Max Havelaar

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Manuscript Max Havelaar.

Max Havelaar, of De koffieveilingen der Nederlandse Handelsmaatschappij (ooch wal d'r Max Havelaar geneumd) is 'n book va Eduard Douwes Dekker, alias Multatuli, gesjraeve in 1859 in Brussel. 't Is èng van de belangriekste werke oet de Nederlandse literatuur. Max Havelaar is ooch d'r naam van d'r hoofdperzoeën oet 't book. 't Book wert in 1976 verfilmd.

D'r Max Havelaar

Thematiek

Multatuli sjreef Max Havelaar es 'n aanklacht taege 't misbroek van 't Cultuursjtelsel, dat o.m. väörsjreef wat de boere moesse verboewe, taege hieëredeenste, en taege plichtsverzuim dör Nederlandse ambtenare in Nederlands-Indië. Töt zien frustratie waoërt 't waerk es zoedanèg neet serieus genog genaome. 't Makde va Multatuli waal direc 'ne bekaande sjriever.

Structuur

Max Havelaar is 'n kaderverhaol of 'n raamvertèlling, opgeboewd oet veer dele (A, B, C en D).

In A wert 't verhaol vertèld dör Droogstoppel, 't prototype van 'ne gierige maan zoonder ooch mer get fantasie. Droogstoppel oontmoet nao väöl jaor 'ne väörmalège klasgenoot, Sjaalman ('ne alter ego va Havelaar), dae 'm vreugt 'n manuscript oet te gaeve.

B is het verhaol van 't manuscript. Dit verhaol volgt in groeëte lijne de werkelèke belaevenisse va Multatuli ("Havelaar") es assistaent-residaent in Nederlands-Indië.

Havelaar vertèlt in dit dèèl ooch d'r parabel van d'r Japanse steenhouwer. Dae weunsjt zich nèèt te sjikke in z'n nederig lot, en kroog de kaans via 'n aantal identiteitswisselinge ömmer hoeëgerop te kaome. E verendert zelfs in d'r raege, en in d'r rots Oeë-in e gehakt how — "doch tevreden was hij niet". Ten sjlotte kieërt-e truuk in z'n aod beroep. 't Is 'n verhaol mèt 'n moraal ('ne subtekst oeë-oet d'r laezer 'n lès kan trèkke); ambitie maakt oongelukkig, tevraejehèèd is baeëter wie verlange.

In C werre inlandse verhaole vertèld, zoo-wie 't beroemde verhaol va Saïdjah en Adinda. Dit verhaol, dat laezers vanaaf de versjiening van 't book sjtaerk hat aa-gesjpraoke, is 'ne felle aanklacht taege de oetbuiting van de Javane, de oetzichtloosheed van 't volk en 't werkeloos toezieë van de autoriteiten.

In D nèmt Multatuli zelf 't waoërd, öm 'n aanklacht taegen de besjraeve corruptie te ute, en noe richt-e zich rechtsjtreeks töt 't Staatshoofd, koning Willem III. E waarschuwt d'r koning väör wat er in ziene naam gebäört in d'r "gordel van smaragd".

Heroetgaaf oorsjpronkeleke editie

Piet Gerards goof in 2007 de oorsjpronkeleke editie opnuuj oet.