 13/14 април 1941 г.)
  • Регентство на чело со принцот Павле (9 октомври 1934 г – 27 март 1941 година)

Премиери 1918–1941 година

• Стојан Протиќ: 1918–1919
• Љубомир Давидовиќ: 1919–1920 г
• Стојан Протиќ: 1920 г
• Миленко Весниќ: 1920–1921 г
• Никола Пашиќ: 1921–1924 година
• Љубомир Давидовиќ: 1924 г
• Никола Пашиќ: 1924–1926 година
• Никола Узуновиќ: 1926–1927 г
• Велимир Вукиќевиќ: 1927–1928
• Антон Корошец: 1928–1929 година
• Петар Живковиќ: 1929–1932 година
• Воислав Маринковиќ: 1932 г
• Милан Сршкиќ: 1932–1934
• Никола Узуновиќ: 1934 г
• Богољуб Јевтиќ: 1934–1935
• Милан Стојадиновиќ: 1935–1939
• Драгиша Цветковиќ: 1939–1941 г
• Душан Симовиќ: 1941 г

Премиери во егзил 1941–1945 година

• Душан Симовиќ: 1941–1942 година
• Слободан Јовановиќ: 1942–1943 година
• Милош Трифуновиќ 1943 г
• Божидар Пуриќ: 1943–1944
• Иван Шубашиќ: 1944–1945 година
• Јосип Броз Тито: 1945 г

Административна поделба

Поделбите на Кралството Југославија постоеле сукцесивно во три различни форми. Од 1918 до 1922 година, кралството ги одржувало поделбите на државите претходници на Југославија од пред Првата светска војна. Во 1922 година, државата била поделена на триесет и три области (провинции). Во 1929 година, по воспоставувањето на диктатурата од 6 јануари, со кралски декрет бил спроведен нов систем од девет бановини (региони). Во 1939 година, како сместување на Југословенските Хрвати во Договорот Цветковиќ-Мачек, од две од овие бановини (и од делови од други) била формирана единствена бановина Хрватска.

Прокраини и области (1918-1922)

Покраини:

• Србија
  • Северна Србија
  • Јужна Србија
• Црна Гора
• Босна и Херцеговина
• Далмација
• Хрватска и Славонија (Хрватска, Славонија, Меѓимурје, островот Крк со општина Кастав)
• Словенија (Словенија со Прекомурје)
• Банат, Бачка и Барања

Региони (1922-1929)

33 Области од 1922 година.

Територијата на кралството била поделена на 33 области. Телата на регионалната администрација биле сместени во градовите, административните центри на дадените области. Земјата била поделена на следниве области:

Врбаска Област Белградска Област Битолска Област Бихачка Област Ваљевска Област Врањска Област Сремска Пбласт Дубровничка Област Загрепска област Тимочка Област Приморско-краишка Област

Шумадиска Област Крушевачка Област Љубљанска Област Мариборска Област Мостарска Област Нишка Област Бачка Област Осиечка Област Пожаревска Област Косовска Област Сараевска Област

Скопска Област Подунавска Област Сплитска Област Травничка Област Тузланска Област Моравска Област Ужичка Област Зетска Област Рашка Област Подринска Област Брегалничка Област

Бановини (од 1929 година)

Бановини на Кралството Југославија, од 1929 г.

Законот за името и поделбата на Кралството на административни области од 3 октомври 1929 година, воспоставил нова административна поделба на бановини. Оваа административна поделба на земјата, воспоставена за време на диктатурата на кралот Александар, била задржана, влегувајќи во новиот септемвриски Устав од 1931 година. Во 1939 г била основана Бановина Хрватска, која ги опфаќала сите територии на бановините Сава и Приморје, како и делови од териториите на Дунав, Врба, Дрина и Зета бановини.

Бановини:

• Дравска бановина, седиште во Љубљана (1929—1941)
• Бановина Хрватска, седиште Загреб (1939—1941)
  • Савска бановина, седиште Загреб (1929—1939)
  • Приморска бановина, седиште Сплит (1929—1939)
• Врбаска бановина, седиште на Бања Лука (1929—1941)
• Дринска, седиште Сараево (1929—1941)
• Зетска бановина, седиште на Цетиње (1929—1941)
• Дунавска бановина, седиште на Нови Сад (1929—1941)
• Моравска Бановина, седиште Ниш (1929—1941)
• Вардарска бановина, седиште на Скопје (1929—1941)
• Градот Белград, заедно со Земун и Панчево, формираат посебна административна единица.

Општество и култура

Спомен костурница Зебрњак

Културата од овој период произвела бројни еминентни имиња во српската уметност и наука. Некои од нив се:

• писатели: Август Цесарец, Бранислав Нушиќ, Вељко Петровиќ, Густав Крклец, Иво Андриќ, Исидора Секулиќ, Јован Дучиќ, Милош Црњански, Мирослав Крлежа;
• архитекти: Драгиша Брашован, Момир Коруновиќ, Ѓорѓе Табаковиќ, Дака Поповиќ;
• научници: Јован Цвијиќ, Слободан Јовановиќ, Александар Белиќ, Владимир Ќоровиќ, Мика Алас, Милутин Миланковиќ.

На почетокот на декември 1929 година било основано Соко на Кралство Југославија, официјалното младинско движење на Југославија. Имало голем број членови, а целта на движењето била физичко и морално образование.

