Genitief
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De genitief (Letien: genus, aafkóms) of twieëdje naamval is de naamval dae gebroek wuuertj veur aan te gaeve det get of emes get of emes anges in bezit haet, ómvatj of haet doon óntstaon, of inne litterlike, of inne euverdrachtelike beteikenis. Meistes is 'n parafraas mit 't veurzètsel "van" meugelik (het huis onzer voorvaderen = het huis van onze voorvaderen).
In 't Limbörgs is, mit oetzunjering van get versteindje fraze, de genitief gans verzwónje; me zaet dus Jan ziene wage of De wage van Jan, en neet wie in 't Nederlandjs: Jan's auto.
Oersprónk
[bewirk | brón bewèrke]De genitief is eine vanne ach oearsprunkelike naamvalle van 't Proto-Indogermaans. Naamvalle goven oearsprunkelik mit name de relatie tössen 't wirkwaord en e (zelfstenjig) naamwäörd aan. De genitief woort veurnamelik gebroek veur aan te duje det 't naamwaord de rol van 'n oearzakelik veurwirp haw. 'n Dergelike relatie toet 't wirkwaord wuuertj in 't modern Nederlandjs en Limbörgs mit behölp van e veurzètsel wie "euver" oetgedrök, boete get eljerwetse religieus zinnen óm.
- Heer, ontferm u onzer. (=Hieër, óntferm uch euver ós.)
't Waord onzer is hie de genitief van wij (weer).
Later góng de genitief ummer mieë 'n bezitsrelatie aanduje, döks tösse twieë (zelfstenjige) naamwäörd.
In 't Germaans, woor 't Nederlandjs en Limbörgs van aafkómme, goof 't nag meh veer vanne ach oearsprunkelike naamvallen enne genitief haw daobie e stökske vanne taak vanne ablatief euvergenómme. Zinsdeiler mitte oeterlike vorm vanne genitief waere daodoor ouch gebroek wen die los in 't zinsverbandj staon, wie "'s mörges", "'s nammedaags" en (Nederlandjs) "blootshoofds". Dit gebroek vanne genitief wuuertj de absolute genitief geneump en kump wie gezag in 't Germaans, mer ouch in beveurbeildj 't Grieks, veur. 't Letien daointaenge broekdje in zón gevalle nag 'n ablatiefvorm.
In väöl spraoke vanne Indogermaanse groep is de vormriekdóm van 't naamvalsstèlsel geleielik aan verzwónje, meh de genitief is daobie 'n sterke vorm gebleke. Ouch spraoke die bekans gein naamvalle mieër höbbe, höbbe döks waal nag de genitief. Dit geldj beveurbeildj veur 't Iers, 't Nederlandjs en 't Ingels. In spraoke die waat naamvalle betröf get behajendjer gebleve zeen wie 't Ieslandjs, Pruus (Duutsj) of Tsjechisch kump de naamval nag väölvöljig veur, al dan neet mit bepaoldje veurzètselen of nao bepaoldje wirkwäörd. Ouch guuef 't spraoke die geine genitief (mieë) kènne, wie 't Frans.