Ouw-wieverbal
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Ouw-wieverbal ies 'n carnavalsbal van 'ouw wiever' op de dónderdig veur vastenaovend. Dat bal vingk plaats op versjillende plaatse in Zuud Limburg en op 't Duutsj en in Oas-Belsj. In sómmige plaatse haet daen daag de naam vètte dónderdig gekrege.
In Aoke en Kölle weurt op dae dónderdig, tiedes de "Wieverfastelovend", de mansluuj, die 't bal bezeuke of bekieke, de sjlieps of karvat door de 'ouw wiever' gewoon aafgeknip.
In de Duutsjtalige Gemeensjap goon in sjtae en dörper traditioneel op dae dónderdig, d'r Wievertag geneump, de Alten Weiber of de Möhnen [1] massaal de sjtraot óp en bezètte raodshoezer, euverheidsgeboewe en cafés. In Kelmis en Eupe zint daonao groate Ouw-Wieveroptochte mèt aansjletende Ouw-Wieverballe. Mèt de bezèttinge, optochte en balle van de Möhnen begint in die sjtreek, en 't aansjletende Duutsjland, de carnaval.[2]
Gesjiedenis
[bewirk | brón bewèrke]
In 1824 vroogte wesjvrouwe van Bonn-Beuel toesjtumming aan 't stadsbesjtuur um op de dónderdig veur carnaval 'ne vrieje daag te maoge höbbe um ouch fiès te kènne viere. Dat woort toegestange en saer ies vètten donderdig d'n daag van de vrouwluuj en vinge d'r ouw wieverballe plaats. Bie de carnavalsziettinge in Kölle troje es wesjvrouw verkleide mansluuj op en terwiel ze de wesj dege in 'n buut (wesjton), klepsjde ze euver van al en nog get van 't aafgeloupe jaor. Zoa ies de buuttereedner gebore.
In de 19de ièw verdeende handelaere oet de Greunsjtraot de kos door miensjehaor te verkoupe. De vrouwluuj lete tege betaling hun haore aafknippe. Veural aan prukemekersj in Paries woort geleverd. Es de Greunsjtraotse krièmersj truuk kaome van hun reis, ginge ze rechsjtreeks nao de herberg um dao de wins te verjoekse. Um de boel in de gate te houwe verkleide de vrouwluuj ziech ónherkènbaar es oud wief. Dao ies 't ouw-wieverbal oet veurtgekómme. Ièrsj allein in de Greunsjtraot en de Duutsje grenssjtreek, daonao in Zuud-Limburg. In Valkeberg veur 't ièrsj in 1960. Dat waor toen eine fièsmiedig veur es oud wief verkleide vrouwluuj. Daonao, vanwege 't succes, 'n jaorliks truukkièrend ouw-wieverbal in 'n ganse (ouw-wiever)sjtraot.
Um de boel in gooj bane te leie woort in Valkeberg 1982 de vereiniging Ouw wiever opgeriech. Ze besjteit oet allein vrouwluuj, waal verkleid es sjieke medam. Ze organiseert neet allein 't bal op vètten-dónderdig, meh ouch 'n jaorlikse dameszietting, de tegehanger van de al jaore besjtaonde hièrezieting.
't Bal
[bewirk | brón bewèrke]In ’t begin houw ederein op ’t ouw-wieverbal ’n mommebakkes op, of ‘ne sjluier veur ‘t geziech. In eder geval ónherkènbaar verkleid. Bekènde koeste zoa veur de gek gehoute were, meistal mèt verdrièjde sjtum. De woarheid koes gezag were. Um 12 oer sjnachs moos èvvel ’t maske aaf, dan koes ederein zeen wae wae geköld houw. De lètste tied goon, zoawaal vrouwelike es mannelike, deilnummersj ouch verkleid in sjoan kleurige kostuums.