Спорт

Најпопуларниот спорт во Кралството бил асоцијативниот фудбал. Југословенскиот фудбалски сојуз бил основан во Загреб во 1919 година. Билсо седиште во Загреб до диктатурата на 6 јануари, кога здружението било преместено во Белград. Од 1923 година, секоја година се одржувало национално првенство. Репрезентацијата го одиграл својот прв натпревар на Летните олимписки игри 1920 година. Таа, исто така, учествувала на првото Светско првенство на ФИФА, завршувајќи на четвртото место.

Други популарни спортови го вклучувалеватерполото, во кое национално доминирала хрватската екипа ВК Југ.

Кралството учествувало на Олимписките игри од 1920 до 1936 година. За тоа време, земјата освоила осум медали, сите во гимнастика, а шест од нив ги освоил Леон Штукељ, Словенец кој бил најноминиран гимнастичар во тоа време.

Поврзано

• Химна на Кралството Југославија
• Декларација од Крф
• Југословенски комитет
• Југославија
• Априлска војна
• Избори во Кралството на СХС, 1923

Извори

• Banac, Ivo (1988). The National Question in Yugoslavia: Origins, History, Politics. Cornell University Press. ISBN 0801494931. Архивирано од изворникот 8 June 2020. Посетено на 25 October 2015.
• Bataković, Dušan T., уред. (2005). Histoire du peuple serbe [History of the Serbian People] (француски). Lausanne: L’Age d’Homme. ISBN 978-2825119587. Архивирано од изворникот 26 February 2021. Посетено на 2 March 2018.
• Lampe, John R. (2000). Yugoslavia as History: Twice There Was a Country. Cambridge University Press. ISBN 978-0521774017. Архивирано од изворникот 1 October 2020. Посетено на 25 October 2015.
• Pavlowitch, Stevan K. (1985). Unconventional Perceptions of Yugoslavia 1940–1945. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0880330817. Архивирано од изворникот 4 August 2020. Посетено на 8 May 2020.
• Pavlowitch, Stevan K. (1988). The Improbable Survivor: Yugoslavia and its Problems 1918–1988. Columbus: Ohio State University Press. ISBN 978-0814294864. Архивирано од изворникот 5 August 2020. Посетено на 20 April 2019.
• Pavlowitch, Stevan K. (2008). Hitler's New Disorder: The Second World War in Yugoslavia. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0231700504. Архивирано од изворникот 19 February 2020. Посетено на 8 May 2020.
• Hadži-Jovančić, Perica. "Losing the Periphery: The British Foreign Office and Policy Towards Yugoslavia, 1935–1938." Diplomacy & Statecraft 31.1 (2020): 65–90.
• Radojević, Mira (2012). „On the problem of democracy and parliamentarianism in Yugoslavia between the two world wars“. Историјски записи. 85 (3–4): 99–110.
• Sabrina P. Ramet (2006). The Three Yugoslavias: State-building and Legitimation, 1918–2005. Indiana University Press. ISBN 0253346568. Архивирано од изворникот 19 May 2020. Посетено на 25 October 2015.
• Snežana Trifunovska (1994). Yugoslavia Through Documents: From Its Creation to Its Dissolution. Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 0792326709. Архивирано од изворникот 9 May 2016. Посетено на 25 October 2015.
• Troch, Pieter (2017). „The Journal of Nationalism and Ethnicity“. Fascism. 38 (2): 227–244. doi:10.1080/00905990903517819. hdl:1854/LU-839236. S2CID 153840603. Архивирано од изворникот 3 August 2020. Посетено на 25 May 2020.
• Grgić, Stipica (2018). „Pantheon on a tablecloth: Yugoslav dictatorship and the confrontation of national symbols in Croatia (1929–1935)“. The Journal of Nationalism and Ethnicity. 46 (3): 458–470. doi:10.1080/00905992.2017.1357029. S2CID 158362422.
• Nielsen, Christian Axboe (2009). „Policing Yugoslavism: Surveillance, Denunciations, and Ideology during King Aleksandar's Dictatorship, 1929–1934“. East European Politics and Societies. 23 (1): 34–62. doi:10.1177/0888325408326789. S2CID 145765948.
• Petranović, Branko (2002). The Yugoslav Experience of Serbian National Integration. Boulder: East European Monographs. ISBN 978-0880334846. Архивирано од изворникот 7 February 2022. Посетено на 20 April 2019.
• Petranović, Branko (1980). Istorija Jugoslavije 1918–1978. Beograd: Nolit. Архивирано од изворникот 10 June 2020. Посетено на 20 April 2019.
• Petranović, Branko (1988). Istorija Jugoslavije 1918–1988. 1. Beograd: Nolit. Архивирано од изворникот 10 April 2019. Посетено на 20 April 2019.
• Todor Radivojević (1935). Kraljevina Jugoslavija s ilustrovanom geografskom čitankom: za četvrti razred srednjih škola. T. Jovanović i Vujić. Архивирано од изворникот 3 May 2016. Посетено на 25 October 2015.
• Pavle Vujević (1930). Kraljevina Jugoslavija: geografski i etnografski pregled. Štamparija "Davidović" Pavlovića i druga. Архивирано од изворникот 17 June 2016. Посетено на 25 October 2015.
• Marko Pavlović (2012). Časlav Ocić (уред.). „Jugoslovenska kraljevina prva evropska regionalna država“ (PDF). Zbornik Matice srpske za društvene nauke. Novi Sad: Matica srpska. 141: 503–521. ISSN 0352-5732. Архивирано (PDF) од изворникот 15 October 2020. Посетено на 27 April 2020.

Надворешни врски

• Архивирано на {{{2}}}.